Συνάντηση Μητσοτάκη – Τραμπ: Επιτυχία ή Διπλωματικό Φιάσκο;

Την περασμένη Τρίτη, 07/01/2020, έλαβε χώρα η προγραμματισμένη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Donald Trump, υπό το άγρυπνο βλέμμα των δημοσιογράφων όπου μετέδωσαν ζωντανά τον εικοσάλεπτο διάλογο των δύο ηγετών. Οι αντιδράσεις της ελληνικής κοινότητας επικεντρώθηκαν στην απουσία ουσιαστικού διαλόγου και το μονοπώλιο αυτού από τον Αμερικανό οικοδεσπότη, ο οποίος -κατά πολλούς-  μονολογούσε, σκηνοθετώντας μια «παράσταση» στα μέτρα του. Παράλληλα, πολλοί έσπευσαν να δικαιολογήσουν την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού και του επιτελείου του ως «ατυχή», εξαιτίας της ταχύτατης υποτροπής των σχέσεων ΗΠΑ – Ιράν των τελευταίων ημερών.

Τι ειπώθηκε, λοιπόν, μεταξύ των δύο ηγετών; Πρόκειται για διπλωματική επιτυχία ή ήττα της ελληνικής πλευράς;

Επίσκεψη Μητσοτάκη στο Οβάλ  Γραφείο – Τι συζητήθηκε

Θερμή υπήρξε η υποδοχή της ελληνικής αποστολής από τον πλανητάρχη, ο οποίος έκανε λόγο για τον αξιοσημείωτο διπλωματικό δεσμό και τη συνεργασία των δύο κρατών, εξυμνώντας παράλληλα την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας. Ανάλογος ήταν και ο ενθουσιασμός του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος επεσήμανε πως οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις  έχουν ισχυροποιηθεί σημαντικά. Αποκρινόμενος στη δήλωση για την εν λόγω οικονομική ανάκαμψη, υπογράμμισε πως η Ελλάδα ακολουθεί πλέον μια εσωπολιτική συνταγή που έχει εφαρμοστεί και στις ΗΠΑ, η οποία περιλαμβάνει, αν μη τι άλλο, χαμηλότερους φόρους. Ακόμη, τόνισε πως η σύμμαχος χώρα μπορεί πάντοτε να στηρίζεται στην Ελλάδα, ενώ προέτρεψε τον Trump να στηρίξει δυνάμει επενδύσεις αμερικανικών εταιρειών στη χώρα μας (The New York Times, 2020, The National Herald, 2020).

Επί τάπητος τέθηκε και το ζήτημα των μαχητικών F-35, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να προτάσσει το ενδιαφέρον της ελληνικής πλευράς να συμμετάσχει στο πρόγραμμα από το έτος 2023/4, οπότε και θα έχει ολοκληρωθεί η αναβάθμιση των F-16. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ο Έλληνας πρωθυπουργός έκανε ιδιαίτερη μνεία στην έξοδο της χώρας από την οικονομική κρίση, επιζητώντας ευμενείς όρους πληρωμής. Η απάντηση του Αμερικανού Προέδρου υπήρξε ιδιαίτερα μετριοπαθής, με τον ίδιο να δηλώνει πως «Θα συναντηθούμε, θα μιλήσουμε, θα διαπραγματευτούμε και θα κάνουμε πολλές συμφωνίες.» (CNN Greece, 2020).

Επιπρόσθετα,  σχετική ερώτηση δημοσιογράφου στο πρόσωπο του Trump έδωσε την ευκαιρία στον Κυριάκο Μητσοτάκη να εκφράσει την ελληνική ανησυχία επί των τουρκικών αποπειρών επιβολής εξουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο και να θέσει τις κόκκινες γραμμές της χώρας μας όσον αφορά στη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης και στη συνακόλουθη κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, επεσημείωσε «[…] ότι είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και ουσιαστικά προκαλεί μεγάλη ανησυχία και αστάθεια σε μια περιοχή που είναι ήδη ιδιαίτερα προβληματική. […] Επομένως, προσβλέπουμε στην υποστήριξή σας σε αυτό το θέμα, διότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για τη χώρα μου». Εντούτοις,  ο Αμερικανός Πρόεδρος φάνηκε να μην ακούει, ενώ η άκρως γενικόλογη και καταφανώς διπλωματική απάντησή του φανερώνει την πρόθεσή του να μην αντιταχθεί ανοιχτά στον Τούρκο Πρόεδρο, Erdogan. Αναμφίβολα, τόνισε πως επιθυμεί αποκλιμάκωση της έντασης , ωστόσο το ποια κατεύθυνση θα λάβουν οι Αμερικανοί διπλωμάτες προς επίτευξη αυτής παρέμεινε ασαφές από τη «δυσανάγνωστη» δήλωσή του. Πιο συγκεκριμένα, υπέδειξε πως «[…] όσον αφορά στο θέμα τςη Λιβύης, είμαστε σε επικοινωνία με τον Πρόεδρο Erdogan αλλά και με πολλές άλλες χώρες. Μόλις μίλησα για παράδειγμα και με την καγκελάριο της Γερμανίας, την Angela Merkel, αναφερόμενοι ειδικά στο θέμα αυτό - τη Λιβύη και τι συμβαίνει. Στόχος μας είναι να μιλήσουμε και με τη Ρωσία. Πολλές χώρες συμμετέχουν σε όλο αυτό και πρόκειται αυτή την στιγμή για ένα χάος.» (Politico, 2020, Bloomberg, 2020).

