Στα μαχαίρια ο Ερντογάν και με Τραμπ

Χοντραίνει την κόντρα του ο Ερντογάν με τον υπόλοιπο κόσμο. Παρά τις φιλότιμες παρασκηνιακές προσπάθειες Ευρωπαίων διπλωματών να ρίξει λίγο νερό τουλάχιστον στο κρασί της ρητορικής του ο σουλτάνος, για να μην οξύνει περαιτέρω τις σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Άγκυρα κλιμάκωσε όχι μόνο τη ρητορική, αλλά άρχισε και κινήσεις όπως η απαγόρευση της ολλανδικών συμφερόντων πολυεθνικής διαδικτυακής εταιρείας booking.com, ενός κολοσσού της τουριστικής βιομηχανίας.

Συστηματικά ο Ερντογάν δυναμιτίζει τις όποιες γέφυρες με την Ευρώπη, θέλοντας να φανεί στο εσωτερικό, ενόψει του δημοψηφίσματος της Κυριακής 16 Απριλίου, ως ισάξιος όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και των άλλων υπερδυνάμεων. Προανήγγειλε δημοψήφισμα για τη συνέχιση ή μη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και για να μην υπάρξουν παρανοήσεις έβαλε και τον Πρωθυπουργό του να το επαναλάβει.

Παράλληλα οι μυστικές του υπηρεσίες, πλήρως αλλαγμένες μετά το πραξικόπημα, εξαπέλυσαν πογκρόμ διώξεων και παρακολουθήσεων όσων Τούρκων υποστηρίζουν το όχι. Πολλοί από αυτούς είναι αμφίβολο αν θα τολμήσουν να επιστρέψουν στην Τουρκία, με δεδομένο το ρεκόρ συλλήψεων στο αεροδρόμιο αντιφρονούντων. Το καθεστώς του Ερντογάν μεταλλάσσεται ταχύτατα σε δικτατορικό σουλτανάτο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ, η ΜΙΤ παρακολουθεί και φακελώνει Τούρκους πολίτες σε 35 χώρες μέσω και των τοπικών τουρκικών πρεσβειών. Κι επιπλέον οι Τούρκοι πράκτορες παρακολουθούν και αξιωματούχους, από βουλευτές μέχρι δικαστές και εισαγγελείς σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης όπου υπάρχουν τουρκικά συμφέροντα.

Κι ενώ ο Ερντογάν υπολόγιζε ότι θα απολάμβανε ειδική σχέση με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ποντάροντας στον χρηματοδοτούμενο και από την Άγκυρα Μάικλ Φλιν, ατύχησε, καθώς ο στρατηγός βρέθηκε μπλεγμένος στα γρανάζια των επαφών με τη Μόσχα και απομακρύνθηκε.

Τα αμερικανικά συμφέροντα στη Συρία και το Ιράκ είναι αντίθετα με τους σχεδιασμούς του Ερντογάν, κι έτσι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Ο πιο σταθερός και παραγωγικός σύμμαχος των ΗΠΑ (και της Ρωσίας) στον πόλεμο κατά του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους, οι Κούρδοι πεσμεργκά, θεωρούνται τρομοκράτες κι εχθροί από τον Ερντογάν. Η τελική μάχη κατά των τζιχαντιστών στη Ράκα της Συρίας ενδέχεται πλέον να γίνει χωρίς την άμεση εμπλοκή τουρκικών χερσαίων δυνάμεων.

Την παραμονή της επίσκεψης Τίλερσον στην Άγκυρα, η Τουρκία ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της επιχείρησης Ασπίδα του Ευφράτη. Δεν απεχώρησαν βέβαια τα τουρκικά στρατεύματα, ή οι πολιτοφυλακές Τουρκομάνων που στηρίζονται από την Άγκυρα, αλλά οι επιχειρήσεις θεωρητικά τουλάχιστον τερματίσθηκαν. Πριν από δυο βδομάδες, ο Ερντογάν διακήρυσσε υπερήφανα ότι τελικός σκοπός της επιχείρησης ήταν η κατάληψη της Ράκα. Μόσχα και Ουάσιγκτον όμως έστειλαν σήμα ότι οι Κούρδοι θα παίξουν καθοριστικό ρόλο κι ο Ερντογάν αναγκάσθηκε να κάνει πίσω.

