“Ο Αλφόνσο διδάσκει Μπρόνσταιν!” στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού​

Ζωγραφικά και χαρακτικά έργα του Νικόλα Σφήκα με θέμα το σκάκι, παρουσιάζονται στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, από τις 27 Ιουνίου έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2018, στο πλαίσιο της έκθεσης «Ο Αλφόνσο διδάσκει Μπρόνσταιν!».

Ο καλλιτέχνης εμπνέεται και μεταλλάσσει δημιουργικά τις μεσαιωνικές μορφές του «Βιβλίου των παιχνιδιών» (Libro de ajedrez, dados, y tablas, 1283) του Αλφόνσου I’ του Σοφού (1221-1284), βασιλιά της Καστίλης και της Λεόν. Οι αφαιρετικές μορφές που προκύπτουν καλούνται να εικονογραφήσουν «το άνοιγμα της Ινδικής του Βασιλιά», μία εμβληματική σκακιστική κίνηση που εξέλιξε ο σπουδαίος σκακιστής του 20ού αιώνα Ντέιβιντ Μπρονστάιν (1924-2006).

Στον κόσμο του Νικόλα Σφήκα, οι μεσαιωνικές μορφές, με ενδυμασίες που αντανακλούν τα καλαίσθητα βόρεια γοτθικά στιλ, εικονίζονται να εξετάζουν τη μοντέρνα σκακιστική θεωρία. Οι παρτίδες συνοδεύονται ενίοτε από μουσική, αλλά αυτό που πρωτίστως αντανακλάται είναι το ίδιο το σκεπτικό του Αλφόνσου: η αναγωγή του παιχνιδιού σε μέσο κατάλυσης των διαφορών ανάμεσα σε διαφορετικές φυλές, θρησκείες και δοξασίες.

Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων θα παρουσιαστεί στον χώρο της έκθεσης εικαστικό δρώμενο με τίτλο «Φιλικοί αγώνες μεταξύ δύο σκακιστριών».

Ο Νικόλας Σφήκας σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Helwan Καΐρου. Εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει στο ενεργητικό του 25 ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πολλές ομαδικές και έχει βραβευτεί επανειλημμένα. Το όνομά του συμπεριλαμβάνεται σε πολλά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες. Έργα του βρίσκονται σε Ιδιωτικές Συλλογές και Πινακοθήκες.

Ρέτρο-σαχ

Ρεύμα τέχνης με θέμα την κίνηση στο σκάκι. Η ονομασία προέρχεται από το Retro  που σημαίνει επαναφορά και Shah που είναι ο βασιλιάς. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε από τον Νικόλα Σφήκα το 1993 για να περιγράψει ζωγραφικά έργα του που εκφράζουν τα συναισθήματα που εγκυμονεί ο μεταφυσικός κόσμος της κίνησης στη σκακιέρα. Τα  έργα προχωρούν μέσα από την ενορατική κατανόηση μιας παρτίδας ή μιας φάσης προβλήματος και αναπαριστούν την πνευματική και ψυχική ενέργεια που συσσωρεύεται με την κίνηση των κομματιών στη χωρο-χρονική διάσταση της σκακιέρας.

Όπως σημειώνει η Denise McColgan, βοηθός Επιμελητής στο Τμήμα ζωγραφικής και γλυπτικής του Yale Center for British Art «τα ζωγραφικά έργα και οι ακουαρέλες του Νικόλα Σφήκα με θέμα το σκάκι είναι εξαιρετικά και παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον. Οι διακοσμητικές λεπτομέρειες και τα μοτίβα του που θυμίζουν ψηφιδωτά είναι υποβλητικά και πρωτότυπα. Παρόλο που εμπνέουν το έργο του αρχαίες πηγές, εισάγει τα προσωπικά του στοιχεία, μοναδικά και καινοτόμα.

Το έργο του χαρακτηρίζεται από θαυμαστή ποικιλία έκφρασης και η τεχνοτροπία του αποτίει φόρο τιμής στην κλασική ελληνική εικαστική παράδοση, καθώς κι εκείνη που συνεχίστηκε με τον Ντε Κίρικο. Συγχρόνως θυμίζει την εκλεπτυσμένη αναλαμπή των βυζαντινών ψηφιδωτών, τα διακοσμητικά μοτίβα του Γκούσταβ Κλιμτ, κι ακόμη την πολύχρωμη λυρική αφαίρεση των υδατογραφιών του Καντίνσκι. Κι όλα αυτά με την προσωπική του σφραγίδα αυθεντικότητας.

Η σύνδεση που επινόησε ανάμεσα στο σκάκι και τόσες άλλες όψεις της ζωής και της τέχνης είναι εντυπωσιακή και άκρως ενδιαφέρουσα. Ωστόσο το έργο του παρουσιάζει πολλές εκφάνσεις, ενώ είναι ευδιάκριτη και η αιγυπτιακή επιρροή, αφού ο καλλιτέχνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αίγυπτο».

Η έκθεση ανοίγει τις πύλες της την Τετάρτη 27 Ιουνίου 2018, ώρα 20.00, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Λεωφόρος Στρατού 2, Θεσσαλονίκη – τηλ.  2313-306400) και θα φιλονεξείται μέχρι και τις 2 Σεπτεμβρίου 2018 (ώρες λειτουργίας: 8.00-20.00) στην Πτέρυγα περιοδικών εκθέσεων «Κυριάκος Κρόκος».