Η γενοκτονία της Ρουάντα: Το χρονικό και η σχέση με τη Γαλλία

Η γενοκτονία της Ρουάντα, αναμφισβήτητα αποτελεί ένα από τα στυγερότερα εγκλήματα των τελευταίων χρόνων, αριθμώντας 800.000 θύματα. Το παρόν κείμενο εξετάζει το χρονικό της γενοκτονίας από την απαρχή της μέχρι και σήμερα, όπου η Ρουάντα προσπαθεί να επουλώσει τις ανοιχτές πληγές που της άφησε. Στο πλαίσιο της επούλωσης περιλαμβάνεται και η πρόσφατη εξομάλυνση των σχέσεων της με τη Γαλλία, οι οποίες παρέμεναν τεταμένες μέχρι και πρόσφατα. Αιτία, η αμφιλεγόμενη παρέμβαση της Ευρωπαϊκής χώρας στα γεγονότα της γενοκτονίας.

Προτού εξεταστεί η πολυτάραχη σχέση των δύο χωρών, θα ήταν αναγκαίο να αποσαφηνιστεί  τι συνιστά γενοκτονία και να αναλυθεί το χρονικό της. Η γενοκτονία αποτελεί έγκλημα,    ενώ ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι ότι συνήθως είναι ένα οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης. Σύμφωνα με τον Andrew Heywood γενοκτονία συνιστά: η προσπάθεια εξάλειψης μιας ολόκληρης εθνοτικής, φυλετικής, θρησκευτικής ή εθνικής ομάδας ή ακόμη και μέρους της. Ο ΟΗΕ θέσπισε το 1948 τη Συνθήκη κατά της Γενοκτονίας, η οποία ορίζει ότι πέντε πράξεις συνιστούν γενοκτονία : α) η δολοφονία των μελών μιας ομάδας, β) η σοβαρή πρόκληση σωματικής ή πνευματικής βλάβης σε μια ομάδα, γ) η σκόπιμη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης μιας ομάδας με σκοπό  τη φυσική  καταστροφή της ή μέρους αυτής, δ) η επιβολή ενεργειών που παρεμποδίζουν τη γέννηση νέων μελών της ομάδας, ε) η βίαιη μεταφορά παιδιών της ομάδας σε μια άλλη (Heywood, 2013).  Η γενοκτονία της Ρουάντα, ήταν καλά οργανωμένη, με στόχο την εξόντωση της εθνότητας των Τούτσι.

Το χρονικό της Γενοκτονίας

Το παράδοξο στη περίπτωση της συγκεκριμένης γενοκτονίας είναι ότι οι δύο εμπλεκόμενες εθνότητες (Χούτου και Τούτσι), ζούσαν για αιώνες στην ίδια γεωγραφική περιοχή, ασπαζόμενες την ίδια θρησκεία, κουλτούρα και γλώσσα. Στη Ρουάντα οι Τούτσι μαζί με τους Χούτου αποτελούσαν τις δύο κύριες εθνότητες της χώρας, καταλαμβάνοντας το 14% του πληθυσμού οι Τούτσι, το 85% οι Χούτου ενώ το υπόλοιπο 1% αποτελούνταν από 1% οι Τούα (έμμισθοι εργάτες) .Οι Τούτσι, παρότι μειονοτική πληθυσμιακά ομάδα, είχαν καταφέρει να ηγηθούν έναντι των Χούτου, δημιουργώντας ένα σύστημα φεουδαρχίας. Οι Τούτσι ήταν ιδιοκτήτες κοπαδιών αγελάδων (σύμβολο πλούτου, κύρους και εξουσίας στη Ρουάντα). Από την άλλη πλευρά, οι Χούτου, η μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού, ήταν αγρότες εξαρτώμενοι από τους Τούτσι (Kapuscinski, 2002). Οι δυο εθνότητες δεν ήταν ποτέ απόλυτα διακριτές ομάδες (Πετρόπουλος, Χουλιάρας). Ο διαχωρισμός τους σε δύο διαφορετικές εθνικές ομάδες ισχυροποιήθηκε  από τους Γερμανούς και Βέλγους αποικιοκράτες κατά τον 20^ο αιώνα. Μάλιστα το 1930, οι Βέλγοι αποικιοκράτες, θέσπισαν κάρτες ταυτότητας, οι οποίες ανέγραφαν την εθνότητα. Οι αποικιοκράτες ήταν πιο ευνοϊκοί απέναντι στους Τούτσι. Ως εκ τούτου, οι διοικητικές θέσεις διαμοιράστηκαν στη μειοψηφία των Τούτσι (Destexhe, 1994). Αυτό το σύστημα αποδομήθηκε  τη δεκαετία του 1950. Από το 1950 και έπειτα, οι χώρες της Αφρικής, η μια μετά την άλλη, ακολούθησαν το δρόμο της χειραφέτησης και της ανεξαρτησίας. Έτσι, οι Τούτσι, πιο μορφωμένοι, άρχισαν  να στρέφονται στη ίδια κατεύθυνση. Οι Βέλγοι αποικιοκράτες, θέλοντας να καθυστερήσουν αυτή τη τάση, στράφηκαν στους Χούτου, πυροδοτώντας το διχασμό ανάμεσα στις δύο εθνότητες.

