Έθιμα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς με άρωμα “προσφυγιάς”

Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αποτελεί μια ευκαιρία για πολλούς ανθρώπους, και ειδικότερα για τους απογόνους των προσφύγων από τις αλησμόνητες πατρίδες που εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις των προγόνων τους και να τις μεταφέρουν, αναλλοίωτες, από γενιά σε γενιά. Τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου μαρτυρούν, άλλωστε, τις βαθύτερες ανησυχίες των ανθρώπων, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων.

Στην Καβάλα σπάνε ρόδι μπροστά στο σπίτι

Στην πόλη της Καβάλας, πολλοί κάτοικοι διατηρούν ακόμα κάποια από τα έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, όπως το σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά και η μεταφορά μιας πέτρας - συνήθως από το μικρότερο μέλος της οικογένειας - στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά. Επίσης, πολλές οικογένειες μαγειρεύουν για το χριστουγεννιάτικό μεσημεριανό τραπέζι σπλήνα γεμιστή με κιμά και ρύζι και κουκουνάρια, ένα παραδοσιακό φαγητό που μαγειρεύονταν κυρίως από τις νοικοκυρές στο Μυριόφυτο της Ανατολικής Θράκης.

Οι φωτιές στο Παγγαίο

Στη δημοτική κοινότητα Μυρτοφύτου του δήμου Παγγαίου, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς συνηθίζεται τ’ αγόρια που θα φύγουν στρατιώτες μέσα στη νέα χρονιά να συγκεντρώνουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή του νέου χρόνου θα ανάψουν μια εντυπωσιακή φωτιά ψέλνοντας τα κάλαντα. Στις δώδεκα ακριβώς, με το χτύπημα του ρολογιού της εκκλησίας, ξεκινάει ένα παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά.

«Ποδαρικό» με το δεξί

Στην δημοτική κοινότητα Ποδοχωρίου του δήμου Παγγαίου, την πρώτη ημέρα κάθε νέου χρόνου διατηρούν ακόμα αναλλοίωτο το έθιμο του «ποδαρικού», όπου τα πιο μικρά παιδιά επισκέπτονται όλα τα σπίτια του οικισμού μπαίνοντας μέσα σε αυτά με το δεξί πόδι, λένε ευχές στους νοικοκύρηδες του σπιτιού και δέχονται γλυκά και δώρα.

Στο νησί της Θάσου οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο, το σπόρδισμα των φύλλων. Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ’ αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.

Από την παραμονή των Χριστουγέννων ένα ακόμη έθιμο αναβιώνει στην πόλη της Καβάλας και συγκεκριμένα στον οικισμό της Νέας Καρβάλης. Πρόκειται για την επίσκεψη του Καππαδόκη Άη Βασίλη που ολοκλήρωσε το μεγάλο του ταξίδι από την Καισαρεία φθάνοντας στο λαογραφικό χωριό «Ακόντισμα», όπου θα παραμείνει μέχρι την τελευταία μέρα του έτους.

Το φλουρί στην πρασόπιττα

Τέλος, στα Άβδηρα της Ξάνθης, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες νοικοκυρές δε ζυμώνουν βασιλόπιτα, αλλά, ανοίγουν φύλλο και παρασκευάζουν μία πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην πρασόπιτα βάζουν το φλουρί. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί, που ονομάζεται σινί και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το σορβά.