9+1 λόγοι που οδήγησαν στην ήττα του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές 2020

Αναμφίβολα οι αμερικανικές εκλογές είναι από τα πιο συζητημένα θέματα της πολιτικής σκηνής του 2020 (και όχι μόνο), καθώς όλος ο πλανήτης ασχολήθηκε με το ποιος θα αποδεικνυόταν νέος πλανητάρχης. Μετά από τις εκλογές θρίλερ, στις οποίες η καταμέτρηση των ψήφων συνεχίστηκε για μέρες, όλα επιβεβαιώνουν πως ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής είναι ο Τζο Μπάιντεν, με το κόμμα των Δημοκρατικών. Χρειάστηκε να γίνει επανακαταμέτρηση των ψήφων σε πολιτείες, όπως η Τζώρτζια, ώστε να επικυρωθεί επισήμως το αποτέλεσμα. Παρόλο που η νίκη του Μπάιντεν απέναντι στον Τραμπ κρίθηκε στις λεπτομέρειες, καθώς σε πολλές πολιτείες τα αποτελέσματα ξεπερνούσαν με δυσκολία το 50% και λίγες μόνο ψήφοι έκαναν την διαφορά, ενώ ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ αρνείται ακόμα και τώρα να αποδεχθεί την ήττα του. Όσο όλοι οι ηγέτες του κόσμου στέλνουν συγχαρητήρια μηνύματα και ευχές στον νέο Πρόεδρο και η πλειονότητα του λαού πανηγύριζε στους δρόμους για την νίκη το Μπάιντεν, ο Τραμπ συνεχίζει να υποστηρίζει πως αυτός είναι ο νικητής και ότι έχει πέσει θύμα νοθείας στις εκλογές, διότι προσπάθησαν να του «κλέψουν την νίκη». Αυτό που θα αναλυθεί στο άρθρο που ακολουθεί είναι γιατί ο Τραμπ δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, με λίγα λόγια, τι οδήγησε τους ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικάνων να αλλάξουν γνώμη.

1. Διχασμός

Αρχικά, ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν η πλέον αμφιλεγόμενη πολιτική προσωπικότητα των τελευταίων χρόνων, καθώς φρόντιζε με τις δηλώσεις του να πυροδοτεί συνεχώς αντιδράσεις. Ένας Πρόεδρος που κατάφερε να διχάσει τον λαό όσο κανείς άλλος, υιοθετώντας ακραίες αντιλήψεις και λέγοντας την δική του «αλήθεια», η οποία πολλές φορές αγγίζει τα όρια της φαντασίας, αλλά και της παράνοιας θα μπορούσαμε -οριακά- να πούμε. Το μόνο που κατάφερε ήταν να χάνει συνεχώς αρκετή από τη δημοτικότητά του και να στρέφει τους ψηφοφόρους του στο πλευρό των Δημοκρατικών που υπόσχονταν ενότητα.

2. Κλιματική αλλαγή

Ένα  σημαντικό ζήτημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο τέως αμερικανός Πρόεδρος ήταν και η κλιματική αλλαγή. Η στάση του απέναντι σε αυτό το ζήτημα υπήρξε επιπόλαιη, καθώς αποφάσισε να αποχωρήσει από την Συμφωνία του Παρισιού για τη κλιματική αλλαγή (2016). Οι ΗΠΑ κατατάσσεται στην δεύτερη θέση -μετά την Κίνα- με τα υψηλότερα ποσοστά ρύπανσης, προκαλώντας ανησυχία στους ειδικούς για το τι μέλλει γενέσθαι με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο Τραμπ αποφάσισε να αποσύρει τις ΗΠΑ από την Συμφωνία, λέγοντας πως επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς στους αμερικανούς πολίτες, ενώ σχολίασε ότι επιτρέπει σε άλλες χώρες να είναι πιο ρυπογόνες, χωρίς καμία συνέπεια. Επιπλέον, σχολίασε αρνητικά την Γκρέτα Τούνμπεργκ, την νεαρή ακτιβίστρια που υποστηρίζει ένθερμα την ανάγκη για λήψη άμεσων μέτρων ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Δεν δίστασε, μάλιστα, να έρθει σε διαφωνία με περιβαλλοντικούς επιστήμονες, ειρωνευόμενος πως ούτε οι ίδιοι δεν γνωρίζουν πραγματικά τι συμβαίνει στον πλανήτη. Η επίσημη αποχώρηση από την συνθήκη προγραμματίστηκε για την 4η Νοεμβρίου 2020, μια μέρα μετά τις αμερικανικές εκλογές.  Ο Μπάιντεν, ωστόσο, είχε δηλώσει στον προεκλογικό του αγώνα, πως αν εκλεγεί Πρόεδρος, θα επαναφέρει τις ΗΠΑ στην Συμφωνία του Παρισιού, κάτι που μένει μόνο να δούμε αν θα το πραγματοποιήσει.