Το 1959, αποτελεί έτος-ορόσημο, για την απαρχή του αιματηρού κύκλου ανάμεσα στις δύο εθνότητες. Οι Χούτου, έχοντας πλέον την υποστήριξη των Βέλγων επαναστάτησαν, επιδιώκοντας την αποτίναξη του καθεστώτος υποτέλειας. Το αποτέλεσμα της επανάστασης ήταν η σφαγή χιλιάδων Τούτσι και η μετανάστευση άλλων σε γειτονικές χώρες. Η Ρουάντα πέρασε στα χέρια των Χούτου, ενώ το 1962 έγινε ανεξάρτητη. Στους καταυλισμούς των εξόριστων, δημιουργείται το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντας (Rwandan Patriotic Front RPF), αποτελούμενο από γενιές που μεγάλωσε σε αυτούς, έχοντας ως όραμα την επιστροφή στη γη των προγόνων τους, έννοια ιερή στην Αφρική (Kapuscinski, 2002).

Στο εσωτερικό της Ρουάντα, διαδραματίζονταν αναταραχές. Το 1973, ο Juvenal Habyarimana, αυτοαναγορεύτηκε σε πρόεδρος, ύστερα από πραξικόπημα, αντικαθιστώντας έτσι τον πιο μετριοπαθή φιλελεύθερο προκάτοχό του Γκρεγκουάρ Καγιμπάνα (καταδικάστηκε σε θάνατο δια της πείνας). Ο νέος πρόεδρος κατέστησε στη Ρουάντα μια σιδηρά δικτατορία, εγκαθιδρύοντας ένα μονοκομματικό σύστημα, του οποίου ηγέτης ήταν ο ίδιος, με μέλη του όλους τους πολίτες της Ρουάντας, από τη γέννηση τους. Εχθροί του δικτατορικού καθεστώτος, δεν ήταν μόνο οι Τούτσι, οι οποίοι βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση λόγω της εθνότητας τους αλλά και οι μετριοπαθείς Χούτου. Έτσι η σύγκρουση στη Ρουάντα προσέλαβε και αντιδικτατορικό χαρακτήρα (Kapuscinski, 2002). Ο Habyarimana έμεινε στην εξουσία μέχρι και το 1994. Το 1994 σκοτώθηκε από τη πτώση του αεροπλάνου που επέβαινε. Η πτώση του αεροπλάνου θα αποτελέσει  την αφορμή της γενοκτονίας. 