Αποκωδικοποίηση της συνάντησης

Παρά ταύτα, χαρακτηριστικό είναι πως το ενδιαφέρον του Τύπου φάνηκε να μονοπωλεί η εξωτερική πολιτική της Ουάσινγκτον, κατά κύριο λόγο όσον αφορά στη δολοφονία του Ιρανού στρατιωτικού ηγέτη, Κασέμ Σουλεϊμανί. Ως εκ τούτου, μέσα στη βροχή των ερωταπαντήσεων σχετικά με το μέλλον των αμερικανο – ιρανικών σχέσεων και τη σκληρή ρητορική του Trump εναντίον του Ιράν (CBS News, 2020), η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη φάνηκε, κατά πολλούς, να παραγκωνίζεται πλήρως. Ανάλογη υπήρξε και η αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με εκπροσώπους του ΣΥΡΙΖΑ να κάνουν λόγο για πρωτοφανή γελοιοποίηση της χώρας στη θέαση της εν λόγω άτυπης συνέντευξης τύπου, υπογραμμίζοντας πως  «Δυστυχώς, αναδεικνύεται η προχειρότητα και η ανευθυνότητα με την οποία η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας  χειρίζεται σημαντικά θέματα των διεθνών σχέσεων της χώρας αυτή την κρίσιμη στιγμή.  Είναι πλέον οφθαλμοφανές πως ο βασικός προσανατολισμός της συνίσταται στο δόγμα "όχι ουσία, μόνο επικοινωνία". Ο κ. Μητσοτάκης, όμως,  θα έπρεπε να γνωρίζει πως, ειδικά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής δεν χωράνε "φούσκες"[…]» (CNN Greece, 2020).

Σε κάθε περίπτωση, ο Έλληνας πρωθυπουργός επεδίωξε να παρέμβει σε ορισμένα σημεία και να θίξει τα ως άνω ζητήματα, χωρίς, ωστόσο, την επιθυμητή ανταπόκριση από τον Αμερικανό ηγέτη και εν απουσία του μιντιακού ενδιαφέροντος . Ήταν, όμως, ποτέ ρεαλιστικό ζητούμενο η υποστήριξη του Trump υπέρ της Ελλάδας έναντι των τουρκικών πιέσεων και του επεκτατισμού του Erdogan, λαμβάνοντας υπόψιν την ιδιάζουσα φιλία του Αμερικανού με τον Τούρκο ηγέτη; Μήπως οι ελληνικές προσδοκίες  για τα επικείμενα αποτελέσματα που θα επέφερε η συνάντηση Trump – Μητσοτάκη ήταν αρκετά υψηλές, εν μέσω μιας περιόδου με καταφανείς πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις για τη σύμμαχο χώρα; (Η Καθημερινή, 2020). Δίχως άλλο, πολλοί μελετητές χαρακτηρίζουν άκρως ατυχή τη χρονική στιγμή της ελληνικής επίσκεψης, λόγω της ραγδαίας υπονόμευσης των σχέσεων ΗΠΑ – Ιράν, όπως έχει προλεχθεί, αλλά και εξαιτίας της έναρξης της διαδικασίας αποπομπής του Donald Trump (impeachment process), η οποία, αν μη τι άλλο, έχει κλονίσει το εσωτερικό της αμερικανικής υπερδύναμης.

Δίχως άλλο, η εν λόγω επίσκεψη έχει αποτελέσει σημείο τριβής για την ελληνική κοινότητα με το κεφαλαιώδες ερώτημα σχετικά με το εάν η συνάντηση κατέστη επιτυχής ή διπλωματικά αδιάφορη για τα διεθνή τεκταινόμενα να προβληματίζει τους εσωτερικούς δρώντες, κομματικούς και μη. Θα μπορούσε, άραγε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης να χειριστεί διαφορετικά τη συνέντευξη; Μήπως όλη η παράσταση ενορχηστρώθηκε από το επιτελείο του Trump για να απαντήσει στα ερωτήματα που ήθελε υπό το πέπλο της διμερούς συνάντησης; Σε κάθε περίπτωση, δε μπορούμε να γνωρίζουμε τι συνέβη κεκλεισμένων των θυρών.

*H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.