3. Μεταναστευτικό ζήτημα

Ο Τραμπ στην διάρκεια του προεκλογικού του αγώνα, το 2016, είχε δηλώσει την επιθυμία του για απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ για πολίτες από συγκεκριμένες μουσουλμανικές χώρες. Ύστερα, όμως, από τις αντιδράσεις που προκάλεσε, είπε πως ήταν μια απλή πρόταση και τίποτα παραπάνω. Στην διάρκεια της Προεδρίας του μειώθηκε αρκετά ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων που δέχθηκε η χώρα. Αν ένα πράγμα μπορεί να περιγράψει την μεταναστευτική πολιτική του Τραμπ, αυτό είναι το «τείχος», που υποσχέθηκε να κατασκευάσει σε ένα μέρος των συνόρων με το Μεξικό. Αρχικό του σχέδιο ήταν να ξεπεράσει τα 600 χλμ, αλλά για την ώρα έχουν κατασκευαστεί περίπου 300 χλμ. Δεν ήταν λίγοι που το χαρακτήρισαν ως το "τείχος της ντροπής", θυμίζοντας το Τείχος του Βερολίνου κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ωστόσο, δεν ήταν και λίγοι αυτοί που προσπάθησαν να περάσουν το τείχος, κυρίως από χώρες της κεντρικής Αμερικής που, όμως, το μόνο που κατάφεραν ήταν να έρθουν αντιμέτωποι με την σκληρότητα  των αμερικανικών συνοριακών δυνάμεων. Επιπλέον, ο Τραμπ αυστηροποίησε το πλαίσιο για την είσοδο προσφύγων και μεταναστών, μειώνοντας έτι περαιτέρω τον αριθμό που μπορούσε να δεχθεί, τις εκδόσεις θεωρήσεων εισόδου (visa) και πράσινης κάρτας. Ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριζε πως αυτή η πολιτική είναι ευνοϊκή για τους Αμερικανούς, καθώς τους δίνει προτεραιότητα να εργαστούν, αλλά τους προστατεύει συγχρόνως, γιατί πολλοί μουσουλμάνοι συνδέονται με εξτρεμιστικές οργανώσεις. Όσον αφορά στο τείχος, το θεώρησε χρήσιμο και κατά την διάρκεια της πανδημίας, λέγοντας πως θα απέτρεπε την είσοδο σε πολίτες από χώρες με υψηλό επιδημιολογικό φορτίο.

4. Fake news

Δεν ήταν οι λίγες οι φορές που ο Τραμπ χρησιμοποίησε αυτό τον όρο για ειδήσεις με τις οποίες δεν συμφωνούσε ή ήταν επικριτικές απέναντί του. Αρκετές φορές στοχοποίησε δημοσιογράφους, πρακτορεία ειδήσεων, ακόμα και πολιτικούς, λέγοντας πως όλα είναι «fake news», προκειμένου να δικαιολογήσει διώξεις ή άλλες ενέργειες, υπονομεύοντας, συνακόλουθα, και τους δημοκρατικούς θεσμούς και την ελευθερία λόγου.

