Ιδιωτικό χρέος για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις: Το αδιέξοδο στα “κόκκινα δάνεια”

Η πανδημική κρίση, πέρα από το αγαθό της δημόσιας υγείας, πλήττει αναμφίβολα και την οικονομία. Η ελληνική οικονομία είναι ήδη λαβωμένη από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση που πέρασε και συνεχίζει να περνά η χώρα μας.

Αν σκιαγραφήσει κανείς την υπάρχουσα κατάσταση, θα καταλήξει να καταγράψει την εξής πραγματικότητα :

• βαλτωμένα κόκκινα δάνεια, που δεν δύνανται οι δανειολήπτες να βρουν μία λύση, γιατί δεν υπάρχει λειτουργικό νομικό πλαίσιο ρύθμισης,
• σε αυτά τα δάνεια ενέχονται εις ολόκληρον και βρίσκονται σε πραγματικό αδιέξοδο εκατοντάδες χιλιάδες εγγυητές. Οι περισσότεροι ενδεχομένως δεν γνώριζαν όταν υπέγραφαν τη σύμβαση, για την έννοια και την πρακτική εφαρμογή του ρόλου ενός «εγγυητή». Ο εγγυητής στην ουσία και στην πρακτική ενέχεται και χρωστάει εις ολόκληρον το δάνειο του πρωτοφειλέτη. Οφείλει δε να κάνει και αυτός κινήσεις για να ρυθμίσει την κατάσταση του.
• αδιέξοδο παρουσιάζεται στην ειδική και ιδιαίτερη κατηγορία δανείων σε ελβετικό φράγκο. Και είναι ιδιαίτερη αυτή η κατηγορία δανείων, καθότι λόγω της απότομης και απροσδόκητης (για τους δανειολήπτες) αλλαγής της ισοτιμίας φράγκου με ευρώ, οι δανειολήπτες σε ελβετικό έφτασαν να χρωστάν κεφάλαιο πολύ μεγαλύτερο από αυτό που έλαβαν ως δάνειο! Παρά μάλιστα το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς υπήρξαν «πράσινοι» και άρα συνεπείς! Στην ουσία δεν έλαβαν δάνειο, αλλά έλαβαν «συναλλαγματικό κίνδυνο», χωρίς στην πραγματικότητα τις περισσότερες φορές να γνωρίζουν, και να έχουν ενημερωθεί ορθά από τον πάροχο. Πλειάδες είναι οι αγωγές που έχουν γίνει για ακύρωση των συμβάσεων αυτών, χωρίς όμως να παρέχεται δυνατότητα εύρεσης αποτελεσματικής λύσης δικαστικά. Κατά συνέπεια το ζήτημα αυτό εκκρεμεί ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θέτοντας την αναγκαιότητα να επιληφθεί η πολιτεία για την ειδική κατηγορία δανείων. Το αδιέξοδο αυτό είναι αναγκαίο να επιλυθεί «πολιτικά».
• αδιέξοδο με την ειδική κατηγορία δανείων με εγγύηση ελληνικού Δημοσίου, όπου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από τις απλήρωτες δόσεις «περνάν» και βεβαιώνονται στην εφορία, αλλάζοντας την νομική φύση της απαίτησης.
• αδιέξοδο με τα νέα κορονοχρέη και με τη νέα γενιά κόκκινων δανείων που δημιουργείται και αναμένεται να δημιουργηθεί έτι περισσότερο, ένεκα της πανδημικής συγκυρίας. ( η επιστρεπτέα, όταν θα επιστραφεί θα γεννήσει κενά και αδυναμίες στους πληττόμενους πολίτες και στις πληττόμενες επιχειρήσεις).
• αδιέξοδο στην προσπάθεια των πολιτών και επιχειρήσεων στο να ρυθμίσουν διμερώς τις οφειλές τους, καθότι πολλές φορές τα «Fund» δεν είναι ευκόλως προσβάσιμα και ανιχνεύσιμα στους τρόπους επικοινωνίας (τηλεφωνική αναμονή, μη απάντηση σε ηλεκτρονικά μηνύματα κλπ)

Και όλα τα ανωτέρω γίνονται υπό την απειλή των πλειστηριασμών, που βρίσκονται προ των πυλών για το νέο έτος. Ήδη χιλιάδες δανειολήπτες λαμβάνουν εδώ και αρκετό καιρό διαταγές πληρωμής, πράγμα που σημαίνει ότι οι δανειστές έχουν ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό μαζικά τις διεκδικήσεις και τις εκτελέσεις, καταγγέλλοντας τις δανειακές συμβάσεις, επιδίδοντας διαταγές πληρωμής προς φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Μοναδικό εργαλείο αντιμετώπισης για τους πληττόμενους υπερχρεωμένους είναι η άσκηση των ανακοπών, όπως αυτές προβλέπονται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, προκειμένου να ανακόψουν και να αναστείλουν τις διεκδικήσεις των πιστωτών τους. Παράλληλα στο χρονικό αυτό διάστημα θα πρέπει να προσπαθήσουν να βρουν τρόπους ρύθμισης των οφειλών τους.

