Άγχος: Πώς επηρεάζει τις σχέσεις
Το άγχος είναι μια συναισθηματική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει αισθήματα φόβου, πανικού, παραίτησης, ανησυχίας, έντασης. Ο άνθρωπος νιώθει πως δεν μπορεί να έχει τον έλεγχο των σκέψεων του, των αντιδράσεων του, του εαυτού του. Αυτό φυσικά και επηρεάζει διάφορους τομείς της καθημερινότητάς του και της ζωής του. Ένας από αυτούς τους τομείς είναι και αυτός των σχέσεων. Το άγχος επιδρά πάνω στη σχέση του ανθρώπου με το σύντροφό του και μπορεί μέχρι και να την καταστρέψει.
Το άγχος εντείνει τον φόβο. Δημιουργεί στον άνθρωπο μια αμυντική στάση απέναντι τόσο στον εκάστοτε σύντροφο, όσο και στην ίδια τη σχέση μαζί του. Αναπτύσσεται συχνά καχυποψία, έλλειψη εμπιστοσύνης και επικοινωνίας, με αποτέλεσμα να μην επικρατεί ηρεμία και ικανοποίηση αλλά μια μόνιμη ανησυχία. Ο άνθρωπος που υποφέρει από άγχος δεν απολαμβάνει τις στιγμές της σχέσης του, αλλά αναλώνεται σε αρνητικές σκέψεις. Επίσης, δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις ανάγκες του συντρόφου του και βρίσκεται σε συνεχόμενη πίεση αφού είναι απορροφημένος από το δικό του άγχος. Επικεντρώνεται στις δικούς στόχους και στα δικά του προβλήματα και επιθυμεί να προστατεύσει τον εαυτό του. Λειτουργεί εγωιστικά και δεν αναλογίζεται ότι βρίσκεται μέσα σε μια σχέση, όπου υπάρχει αλληλεπίδραση.
Το άγχος προκαλεί πανικό. Ο άνθρωπος κατακλύζεται από αναβλητικότητα και παραίτηση σε συνθήκες της σχέσης που το πυροδοτούν. Παρουσιάζει μια αποφευκτική συμπεριφορά στο να έχει κοινές ασχολίες και μια κοινή κοινωνική ζωή με τον σύντροφό του. Δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τη φύση της σχέσης, τα όρια, τον προσωπικό του χώρο. Δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματά του. Αρκετές φορές, εκδηλώνει προβλήματα στη συμπεριφορά του, εξαιτίας της έντονης διέγερσης που του δημιουργεί το άγχος. Δεν γνωρίζει πως να αντιδράσει και είτε το κάνει σε υπερβολικό βαθμό σε συσχέτιση με τη σοβαρότητα της κατάστασης και φέρνει τον σύντροφό του αντιμέτωπο με αμηχανία, είτε παρορμητικά χωρίς να αναλογιστεί τις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς.
Το άγχος απομακρύνει τα θετικά συναισθήματα. Η δυσφορία που αισθάνεται ο άνθρωπος από το άγχος, του προκαλεί ανασφάλεια και απώλεια ελέγχου και όλο αυτό τον οδηγεί στο να έχει σχεδόν πάντα μια κριτική στάση απέναντι στο σύντροφό του. Ακόμη, μπορεί και να καταπιέζει τον σύντροφό του, να προσκολλάται ή και να εξαρτάται σε αυτόν, αφού δεν διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Εμφανίζει συχνά και έντονη ευερεθιστότητα. Επιπρόσθετα, δεν αναπτύσσονται μέσα του αισθήματα χαράς και όλα τα θετικά αισθήματα που προκαλούνται από το τόσο έντονο συναίσθημα του έρωτα, αλλά φόβος, ανησυχία και θλίψη. Τα αρνητικά συναισθήματα επικρατούν, οι δεξιότητες ενσυναίσθησης μειώνονται και επηρεάζουν τον άνθρωπο στο να αντιληφθεί τα οφέλη της σχέσης, έχοντας ως αποτέλεσμα να μην αισθάνεται ευτυχισμένος και πολλές φορές καταλήγει στο να τερματίζει τη σχέση του.