5.  Ανοιχτά Μέτωπα Πολέμου

Παρά τη δήλωσή του πως θα αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία, γιατί διαφορετικά ο πόλεμος θα ήταν απηνής, αποφάσισε, εν τέλει, να παραμείνουν κάποια κοντά στις πετρελαιοπηγές. Αντιθέτως, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν μείωσε ως ένα βαθμό τις στρατιωτικές δυνάμεις. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι το 2018, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και μετέφεραν εκεί την πρεσβεία τους, μία κίνηση αμφίβολης νομιμότητας σε επίπεδο διεθνούς δικαίου, που με την σειρά της πυροδότησε την ήδη τεταμένη κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Ο Τραμπ πραγματοποίησε, ακόμα, (ίσως) την μεγαλύτερη διπλωματική του εμπειρία στην διάρκεια της θητείας του, αφού ως διαμεσολαβητής το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραψαν Συμφωνίες με το Ισραήλ και, μάλιστα, το αναγνώρισαν ως ανεξάρτητο κράτος.

 6. Σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν

Οι σχέσεις με το Ιράν ήταν -ομολογουμένως- ένα ακανθώδες ζήτημα στην αρχή του έτους και πολλοί πίστεψαν ότι ίσως είμαστε ενόψει ενός νέου πολέμου μεταξύ των δύο χωρών. Ο Τραμπ  απείλησε ανοιχτά το Ιράν μετά από επιθέσεις στην αμερικανική πρεσβεία στην Βαγδάτη. Τρεις μέρες μετά την επίθεση, η Αμερική μοιάζει να εμπλέκεται στην δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊμάνι, ενός πανίσχυρου προσώπου στην χώρα, με μεγάλη επιρροή, προκαλώντας αντιδράσεις τόσο σε διεθνές επίπεδο, όσο και στο εσωτερικό της χώρας. Οι Ιρανοί ζητούσαν εκδίκηση, μεγαλώνοντας, έτσι, και άλλο το χάσμα και την ρητορική μίσους μεταξύ των δύο χωρών. Το Ιράν, παρά τις απειλές που εξαπέλυσε, έμεινε μόνο στην εκτόξευση πυραύλων σε αμερικανικές βάσεις της περιοχής, προκαλώντας τον θάνατο λίγων αμερικανών στρατιωτών. Φυσικά, όλο αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν ο Τραμπ δεν αποχωρούσε, το 2018, από την Συμφωνία που είχε υπογραφεί μεταξύ Ιράν-ΗΠΑ, στην οποία προβλέπεται μείωση των πυρηνικών στο Ιράν και άρση των οικονομικών κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στο Ιράν εδώ και δεκαετίες. Οι ΗΠΑ, στην συνέχεια, επέβαλαν σκληρά μέτρα κατά του Ιράν, προκειμένου να υπογραφεί μια νέα ευνοϊκότερη γι' αυτές Συμφωνία. Το Ιράν, όμως, αρνήθηκε και το αποτέλεσμα ήταν η δολοφονία του Σουλεϊμάνι, σε μια προσπάθεια ένδειξης δύναμης ισχύος.

7. Εμπορικός Πόλεμος

Το 2017, ο τότε νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ν. Τραμπ απέσυρε την συμμετοχή των ΗΠΑ από την Συμφωνία των Κρατών του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership-TPP), θεωρώντας την μία ζημιογόνα Συμφωνία για τις ΗΠΑ. Επόμενη κίνηση ήταν να αναθεωρήσει και την NAFTA (Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής) -η οποία είχε υπογραφεί από τον Τζoρτζ Μπους το 1992- λέγοντας πως είναι η "χειρότερη" Συμφωνία που έχει ποτέ υπογραφεί από τις ΗΠΑ. Κάλεσε το Μεξικό και τον Καναδά σε διαπραγματεύσεις για νέα Συμφωνία, απειλώντας πως, αν δεν πραγματοποιηθεί, θα αποχωρήσει. Ο Πρόεδρος Τραμπ επεδίωκε μια ισχυρή Αμερική στον εμπορικό τομέα, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να έρθει σε σύγκρουση με την Κίνα, επιβάλλοντας η μια δασμούς στα αγαθά της άλλης.

8. Σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας

Αναφορικά με την Κίνα, όλα ξεκίνησαν το 2016, όταν ο Τραμπ μετά την νίκη του δήλωσε πως συνομίλησε με την Πρόεδρο της Ταϊβάν την Τσάι  Ίνγκ  Γουέν -η πρώτη γυναίκα στο εν λόγω αξίωμα- και η οποία τον συνεχάρη, προκαλώντας, όπως είναι φυσικό, την αντίδραση της Κίνας. Άλλωστε, υπενθυμίζεται ότι η Κίνα δεν αναγνωρίζει την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά ως επαρχία της (Φορμόζα), ενώ η Ταϊβάν δεν είναι καν μέλος στον ΟΗΕ ήδη από τον περιορισμό του Τσανγκ Κάι Σεκ στο νησί και την ανάδυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. (Η διάσταση αυτή εμφανίζεται και στις διμερείς σχέσεις της Κίνας με άλλα κράτη, η ομαλή σχέση των οποίων περιλαμβάνει και τη διάσταση της μη αναγνώρισης της Ταϊβάν.) Αξίζει να σημειωθεί, ότι, ήδη από το 1979, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ταϊβάν έχουν διακοπεί. Η κίνηση αυτή σε συνδυασμό με την επιβολή δασμών στα κινεζικά προϊόντα, την απαγόρευση της κινεζικής εταιρείας ηλεκτρονικών ειδών Huawei, την απαγόρευση των κινέζικων εφαρμογών Wechat και Tik Tok για λόγους (δήθεν) εθνικής ασφάλειας, λέγοντας πως τα δεδομένα των Αμερικανών μπορούν να καταλήξουν στην κινεζική κυβέρνηση, προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, εξοργίζοντας την Κίνα. Αυτή η σειρά απαγορεύσεων οδήγησε τις σχέσεις τους για μια ακόμη φορά στα άκρα. Φυσικά, ο Ν. Τραμπ δεν πτοήθηκε, αλλά συνέχισε να προκαλεί την Κίνα -σε μια περίοδο που η ισχύς της ολοένα και αυξάνεται και τείνει να διεκδικήσει την παγκόσμια ηγεμονία- κατηγορώντας την για τον κορονοϊό.  Δήλωνε πως αυτή ευθύνεται για την εξάπλωση του ιού, πως ήταν ένα τεχνητό κατασκεύασμα και πως δεν ενημέρωσε σωστά και εγκαίρως τον πλανήτη για την επικείμενη πανδημία. Αποκορύφωμα ήταν η απόφαση του  να ονομάσει “κινεζικό ιό” τον COVID-19, προκειμένου να επιρρίψει ευθύνες στην Κίνα, αλλά και για να παρουσιάσει τον ιό σαν όχι και κάτι τόσο σοβαρό και επικίνδυνο.

9. Κορονοϊός

Αναμφίβολα το πιο σημαντικό ζήτημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο κόσμος όλος και οι εκάστοτε κυβερνήσεις είναι η τρέχουσα πανδημία. Ο Τραμπ κατακρίθηκε από τους ειδικούς και την πλειονότητα του λαού για ολιγωρία στην λήψη μέτρων, για ανευθυνότητα και απραξία, αφού δεν ενισχύθηκε το σύστημα υγείας και δεν ήταν λίγοι αυτοί που χαρακτήρισαν εγκληματική την πολιτική του. Επιπρόσθετα, ο τέως Πρόεδρος Τραμπ δήλωνε δημόσια πως ο ιός δεν υφίσταται αληθινά, λέγοντας πως η πανδημία είναι ένα καλοστημένο σχέδιο, με σκοπό να τρομοκρατηθεί ο κόσμος. Συχνά διατύπωνε ότι ο ιός δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια απλή γρίπη, φτάνοντας στο σημείο να προχωρήσει σε μια ακραία δήλωση για την πρόληψη κατά του νέου κορονοϊού ισχυριζόμενος ότι η κατάποση χλωρίνης προστατεύει από τον ιό, κάτι  που προκάλεσε, φυσικά, πολλές αντιδράσεις.  Η ειρωνεία είναι ότι, τελικά, ο Ντόναλντ Τράμπ φάνηκε να νόσησε από κορονοϊό, αλλά αυτό δεν επηρέασε την προκλητική του στάση.

10. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Μέσα σε όλη την φρενίτιδα του κορονοϊού και, ενώ όλες οι κυβερνήσεις φρόντιζαν πώς θα καταφέρουν να θωρακίσουν το σύστημα υγείας και πώς θα προμηθευτούν μέσα ατομικής προστασίας και αναπνευστήρες για τις ΜΕΘ, ο Τραμπ κατηγόρησε τον ΠΟΥ για ανευθυνότητα και ανεπαρκή πληροφόρηση. Συνέχισε, λέγοντας, πως είναι στην πραγματικότητα μια μαριονέτα της Κίνας, γιατί γνώριζε για την πανδημία, αλλά δεν ενημέρωσε και απειλούσε πως θα αποχωρήσει. Τελικά, έκανε την απειλή του πράξη, αφού στις 7 Ιουλίου 2020, ανακοινώθηκε επίσημα πως σταματά την χρηματοδότηση προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σε μια περίοδο που ο ΠΟΥ χρειάζεται χρήματα όσο ποτέ πριν άλλοτε, προκειμένου να στηρίξει τα κράτη στην αντιμετώπιση της πανδημίας, ένα κράτος με τα υψηλότερα ποσοστά χρηματοδότησης, όπως οι ΗΠΑ, αποφασίζουν να αποχωρήσουν σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την ανθρωπότητα. Μάλιστα, το συγκεκριμένο σημείο της πολιτικής Τραμπ αποτέλεσε και πρόσκομμα στην άμεση ενεργοποίηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κατά την προσπάθεια ανάδειξης της πανδημίας σε απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Μόνο κατόπιν μεσολάβησης Γαλλίας και Τυνησίας, αλλά και μετριασμού του αντίστοιχου λεκτικού, κατέστη δυνατή η υιοθέτηση του Ψηφίσματος 2532 του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Συμπερασματικά, χωρίς αμφιβολία ο απερχόμενος Πρόεδρος Τραμπ έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον τα τελευταία τέσσερα χρόνια είτε θετικά είτε αρνητικά. Οι λόγοι που οδήγησαν στην ήττα του, όπως είδαμε ποικίλλουν. Αν κάτι θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά είναι πως πολλοί ψηφοφόροι των Ρεπουμπλικάνων “γύρισαν την πλάτη τους” στον Τραμπ σε αυτές τις εκλογές, διότι η συμπεριφορά του τους είχε απομακρύνει. Από την μια πλευρά, η υπερβολική αλαζονεία του, τα ρατσιστικά και σεξιστικά σχόλιά του, οι συνεχείς προκλητικές δηλώσεις του και η άρνησή του να δεχθεί την γνώμη των επιστημόνων για όλα τα σοβαρά θέματα. Από την άλλη, η πόλωση που δημιούργησε στους Αμερικανούς, κυρίως τους τελευταίους μήνες λόγω της πανδημίας, οι κατηγορίες προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για "fake news" οδήγησαν πολλούς Ρεπουμπλικάνους ή αναποφάσιστους να στραφούν στο πλευρό των Δημοκρατικών. Ακόμα και κατά την διάρκεια των εκλογών, είδαμε την άρνησή του να  αποδεχθεί την ήττα του, απειλώντας πως θα προσφύγει στην δικαιοσύνη, προκειμένου να αποδειχθεί η νοθεία που έγινε εις βάρος του. Η αλήθεια είναι πως το πραγματοποίησε, αλλά το Δικαστήριο της Πενσυλβάνια έκρινε πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υποστηριχθεί, γιατί δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις. Ένας εριστικός Πρόεδρος που επιθυμούσε να προκαλεί συνεχώς. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν ο διάδοχός του, Τζο Μπάιντεν, θα υλοποιήσει όλες τις προεκλογικές του υποσχέσεις και αν θα καταφέρει να ενώσει ξανά όλες τις Πολιτείες της Αμερικής, σε μια περίοδο που όλοι οι θεσμοί αντιμετωπίζουν μια βαθιά κρίση και η εμπιστοσύνη του λαού απέναντι στους θεσμούς έχει κλονιστεί. Οψόμεθα...

*H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.