Ένας πρόσφορος και αρκετές φορές αποτελεσματικός τρόπος – με δεδομένο ότι απουσιάζει ένα αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο ρύθμισης και αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων- είναι η διμερής διαπραγμάτευση. Η προσπάθεια δηλαδή από τον υπερχρεωμένο οφειλέτη να προσεγγίσει τον οφειλέτη του, είτε μόνος, είτε με εξειδικευμένους συνεργάτες, ώστε παρουσιάζοντας τα οικονομικά του δεδομένα, να προσπαθήσουν από κοινού να βρουν μία ρεαλιστική ρύθμιση της οφειλής. Βέβαια σε αυτή την προσπάθεια θα πρέπει ο οφειλέτης να γνωρίζει τα εξής : Η Τράπεζα, το fund, η εταιρία διαχείρισης κάνει προτάσεις βάσει κάποιων πολιτικών που ακολουθεί η εκάστοτε εταιρία στην αντιμετώπιση της ρύθμισης των κόκκινων δανείων, όπερ σημαίνει ότι τα περιθώρια της όποιας διαπραγμάτευσης είναι περιορισμένα. Επίσης, οφείλει να γίνει γνωστό ότι στις ρυθμίσεις συνήθως ακολουθείται ο βασικός «κανόνας», ότι : κανένας πιστωτής δεν δύναται να λάβει λιγότερα χρήματα από όσα θα λάμβανε σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών του.

Τι γίνεται με τον εξωδικαστικό μηχανισμό;

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός έγινε γνωστός από το 2017. Βέβαια η λειτουργία του τότε ήταν κάτω από άλλο νομοθετικό πλαίσιο, με άλλα δεδομένα και κάτω από άλλες προϋποθέσεις. Ούτε τότε, ούτε σήμερα με το νέο νόμο της ρύθμισης των οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας (Ν. 4738/2020) δεν κρίνεται εν τοις πράγμασι ως ιδιαίτερα επιτυχημένο πλαίσιο, και μάλιστα φαίνεται να επαναλαμβάνονται σε αρκετά σημεία οι ίδιες παθογένειες. Τα τεχνικά προβλήματα που συναντά κανείς για την οριστικοποίηση μίας αίτησης είναι πολλά, τα παράπονα των εξειδικευμένων επιστημόνων για τα προβλήματα της πλατφόρμας σε τεχνικό επίπεδο είναι αν μη τι άλλο καταγεγραμμένα.

Πέρα όμως από τα όποια τεχνικά προβλήματα, η αναποτελεσματικότητα σε ευρύ πεδίο του νόμου και η «αχίλλειος πτέρνα» του, εντοπίζεται στο γεγονός ότι οι πιστωτές στη διαδικασία ρύθμισης συμμετέχουν αν και εφόσον το επιθυμούν και όχι υποχρεωτικά, όπερ σημαίνει ότι πολλές αιτήσεις καταλήγουν, ή δύνανται να καταλήξουν άνευ αποτελέσματος, από τη μη συμμετοχή των πιστωτών. Υπενθυμίζουμε ότι για την εξέταση της αίτησης θα πρέπει να συμμετέχει η πλειοψηφία των πιστωτών, όπου ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το ποσοστό εξήντα τοις εκατό (60%) επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων, οι οποίοι συμμετέχουν ως πιστωτές. Κατά συνέπεια πλειοψηφία υπάρχει όταν από τις τράπεζες προς τις οποίες οφείλει ο ενδιαφερόμενος συμμετέχουν αυτές προς τις οποίες οι οφειλές καλύπτουν το 60% του συνόλου.

Με τον ως άνω νόμο παρέχεται η δυνατότητα οι οφειλέτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που αδυνατούν να ρυθμίσουν δάνεια και οφειλές σε δημόσιο ή αδυνατούν να τηρήσουν τις ρυθμίσεις τους, να απαλλαγούν από όλες τις οφειλές τους, προς όλους τους πιστωτές, μέσω διαδικασίας πτώχευσης (δηλ. ρευστοποίησης της περιουσίας τους), έτσι ώστε να απαλλαγούν από όλα τα χρέη και να λάβουν τη 2η ευκαιρία. Δεύτερη ευκαιρία με άλλα λόγια σημαίνει : τα χάνεις όλα μέσω της διαδικασίας ρευστοποίησης, αλλά υπό συνθήκες που ορίζονται στο νόμο, απαλλάσσεσαι από το υπόλοιπο των χρεών σου.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στο σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο: την «πτώχευσης φυσικών προσώπων» και μάλιστα εν μέσω πανδημίας!

Από τα ανωτέρω συνοπτικά αναφερόμενα, και συνοπτικά λέγοντας για να μπορούν να χωρέσουν οι αδυναμίες και παθογένειες του συστήματος εντός ενός άρθρου, γίνεται αντιληπτό ότι ουσιαστικά οι οφειλέτες βρίσκονται να παλεύουν με ένα τσουνάμι εντελώς αβοήθητοι, χωρίς αποτελεσματικό πλαίσιο ρύθμισης των οφειλών τους.

Οι εκάστοτε νόμοι που έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς υπήρξαν αναποτελεσματικοί και δυστυχώς εξακολουθούν να είναι. Οι αναποτελεσματικοί αυτοί νόμοι φαίνεται να είναι σαν τα σωσίβια που δίνουν στους «πνιγμένους» στα κύματα ναυαγούς: φλούδες ελπίδες για σωτηρία.