Η έναρξη των συγκρούσεων στο έδαφος της Ρουάντα ανάμεσα στο RPF και στους εξτρεμιστές Χούτου, ξεκινά τέσσερα χρόνια πριν τη γενοκτονία. Ειδικότερα,  το  1990 το RPF, μπήκε στο έδαφος της Ρουάντας. Όμως, η έφοδος των ανταρτών Τούτσι ανεκόπη από την παρέμβαση του τότε Γάλλου Προέδρου Μιτεράν. Η Γαλλία έστειλε αλεξιπτωτιστές στη Ρουάντα, τρέποντας  τους  αντάρτες σε υποχώρηση, υπό το φόβο ενός πολέμου με τη Γαλλία. Οι γειτονικές χώρες βλέποντας την κλιμάκωση των εντάσεων στη Ρουάντα, κάλεσαν τις 2 πλευρές σε διαπραγμάτευση στη πόλη Arusha της Τανζανίας. Τον Αύγουστο του 1993, οι δύο πλευρές συμφώνησαν  για την από κοινού συμμετοχή τους σε μια κυβέρνηση μετάβασης (Χουλιάρας & Πετρόπουλος, 2015, 72-76). Παρά τη συμφωνία, ο πρόεδρος της Ρουάντας, αποφάσισε να μην θέσει σε εφαρμογή τη συμφωνία, υπό το φόβο πιθανής ανατροπής του από του ριζοσπαστικούς της κυβέρνησής του. Εν τέλει  αναθεώρησε  λόγω σθεναρών πιέσεων που δέχτηκε από τη διεθνή κοινότητα. Στο εσωτερικό της Ρουάντα, η αντιπάθεια  απέναντι στους Τούτσι εξαπλωνόταν ανάμεσα στον πληθυσμό, με προεξάρχοντες τους διανοούμενους, οι οποίοι υποστήριζαν ότι οι Τούτσι ήταν μια ξένη φυλή, που για αιώνες ταπείνωνε τους Χούτου.

Το χρονικό της γενοκτονίας ξεκινά την 7^η Απριλίου του 1994. Αφορμή αποτέλεσε  η πτώση του αεροπλάνου που επέβαινε ο Habyarimana. Οι εξτρεμιστές Χούτου, απέδωσαν την υπαιτιότητα της πτώσης στους Τούτσι. Ως εκ τούτου, οι εξτρεμιστές Χούτου ξεκίνησαν εχθροπραξίες κατά των Τούτσι και των μετριοπαθών Χούτου. Η περίοδος της γενοκτονίας  διήρκησε 100 μέρες. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 800.000 Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου έχασαν τη ζωή τους. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το 80% των Τούτσι γυναικών βιάστηκε (Σκόνδρας, 2020). Στις αρχές του Ιουλίου του 1994, το RPF είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτεύουσας της. Στις 18 Ιουλίου του 1994,  κηρύσσεται  η λήξη της γενοκτονίας,  με το  RPF να έχει υπό τον έλεγχο του τη χώρα. Στο πλαίσιο της απονομής ευθυνών, τα επόμενα χρόνια, έλαβαν χώρα αρκετές δίκες, αγγίζοντας τις 1,2 εκατομμύρια υποθέσεις στα τοπικά δικαστήρια της Ρουάντας, γνωστά ως Gacaca (Βλάχου, 2021). Η γενοκτονία είχε τελειώσει, παραμένει όμως ζωντανή στις μνήμες όσων την έζησαν μέχρι και σήμερα.

Ο ρόλος της Γαλλίας

Τα αίτια που οδήγησαν στην παρέμβαση τη Γαλλίας στη γενοκτονία  έχουν  αναλυθεί από τον ακαδημαϊκό κόσμο. Αυτό όμως, που εξετάζεται από  τους αναλυτές και από τις δύο χώρες μέχρι και σήμερα, είναι σε ποιο βαθμό οι γαλλικές αρχές γνώριζαν για την έκβαση της γενοκτονίας και με ποιο τρόπο βοήθησαν το καθεστώς των εξτρεμιστών Χούτου. Υπό αυτό το πρίσμα, έχουν δημοσιευθεί εκθέσεις τόσο για λογαριασμό της Γαλλίας όσο και της Ρουάντα, με στόχο να εξακριβωθεί ο ρόλος της ευρωπαϊκής χώρας.