Το άγχος αλλοιώνει την εικόνα για το σώμα. Το άτομο αισθάνεται λιγότερο ελκυστικό και οδηγείται σε κακές συμπεριφορές, όπως κακοποίηση και μη φροντίδα του εαυτού. Το άγχος ενισχύει την έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτό είναι κάτι που αποτρέπει τη σωστή συνύπαρξη με τον σύντροφο και έχει αρνητικές επιπτώσεις και στη σεξουαλική μας διάθεση.
Η μόνιμη ανησυχία για τα προβλήματα και τις υποχρεώσεις, δεν αφήνουν περιθώριο για το σεξ, κάτι που σίγουρα μεταγενέστερα θα επηρεάσει αρνητικά τη σχέση. Το σεξ αποτελεί έναν παράγοντα χαλάρωσης και απαλλάγης από το άγχος άμεσα.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να προσπαθήσει κανείς να διαχειριστεί το άγχος μέσα στη σχέση του και να μην το αφήσει να τη βλάψει. Αυτό βέβαια, συνδέεται άμεσα με τη γενική διαχείριση του άγχους που τον κατακλύζει στη ζωή του. Όταν υπάρχει μια σχέση, βοηθητικό ρόλο θα παίξει και ο σύντροφος γιατί θα συμβάλλει στο να νιώθει ο άνθρωπος που υποφέρει από άγχος ότι δεν είναι μόνος του και ότι δεν λαμβάνει απόρριψη. Από τα πρώτα που θα ήταν φρόνιμο να αναπτυχθεί είναι η καλλιέργεια της δεξιότητας της επικοινωνίας και η εμπιστοσύνη στη σχέση. Για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης, θα πρέπει να συζητούνται ανοιχτά και με ειλικρίνεια οι καταστάσεις που εμφανίζεται έντονα το άγχος, να εξωτερικεύονται, να μοιράζονται και να αναγνωρίζονται όλα τα συναισθήματα, ακόμα και αν είναι αρνητικά και να αναγνωρίζονται. Με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρει να τα διαχειριστεί και να τα αποδεχτεί.
Επιπλέον, καλό είναι να εξασκήσει τον εαυτό του να ζήσει το παρόν, την κάθε στιγμή και να θέτει βραχυπρόθεσμους στόχους. Έτσι θα προστατεύσει τις σκέψεις του και θα δίνει έμφαση στο να είναι λειτουργικός στην καθημερινότητά του και θα αποστασιοποιείται από μελλοντικές και άγνωστες καταστάσεις που θα του πυροδοτήσουν το άγχος του. Θα μπορέσει να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στις στιγμές με το σύντροφό του, αφού θα έχει οργανώσει τις ανάγκες του χωρίς περεταίρω ένταση.
Σε στρεσογόνες συνθήκες, το άτομο που αισθάνεται έντονο άγχος, δε χρειάζεται να τις αποφύγει, αλλά να αντιδράσει. Αν βρίσκεται μαζί με τον σύντροφό του έχει τη δυνατότητα να το επικοινωνήσει και να ζητήσει βοήθεια και στήριξη, εκφράζοντας τα συναισθήματά του και ο σύντροφος του με τη σειρά του με μια απλή ένδειξη αγάπης και συντροφικότητας να τον χαλαρώσει. Αν είναι μόνος του, μπορεί να αναγνωρίσει την κατάσταση και είτε να χρησιμοποιήσει τεχνικές χαλάρωσης του άγχους, είτε να χρησιμοποιήσει το χιούμορ που έχει αποδειχθεί ένας τρόπος αντιμετώπισης του άγχους.
Μια σχέση έχει τη δύναμη να αλλάξει προς το καλύτερο έναν άνθρωπο και να τον κάνει να κατανοήσει ότι το άγχος δεν πρωταγωνιστεί σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Φυσικά αναφέρεται σε μια σχέση εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και αγάπης.
*Άρθρο της Μαρίας Παπαδάκη, Ψυχολόγου – Συνεργάτιδας Metropolitan General.