Από την πλευρά της Ουάσιγκτον, δυο ημέρες νωρίτερα είχε συλληφθεί και οδηγηθεί ενώπιον του δικαστή κορυφαίος Τούρκος τραπεζικός, που πολλοί τον αποκαλούν ο ταμίας του Ερντογάν στα Βαλκάνια και πέρα από αυτά. Ο αντιπρόεδρος της κρατικής τράπεζας HalkBank, Μεχμέτ Χακάν Αττίλα, κατηγορήθηκε ότι έσπασε το εμπάργκο στο Ιράν. Αλλά και η Άγκυρα δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια στο παιχνίδι της κλιμάκωσης. Κατηγόρησε το αμερικανικό προξενείο ότι επικοινώνησε με έναν από τους ανθρώπους του Γκιουλέν, που οι τουρκικές αρχές είχαν ζητήσει να του αφαιρεθεί η αμερικανική βίζα ώστε να τον συλλάβουν ως πραξικοπηματία. Στην πράξη, οι Αμερικανοί επικοινώνησαν μαζί του για να του ανακοινώσουν ότι κόβεται η βίζα του, αλλά ο Ερντογάν δεν σταματάει σε λεπτομέρειες.

Σε αυτό το κλίμα, η επίσκεψη Τίλερσον ήταν δύσκολο να παρουσιάσει θεαματικά αποτελέσματα. Στην πράξη η ομολογία της επιδείνωσης των σχέσεων ήταν δημόσια. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αποκάλυψε ότι η Άγκυρα παρακολουθεί τον Αμερικανό εισαγγελέα και τον δικαστή που κλήθηκε να αποφασίσει για την τύχη του Μεχμέτ Χακάν Αττίλα κι είπε μάλιστα ότι ο εισαγγελέας είναι γκιουλενιστής. Φυσικά, ούτε λόγος για παράδοση από τις αμερικανικές αρχές του αυτοεξόριστου ιμάμη Γκιουλέν στον Ερντογάν.

Ο Αμερικανός υπουργός παραδέχθηκε ότι και οι δύο πλευρές θα πρέπει να σκεφθούν προσεκτικά για το θέμα της συμμετοχής των Κούρδων στα τελικά στάδια του πολέμου κατά των τζιχαντιστών. Οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις είναι τόσο τεταμένες, που κατά πληροφορίες ο Ερντογάν απέκλεισε από τις συνομιλίες τον Αμερικανό πρεσβευτή.

Θέλοντας να πουλήσει στο εσωτερικό την εικόνα ενός παγκόσμιου ηγέτη, που είναι ισάξιος αν όχι καλύτερος, από τους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων, ο Ερντογάν σπρώχνει τη χώρα του σε πλήρη διπλωματική και εμπορική απομόνωση. Τα χαστούκια στον τουρισμό, που αποτελεί ραχοκοκαλιά της τουρκικής οικονομίας έρχονται απανωτά με ακυρώσεις και μειώσεις. Οι σχέσεις με τη Μόσχα παραπαίουν. Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να τον δουν ούτε ζωγραφιστό μετά τις ακρότητες και τις συγκρίσεις με τους Ναζί. Και τώρα και ο Τραμπ, που δεν φαίνεται να τον συμπαθεί ιδιαίτερα, μπαίνει στο αντίπαλο στρατόπεδο, προτάσσοντας τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα αυτή την περίοδο θα πρέπει να είναι πολύ επιφυλακτική και προσεκτική. Οι ιστορικές ευκαιρίες που αναδεικνύουν τη χώρα μας ως όαση σταθερότητας και ασφάλειας σε μια ταραγμένη γειτονιά, δημιουργούν και κινδύνους Ανά πάσα στιγμή, ο Ερντογάν μπορεί να ανατρέψει σχέσεις και ισορροπίες δεκαετιών και να προξενήσει μεγάλο κακό.