ΗΠΑ: Η “εξέγερση” στα πανεπιστήμια για την Γάζα και το αίτημα για οικονομικό “διαζύγιο” με το Ισραήλ

Καθώς οι φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις έχουν εξαπλωθεί σε πανεπιστημιουπόλεις σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι συμμετέχοντες φοιτητές έχουν διατυπώσει ένα συγκεκριμένο αίτημα περισσότερο από κάθε άλλο: τα πανεπιστήμιά τους να αποχωρήσουν από όλους τους οικονομικούς δεσμούς με το Ισραήλ.

Συνθήματα όπως «Αποκαλύψτε! Μην Επενδύετε! Δεν θα σταματήσουμε, δεν θα ησυχάσουμε!», έχουν ακουστεί σταθερά σε διαδηλώσεις, σε δεκάδες πανεπιστημιουπόλεις σε όλες τις ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες. Αν και οι ιδιαιτερότητες ποικίλλουν, γενικά οι φοιτητές θέλουν τα κολέγια να αποκαλύπτουν πού επενδύουν τα κεφάλαιά τους - τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις ανέρχονται σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια - και να πουλήσουν τυχόν μερίδια που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι υποστηρίζουν την επίθεση του Ισραήλ εναντίον της Γάζας.

Τα αμερικανικά πανεπιστήμια υπολογίζεται ότι έχουν περίπου 840 δισεκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια δωρεών, τα οποία επενδύουν με διάφορους τρόπους για να επεκτείνουν τις συμμετοχές τους και να καλύψουν τα έξοδα. Τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα πηγαίνουν σε επενδυτικά κεφάλαια ή άλλα πολύπλοκα χρηματοπιστωτικά μέσα, αλλά μερικά από αυτά επενδύονται επίσης σε μεμονωμένες εταιρείες.

Σε ορισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα αιτήματα των διαδηλωτών είναι σχετικά περιορισμένα. Στο Πανεπιστήμιο Brown, για παράδειγμα, μια ομάδα φοιτητών ζητά από τους διαχειριστές να αποχωρήσουν από έναν μικρό αριθμό εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστών όπλων με στενούς δεσμούς με τον ισραηλινό στρατό. Σε άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι εκκλήσεις για αποεπένδυση είναι πολύ πιο φιλόδοξες. Οι διαδηλωτές του Πανεπιστημίου Κολούμπια θέλουν το κολέγιό τους να αποσυρθεί από οποιεσδήποτε επενδύσεις σε εταιρείες που πιστεύουν ότι υποστηρίζουν το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων κολοσσών όπως η Google, η Amazon και η Airbnb.

Τα περισσότερα πανεπιστήμια είτε αγνόησαν τα αιτήματα των διαδηλωτών για αποεπένδυση είτε τα απέρριψαν ευθέως. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι έχει προσχωρήσει μόνο ένα σχολείο. Το Πανεπιστήμιο του Σακραμέντο, δεσμεύτηκε να αποχωρήσει από «εταιρίες και ταμεία που επωφελούνται από τη γενοκτονία, την εθνοκάθαρση και τις δραστηριότητες που παραβιάζουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα».

Υπάρχει κάποιο προηγούμενο για τα πανεπιστήμια να αλλάζουν τις επενδύσεις τους, ως απάντηση στην πολιτική πίεση. Στη δεκαετία του 1980, το κίνημα κατά του απαρτχάιντ έπεισε με επιτυχία περισσότερα από 100 κολέγια να διακόψουν τους δεσμούς τους με τη Νότια Αφρική. Πιο πρόσφατα, ορισμένα σχολεία αποεπένδυσαν από αμφιλεγόμενες βιομηχανίες όπως οι καπνοβιονηχανίες, οι ιδιωτικές φυλακές και η παραγωγή ορυκτών καυσίμων.

Ορισμένοι υποστηρικτές του Ισραήλ θεωρούν την αποεπένδυση - μαζί με τις διαδηλώσεις γενικά - ως εγγενώς αντισημιτική.Αλλά, ακόμη και μεταξύ εκείνων που είναι λιγότερο ιδεολογικά αντίθετοι με την ιδέα, υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός ότι η ώθηση για αποεπένδυση από το Ισραήλ θα κάνει μεγάλη διαφορά.

Πρώτον, οι διαδηλωτές θα έπρεπε να έχουν την δύναμη για να πείσουν τα σχολεία τους να αλλάξουν πραγματικά τις οικονομικές τους στρατηγικές και να αναλάβουν τυχόν απώλειες που μπορεί να προκύψουν από αυτό. Ακόμη και τότε, πολλοί οικονομικοί αναλυτές λένε ότι οι σύγχρονες επενδύσεις είναι τόσο περίπλοκες και αλληλένδετες που θα ήταν ανέφικτο, αν όχι αδύνατο, για τα κολέγια να απεμπλακούν από οποιαδήποτε εταιρεία που συναλλάσσεται με το Ισραήλ. Άλλοι λένε ότι ολόκληρη η συζήτηση επικεντρώνεται σε ένα χρηματικό ποσό, που απλώς είναι πολύ μικρό για να έχει σημασία, ανεξάρτητα από το τι κάνουν τα κολέγια.

Οι υποστηρικτές λένε ότι η αποεπένδυση εξακολουθεί να είναι σημαντική, παρά όλους τους περιορισμούς της. Υποστηρίζουν ότι οι μαθητές έχουν το δικαίωμα να έχουν λόγο για το πού επενδύουν τα σχολεία. Ορισμένοι πιστεύουν επίσης ότι η απόκτηση παραχωρήσεων για την εκποίηση θα μπορούσε να είναι μια ισχυρή συμβολική νίκη για το ευρύτερο φιλοπαλαιστινιακό κίνημα και επίσης να δημιουργήσει ένα στίγμα, ενάντια στις συναλλαγές με το Ισραήλ, που θα μπορούσε τελικά να φτάσει σε σημείο που να έχει μετρήσιμο αντίκτυπο.

Αν και φαίνεται εξαιρετικά απίθανο τα πανεπιστήμια της Αμερικής να ξεκινήσουν μαζικά την αποεπένδυση από το Ισραήλ σύντομα, υπάρχουν μερικά παραδείγματα που δείχνουν ότι ακόμη και μικρές παραχωρήσεις από την πλευρά των διαχειριστών - σε ορισμένες περιπτώσεις, τίποτα περισσότερο από μια υπόσχεση να εξετάσουν το προτάσεις στο μέλλον - μπορεί να είναι αρκετές για να τερματίσουν τις διαμαρτυρίες στις πανεπιστημιουπόλεις τους χωρίς βίαιη επέμβαση της αστυνομίας.