Αρχικά, όπως αναφέρθηκε στη προηγούμενη υποενότητα, η εμπλοκή της Γαλλίας ξεκίνησε  από το 1990, με την ανακοπή της εισβολής του Πατριωτικού Κινήματος των Τούτσι στο Κιγκάλι. Στη συνέχεια, η Γαλλία ηγήθηκε  σε δύο ανθρωπιστικές επεμβάσεις στο έδαφος της Ρουάντα. Η πρώτη χρονικά επιχείρηση Amarillys, πραγματοποιήθηκε από τις 8-14 Απριλίου του 1994, μια μέρα μετά τη πτώση  του αεροπλάνου στο οποίο επέβαινε ο πρόεδρος της Ρουάντας. Στόχος της μονομερούς ανθρωπιστικής επέμβασης, ήταν η ασφαλής διαφυγή από τη Ρουάντα των Γάλλων και ξένων αξιωματούχων. Η κριτική που ασκείται στη Γαλλία, γι’ αυτή την επέμβαση, είναι ότι γνώριζε τι επρόκειτο να συμβεί, γι’ αυτό και προχώρησε τότε στην εκκένωση (Stauton, 2016). Πιο συγκεκριμένα, οι επικριτές θεωρούν πως η εκκένωση ταυτίζεται με την γνώση των επικείμενων γεγονότων, καταλογίζοντας στη Γαλλία τη μη ανάληψη αποτρεπτικής δράσης. Η δεύτερη ανθρωπιστική παρέμβαση στην οποία ηγήθηκε η Γαλλία, είναι εκείνη της επιχείρησης Turquoise. Η επιχείρηση έλαβε χώρα τον Ιούλιο του 1994 μέχρι και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, υπό την εντολή του ΟΗΕ, ενώ η Γαλλία ηγήθηκε εθελοντικά. Όπως και στη πρώτη επιχείρηση έτσι και σε αυτή υπήρξαν υπόνοιες και κριτικές ότι η Γαλλία στη πραγματικότητα μέσω των ανθρωπιστικών παρεμβάσεων, προσέφερε προστασία και διέξοδο διαφυγής σε εξτρεμιστές Χούτου. Στη συγκεκριμένη επιχείρηση αντικείμενο κριτικής, ήταν η ανάληψη δράσης από τη Γαλλία, σε μια χρονική περίοδο όπου η γενοκτονία όδευε προς το τέλος της. Η επίκριση αφορά στο ότι το ευρωπαϊκό κράτος θα μπορούσε να είχε παρέμβει νωρίτερα, ανακόπτοντας έτσι το μέγεθος των θυμάτων της γενοκτονίας.

Υπό το πρίσμα της ανάμειξης της Γαλλίας στη γενοκτονία, οι σχέσεις των δύο χωρών κατέστησαν δυσχερείς. Αποκορύφωμα αυτών, αποτελεί η διακοπή των διπλωματικών τους σχέσεων για 3 χρόνια, από το 2006-2009. Η αφορμή της διακοπής οφείλεται στις κατηγορίες της Γαλλίας ότι ο νυν πρόεδρος της Ρουάντας Kagame είχε εμπλοκή στη ρίψη του αεροσκάφους που επέβαινε ο Habyarimana. Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών, δεν σήμανε και την εξομάλυνση των σχέσεων τους. Το 2015, ο πρόεδρος της Ρουάντα, κατηγόρησε ανοιχτά το ευρωπαϊκό κράτος για ανάμειξη στη γενοκτονία, μη επιτρέποντας στο Γάλλο πρέσβη και στον υπουργό δικαιοσύνης, να παραστούν στους εορτασμούς των 20 ετών από την γενοκτονία.

Υπό την ηγεσία του νυν προέδρου Emmanuel Macron, φαίνεται πως έχει ξεκινήσει μια νέα σελίδα για τις σχέσεις των δύο κρατών. Τον Μάρτιο του 2021, δημοσιεύτηκε και παρουσιάστηκε  μια έκθεση στον πρόεδρο Macron, η έκθεση Duclert, η οποία καθιέρωσε τη «συντριπτική ευθύνη» της Γαλλίας στη γενοκτονία (Martin, 2021). Σύμφωνα με την έκθεση, η Γαλλία δεν ήταν συνένοχος για τις σφαγές των Τούτσι, αλλά επισημαίνεται ότι φέρει βαριές ευθύνες για τη γενοκτονία. Ειδικότερα, η χώρα είχε εμπλακεί με το καθεστώς που ενθάρρυνε  ρατσιστικές σφαγές ενώ παρέμενε τυφλή και σιωπηλή  στη προετοιμασία μιας γενοκτονίας, η οποία εκπονήθηκε από τους εξτρεμιστές Χούτου. Σε συνέχεια των πορισμάτων της έκθεσης, στις 7 Απριλίου του 2021, εκδόθηκε διάταγμα από τη γαλλική κυβέρνηση,  για το άνοιγμα των αρχείων της περιόδου 1990-1994 που σχετίζονται με τη Ρουάντα. Ειδικότερα, δίνεται πρόσβαση σε  αρχεία του Προέδρου της Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν και του πρωθυπουργού Edouard Balladur  που αφορούν τη Ρουάντα (Arrete Du 6 Avril 2021 Portant Ouverture D’archives Relatives Au Rwanda Entre 1990 Et 1994, n.d.)

