Πως η ΤτΕ απέτρεψε το τραπεζικό κραχ;

Ο τρόπος με τον οποίο η Τράπεζα της Ελλάδος κινήθηκε πριν από τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, ώστε να αποφευχθεί η φυγή καταθέσεων και ένα ενδεχόμενο τραπεζικό κραχ, αποκαλύπτεται στο βιβλίο της ΤτΕ «Το Χρονικό της Μεγάλης Κρίσης 2008-2013», το οποίο πρόκειται να παρουσιαστεί την προσεχή Τετάρτη.

Όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο, σύμφωνα με το Βήμα, τότε η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προχωρήσει σε τρεις έκτακτες εισαγωγές μετρητών.|

Η μία ήταν από την Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας ύψους 1,5 δις. ευρώ και οι άλλες δύο από την Κεντρική Τράπεζα της Αυστρίας. Η πρώτη έγινε τον Ιούνιο του 2011 με 1,92 δις. ευρώ και η δεύτερη στα τέλη Νοεμβρίου του 2011 με 1,86 δις. ευρώ.

Με αυτόν τον τρόπο η ΤτΕ κατάφερε να ανταποκριθεί στην έκτακτη ζήτηση για μετρητά που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης και κορυφώθηκε λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές.

Σύμφωνα με το βιβλίο η Τράπεζα της Ελλάδος εφοδίασε τις τράπεζες με διπλάσια μετρητά από ό,τι συνήθως, ώστε να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση αλλά και να δοασφαλιστεί ότι ακόμα και το πιο απομακρυσμένο ATM δεν θα ξεμείνει από μετρητά.

Τα πράγματα γίνονταν ακόμα πιο περίπλοκα, πάντως, καθώς ο ρυθμός αύξησης της ζήτησης για μετρητά δεν ήταν ομαλός. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται, υπήρξαν 11 εβδομάδες με εκροές πάνω από 1 δις. ευρώ, ενώ κορυφαία ήταν η εβδομάδα πριν από τις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου του 2012, με το ύψους τους να φτάνει τα 3 δις. ευρώ.

Η Τράπεζα της Ελλάδος κατάφερε να ανταπεξέλθει με πολλαπλές χρηματαποστολές. Ενδεικτικό σύμφωνα με το βιβλίο είναι το γεγονός ότι μόνο στο διήμερο 14-15 Ιουνίου, πριν από τις εκλογές, από το Νομισματοκοπείο εξυπηρετήθηκαν αντιστοίχως 76 και 71 αυτοκίνητα χρηματαποστολών, έναντι ημερήσιου μέσου όρου 20 οχημάτων υπό φυσιολογικές συνθήκες.

Τα χρήματα έφευγαν από τα θησαυροφυλάκια της ΤτΕ σε χρηματοδέματα των 1.000 χαρτονομισμάτων. Στην κορύφωση της κρίσης διοχετεύτηκαν συνολικά στην αγορά περίπου 135.000 χρηματοδέματα, όταν ο μέσος όρος το 2009 ήταν 85.000.

«Από την αρχή της κρίσης, ιδίως τη διετία 2011-2012, κύριο μέλημα της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν η αποτροπή μιας αιφνίδιας και γενικευμένης κρίσης εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα που θα οδηγούσε την οικονομία σε κατάρρευση και η απόλυτη προστασία των καταθέσεων, πράγμα που επιτεύχθηκε με σειρά ενεργειών που διασφάλισαν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και συνέβαλαν καθοριστικά στην αξιοπιστία, στην εξυγίανση και στην ανασυγκρότηση του τραπεζικού συστήματος», επισημαίνεται στο βιβλίο.

Πέρα από τις εκροές καταθέσεων, η ανησυχία των Ελλήνων αποτυπωνόταν ακόμα και στις αυξημένες αγορές χρυσών λιρών. Σύμφωνα με τα στοιχεία αγοραπωλησίας χρυσών λιρών της ΤτΕ, το Μάιο και τον Ιούνιο του 2010, όταν η Ελλάδα μπήκε στο Μνημόνιο, αγοράστηκαν από την ΤτΕ 68.000 χρυσές λίρες, επί συνόλου 194.500 χρυσών λιρών στο σύνολο του έτους. Επίσης 104.000 λίρες αγοράστηκαν το πεντάμηνο Οκτωβρίου 2011 – Φεβρουαρίου 2012, όταν η πολιτική αστάθεια εντεινόταν, με αφορμή τις προθέσεις του Γιώργου Παπανδρέου για διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

Στο βιβλίο της ΤτΕ γίνεται λόγος και για το κούρεμα των ομολόγων και συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «η ΤτΕ υποστήριζε ταυτόχρονα με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ ότι η αναδιάρθρωση του χρέους δεν ήταν ούτε αναγκαία ούτε επιθυμητή».

Θεωρούσε ότι οι στόχοι για το χρέος μπορούσαν να επιτευχθούν αν εφαρμοζόταν πιστά το πρόγραμμα και ότι το «κούρεμα» θα είχε «σοβαρές αρνητικές συνέπειες στα περιουσιακά στοιχεία των ασφαλιστικών ταμείων, των τραπεζών και των ιδιωτών που είχαν επενδύσει σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου».

Επιπλέον προσθέτει ότι ενώ αρχικά υπολογιζόταν ότι το χρέος θα μειωνόταν κατά 100 δις. ευρώ, το τελικό αποτέλεσμα ήταν η μείωση του χρέους μόνο κατά 51,2 δις. ευρώ.

Στο βιβλίο σημειώνεται, επίσης, ότι η ΤτΕ είχε προειδοποιήσει από πολύ νωρίς για τις αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας και την ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στη λειτουργία των αγορών, στο επιχειρηματικό περιβάλλον και στο Δημόσιο.

Όπως σημειώνεται στο βιβλίο, η θέση αυτή της ΤτΕ «διατυπώθηκε σε μια εποχή που ισχυρές φωνές συνηγορούσαν για μια πιο επεκτατική πολιτική ενίσχυσης της ζήτησης κατά τα πρότυπα τότε άλλων ευρωπαϊκών χωρών που είχαν θεσπίσει δημοσιονομικά κίνητρα για τον ίδιο σκοπό. Η ΤτΕ υποστήριζε ότι δεν υπήρχαν περιθώρια για μια παραδοσιακού τύπου επεκτατική πολιτική και τούτο για τρεις λόγους: το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, το ύψος του δημόσιου χρέους και το μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η δημοσιονομική προσαρμογή, εκτιμούσε η ΤτΕ, έπρεπε να επιτευχθεί με μείωση των πρωτογενών δαπανών, βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων δαπανών και περιορισμό της φοροδιαφυγής».