Υπόθεση Λουκασένκο: Εκεί όπου η ελευθερία λόγου έρχεται με τίμημα

Η Λευκορωσία και ο Πρόεδρός της, Αλεξάντερ Λουκασένκο, έχουν απασχολήσει πολλές φορές τα social media, τις διαδικτυακές και μη εφημερίδες και τα τηλεοπτικά κανάλια με το πέρασμα του χρόνου. Το πιο πρόσφατο γεγονός συνέβη τον Νοέμβριο του 2021, οπότε τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παγκοσμίως παρουσίασαν το μεταναστευτικό ζήτημα μεταξύ Λευκορωσίας και Πολωνίας, τις πολιτικές διαφορές των προέδρων των χωρών, αλλά και της Λευκορωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Μερικά ακόμη παραδείγματα που μένουν χαραγμένα στην μνήμη είναι το, όπως ονομάστηκε αργότερα, "σκάνδαλο" με την Ryanair και μετέπειτα το λουκέτο σε μεγάλους εκδοτικούς οίκους, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) και ακτιβιστικές οργανώσεις, γιατί θεωρήθηκαν επικίνδυνες.

Τι πραγματικά όμως θεωρήθηκε και θεωρείται ακόμη επικίνδυνο;

Η εξωτερική πολιτική του Α. Λουκασένκο επί 27 χρόνια, χαρακτηρίζεται περισσότερο τρικυμιώδης από ποτέ. Η Λευκορωσία είχε ανέκαθεν τεταμένες σχέσεις με την Ε.Ε. ήδη απο το 1994, δηλαδή με την πρώτη εκλογή του Προέδρου, ενώ οι σχέσεις αυτές έγιναν όλο και πιο ψυχρές. Το πρώτο συμβάν ήρθε ακριβώς εκείνο το διάστημα, με την ίδρυση του αυταρχικού καθεστώτος της Λευκορωσίας. Η αντίδραση των Βρυξελλών ήταν άμεση και ο αποκλεισμός της Λευκορωσίας από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας εφαρμόστηκε αμέσως. Έως και σήμερα, εν έτει 2021, οι σχέσεις των δύο μερών παραμένουν τεταμένες, με την Ε.Ε. να επιβάλει συνεχώς κυρώσεις στη χώρα.

Φυσικά, ούτε η εσωτερική πολιτική του Προέδρου μπορεί να θεωρηθεί δημοκρατική. Η Διεθνής Αμνηστία, σε έκθεσή της για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Λευκορωσία το 2020 αναφέρει ότι: “Η χρονιά χαρακτηρίστηκε από επαναλαμβανόμενες ειρηνικές διαμαρτυρίες, με τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου να χρησιμεύουν ως καταλύτης για την πιο κατάφωρη καταστολή των ελευθεριών της έκφρασης, του ειρηνικού συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι στην νεότερη ιστορία της Λευκορωσίας μετά την ανεξαρτησία”. Και οι εκλογές του Αυγούστου ήταν μόνο η αρχή.

Μετά την επανεκλογή του Προέδρου το 2020, καταπατήθηκαν -και συνεχίζουν να καταπατούνται- ανθρώπινα δικαιώματα που στη συνείδηση των πολιτών θεωρούνται θεμελιώδη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το δικαίωμα στη δίκαιη ζωή, την ελευθερία λόγου, την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας και, ακόμη και σε μερικές περιπτώσεις, το δικαίωμα στην ίδια τη ζωή, αφού η θανατική ποινή ισχύει ακόμη στην χώρα.

Σύμφωνα με το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Viasna, από τον Αύγουστο του 2020 έως και τον Νοέμβριο του 2021 οι πολιτικοί κρατούμενοι έφτασαν τους 1.888. Κύριοι λόγοι σύλληψης ήταν η συμμετοχή σε Μ.Κ.Ο. και ακτιβιστικές οργανώσεις, καθώς και η δημοσιογραφική κάλυψη γεγονότων της χώρας. Κατά τη σύλληψη και την ανάκρισή τους, λίγοι είχαν το δικαίωμα πρόσβασης σε συνήγορο, ενώ οι συνθήκες κράτησης είχαν χαρακτηριστεί “απάνθρωπες” και “αντιδημοκρατικές”. Αξίζει να σημειωθεί ότι, εκτός των συλλήψεων, έχουν επιβληθεί και μεγάλα χρηματικά πρόστιμα σε άτομα που συμμετέχουν σε αυτές τις δράσεις. 

Τι έκαναν όμως οι κρατούμενοι και οι κατηγορούμενοι για να βρεθούν σε αυτή την θέση;

Άσκησαν το δικαίωμα τους στην ελεύθερη έκφραση και την ελευθερία λόγου. Τόλμησαν να παρουσιάσουν την πραγματική εικόνα της χώρας τους, να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους που ζούσαν στο επίπεδο της φτώχειας, να λάβουν μέρος και να οργανώσουν συνέδρια όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Νέων και να αντισταθούν στη μοναρχία Λουκασένκο. Θεωρήθηκαν εγκληματίες, κάποιοι φυλακίστηκαν, κάποιοι δικάστηκαν, ενώ κάποιοι τυχεροί πρόλαβαν και διέφυγαν σε γειτονικές χώρες, όπως η Ρωσία και η Ουκρανία. Με ένα μέλλον αβέβαιο και με ένα ποινικό μητρώο αμαυρωμένο, έπραξαν και πλήρωσαν το τίμημα. Ζήτησαν και πάλεψαν για την ελευθερία και τελικά φυλακίστηκαν.

Πόσο ακόμα; Πόσοι ακόμα; 

ΠΗΓΕΣ

• Amnesty International (2020). Belarus 2020. Retrieved from here.
• Belarus (n.d.). EU Neighbours. Retrieved from here.
• European Council, Council of the European Union (2021, 22 December). EU Relations with Belarus. Retrieved from here.
• Viasna (2021). Human Rights Situation in Belarus: November 2021. Retrieved from here.

*H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.