Τον ίδιο χρόνο δημοσιεύτηκε και η έκθεση που είχε αναθέσει η κυβέρνηση της Ρουάντας σε Αμερικανική εταιρεία, για το ρόλο της Γαλλίας στη γενοκτονία (France ‘Bears Significant Responsibility’ for Rwandan Genocide, US Report Says, 2021). Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γαλλία φέρει σημαντική ευθύνη για τη γενοκτονία, καθώς παρέμενε σύμμαχος των εξτρεμιστών Χούτου ακόμη και όταν γνώριζε για την επερχόμενη σφαγή των Τούτσι. Οι δύο εκθέσεις, αποτελούν ένα σημαντικό βήμα βελτίωσης στις σχέσεις των δύο χωρών, παρόλο που η γαλλική έκθεση επιρρίπτει ευθύνες στη χώρα για τη γενοκτονία αλλά δεν την κατονομάζει ως συνεργό. Αυτή η νέα σελίδα μπορεί να αντικατοπτριστεί και στη δήλωση του υπουργού εξωτερικών της Ρουάντα, ότι η Ρουάντα είναι έτοιμη για μια νέα αρχή με τη Γαλλία (Burke, 2021). Στις 27 Μαϊου του 2021, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, επισκέφθηκε το μνημείο Γκισόζι στο Κιγκάλι, όπου βρίσκονται θαμμένα  πάνω από 250.000 θύματα της γενοκτονίας. Εκεί, ο Emmanuel Macron κατέθεσε στεφάνι στη μνήμη των θυμάτων, ενώ αναγνώρισε στο λόγο που εκφώνησε, την εμπλοκή της χώρας του στη γενοκτονία. Ειδικότερα δήλωσε πως: «Μόνο εκείνοι που πέρασαν εκείνη τη νύχτα μπορούν ίσως να συγχωρήσουν, και με αυτόν τον τρόπο να δώσουν το δώρο της συγχώρεσης», ζητώντας έτσι δημόσια συγγνώμη για την ανάμειξη της Γαλλίας στη γενοκτονία (Uwiringiyimana, 2021).

Στο κλίμα συμφιλίωσης που φαίνεται να κυριαρχεί ανάμεσα στις δύο χώρες, έρχεται να προστεθεί, το άνοιγμα του νέου κέντρου πολιτιστικής γαλλοφωνίας στη Ρουάντα τον Οκτώβριο του 2021. Το κέντρο είχε κλείσει πριν από επτά χρόνια, λόγω των τεταμένων διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών. Από τα εγκαίνια του, έχει ήδη δεχτεί 30.000 επισκέπτες. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, η Γαλλία διόρισε πρέσβη της στη Ρουάντα τον Antoine Anfre, καλύπτοντας έτσι μια θέση, η οποία παρέμενε κενή από το 2015 (Broulard & Lepidi, 2022).

