Remdesivir για τον κορονοϊό: ένα μικρό μόριο, μια μεγάλη ελπίδα;

Το πειραματικό αντι-ιικό φάρμακο remdesivir αποτελεί αυτή τη στιγμή ίσως τη μεγαλύτερη ελπίδα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού SARS-CoV-2. Οι κλινικές δοκιμές που έχουν ξεκινήσει αυτή τη στιγμή σε ΗΠΑ και Κίνα αναμένονται να δώσουν αποτελέσματα εντός του Απριλίου.

Το remdesivir είναι ένα πειραματικό αντι-ιικό φάρμακο ευρέως φάσματος, που όμως μέχρι σήμερα δεν έχει λάβει άδεια κυκλοφορίας πουθενά στον κόσμο για οποιαδήποτε χρήση. Αρχικά μελετήθηκε για την αντιμετώπιση του ιού Ebola. Αν και η αποτελεσματικότητά του στην περίπτωση του Ebola δεν αποδείχτηκε καλή, οι μελέτες εκείνες απέδειξαν την ασφάλειά του για χρήση σε ανθρώπους. Έχει επιδείξει δράση τόσο in vitro όσο και in vivo σε πειραματόζωα κατά των ιών MERS-CoV και SARS-CoV, οι οποίοι είναι επίσης κορωνοϊοί και ομοιάζουν δομικά με τον SARS-CoV-2. Το πειραματικό αυτό φάρμακο έχει χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα σε μικρό αριθμό προσβληθέντων από τον νέο κορωνοϊό και επομένως απαιτούνται περισσότερο εκτεταμένες μελέτες για την αποτελεσματικότητά του.

Μια λογική προσέγγιση για την ταχεία ανακάλυψη ενός φαρμάκου κατά του νέο κορωνοϊού είναι ο έλεγχος της δραστικότητας που μπορεί να παρουσιάζουν ήδη υπάρχοντα αντι-ιικά φάρμακα. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι προσπάθειες ξεκίνησαν στην Κίνα όπου ερευνητές του Ινστιτούτου Ιολογίας στο Wuhan ερεύνησαν την in vitro αντι-ιική αποτελεσματικότητα πέντε εγκεκριμένων από τον FDA φαρμάκων (ribavirin, penciclovir, nitazoxanide, nafamostat, chloroquine) και δύο γνωστών ευρέως φάσματος αντι-ιικών φαρμάκων του remdesivir και favipiravir. Το remdesivir και η chloroquine παρουσίασαν ξεκάθαρα τα καλύτερα in vitro αποτελέσματα υποδεικνύοντας την αναγκαιότητα περαιτέρω μελετών.

Εντός του Μαρτίου έχουν ξεκινήσει δύο κλινικές μελέτες Φάσης 3 για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας του remdesivir κατόπιν έγκρισης από τον FDA του αιτήματος της εταιρείας Gilead που έχει αναπτύξει αυτό το πειραματικό φάρμακο. Οι μελέτες αυτές είναι τυχαιοποιημένες, ανοικτής επισήμανσης πολυκεντρικές μελέτες που θα συμπεριλάβουν 1000 ασθενείς σε ιατρικά κέντρα κυρίως ασιατικών χωρών, αλλά και άλλων χωρών σε όλο τον κόσμο όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός κρουσμάτων. Η πρώτη θα αξιολογήσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του remdesivir κατόπιν πενθήμερης ή δεκαήμερης χορήγησης σε ασθενείς σε σοβαρή κατάσταση, ενώ η δεύτερη σε ασθενείς με μέτρια εκδήλωση της νόσου.

Οι υγειονομικές αρχές της Κίνας έχουν επίσης ξεκινήσει δύο κλινικές δοκιμές για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας του remdesivir κυρίως στην επαρχία Hubei όπου ανήκει η Wuhan. Οι μελέτες αυτές ξεκίνησαν εντός του Φεβρουαρίου.

Εκ παραλλήλου, η εταιρεία Gilead σε συνεργασία με κυβερνητικές ή και μη κυβερνητικές οργανώσεις και αρχές παρέχει το remdesivir για χρήση έκτακτης ανάγκης απουσία εγκεκριμένης θεραπείας (compassionate use). ‘Ηδη και στην Ελλάδα θα χρησιμοποιηθεί το remdesivir σε αυτά τα πλαίσια αρχικά.

Το remdesivir είναι ένα μικρό μόριο, ανάλογο νουκλεοτιδίου, που αποτελεί ένα προφάρμακο (ο χημικός του τύπος παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα). Ας σημειωθεί ότι μεγάλος αριθμός αναλόγων νουκλεοτιδίων έχουν σχεδιαστεί και συντεθεί κατά το παρελθόν για τη αντιμετώπιση νέου διαφόρων ιών. Ένα επιτυχημένο παράδειγμα αναλόγου νουκλεοζίτη είναι το ΑΖΤ, το πρώτο φάρμακο που αναπτύχθηκε κατά του AIDS.

Η μελέτη ήδη εγκεκριμένων για άλλη ένδειξη φαρμάκων για την αντιμετώπιση του νέου κορωνοϊού παρουσιάζει το μεγάλο πλεονέκτημα της άμεσης δυνατότητας χρήσης του φαρμάκου, αν επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά του κατά του SARS-CoV-2.