Συμπεράσματα

Χωρίς αμφιβολία η γενοκτονία της Ρουάντα, είναι ένα γεγονός το οποίο έχει αφήσει ανοιχτές πληγές μέχρι και σήμερα σε εκατομμύρια ανθρώπους. Οι μόλις 100 ημέρες, σφαγής των 800.000 Τούτσι και μετριοπαθών Χούτου, δύναται να αποτελέσουν ένα μάθημα για τη διεθνή κοινότητα. Ένα μάθημα άμεσης παρέμβασης και αποτροπής τέτοιων εγκλημάτων. Η περίπτωση της Ρουάντας μπορεί να γίνει φάρος της αναγκαιότητας της έγκυρης παρέμβασης. Από τη πολυτάραχη σχέση της Γαλλίας και της Ρουάντας και την αναγνώριση των ευθυνών της πρώτης στη γενοκτονία, ανοίγει ο δρόμος για την απόδοση ευθυνών σε  άλλες πρώην αποικιακές δυνάμεις. Αναμφισβήτητα, η ιστορία δεν μπορεί να διαγραφεί με την αναγνώριση και την παραδοχή, όμως αυτές αποτελούν  ένα σημαντικό βήμα στηλίτευσης  αντίστοιχων περιπτώσεων, καταλήγοντας πιο κοντά στην αποδόμηση του στεγανού της ανωτερότητας της Δύσης έναντι των άλλων.

References

• Σκόνδρας, Α. Ά. (2020, October 2). ΟΗΕ: Απλοί παρατηρητές μιας γενοκτονίας;. OffLine Post. Retrieved February 10, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• Βλάχου, Δ. (2021, May 2). Γενοκτονία της Ρουάντα: Ερευνάται ο ρόλος της Γαλλίας, 27 χρόνια μετά. OffLine Post. Retrieved February 12, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• Χουλιάρας, Α., & Πετρόπουλος, Σ. (2015). Η Αφρική και οι άλλοι. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. Διαθέσιμο Εδώ 
• Arrete du 6 avril 2021 portant ouverture d’archives relatives au Rwanda entre 1990 et 1994. (n.d.). Legifrance. Retrieved February 16, 2023, from Διαθέσιμο Εδώ 
• Broulard, L., & Lepidi, P. (2022, May 29). Warming relations between France and Rwanda, one year after Emmanuel Macron’s visit in Kigali. Le Monde. Retrieved February 12, 2023, Διαθέσιμο Εδώ  
• Burke, J. (2021, April 19). France ‘did nothing to stop’ Rwanda genocide, report claims. The Guardian. Retrieved February 12, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• France ‘bears significant responsibility’ for Rwandan genocide, US report says. (2021, April 19). France 24. Retrieved February 16, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• Heywood, A. (2013). Διεθνείς Σχέσεις και Πολιτική στην Παγκόσμια Εποχή (Χ. Φραγκονικολόπουλος & Φ. Προέδρου, Trans.; 1η ed.). Εκδόσεις Κριτική.
• Kapuscinski, R. (2002). Διάλεξη για τη Ρουάντα (Ζ. Μαυροειδή, Trans.). In Έβενος (1η ed., pp. 225-249). Μεταίχμιο.
• Macron asks Rwanda to forgive France over 1994 genocide role. (2021, May 27). BBC. Retrieved February 12, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• Martin, R. (2021, April 30). What does the Duclert Report Mean for French-Rwandan Relations? Global Risk Insights. Retrieved February 16, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 
• Stauton, E. (2016, June 21). Two decades later: understanding the French response to the Rwandan genocide. Modern & Contemporary France, 3. https://doi.org/10.1080/09639489.2016.1180508
• Uwiringiyimana, C. (2021, May 27). France’s Macron seeks forgiveness over Rwandan genocide. Reuters. Retrieved February 16, 2023, Διαθέσιμο Εδώ 

*Συντονιστής κειμένου: Tigran Ghalumyan

**H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στα άρθρα συνεργατών, αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.

***Αποποίηση Ευθυνών: Οι απόψεις οι οποίες εκφράζονται στα άρθρα μελών της SAFIA εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους συντάκτες των άρθρων. Το Ant1news.gr δεν είναι απαραίτητο ότι ασπάζεται τις απόψεις οι οποίες αναφέρονται στα κείμενα.

Ειδήσεις σήμερα:

Σεισμός στη Γουατεμάλα

Φυσικό αέριο - Πούτιν: Συζητάμε για τη δημιουργία κόμβου στην Τουρκία

Καιρός: Υψηλές θερμοκρασίες και μελτέμια την Κυριακή