Τα βήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πάταξη των νέο-ναζιστικών και νέο-φασιστικών κινημάτων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2018, μέσω ψηφίσματος, απαίτησε την εξάλειψη των νέο-φασιστικών και των νέο-ναζιστικών κινημάτων που τροφοδοτούν το φαινόμενο της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, τα οποία ολοένα και αυξάνονται. Σύμφωνα με το ψήφισμα που υιοθετήθηκε με 355 υπέρ, 90 κατά και 39 αποχές, «η έλλειψη σοβαρής δράσης εναντίον των νέο-ναζιστικών και νέο-φασιστικών κινημάτων έχει μεγιστοποιήσει τα κρούσματα ξενοφοβικού κύματος στην Ευρώπη». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανησυχώντας για την αυξανόμενη «κανονικοποίηση» του φασισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας καθώς και για τις αρνητικές επιδράσεις που επιφέρουν στην κοινωνία, καλεί όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν μέτρα για την απαγόρευση της περαιτέρω ανάπτυξης αυτών των κινημάτων. Στην παρούσα έρευνα θα γίνει αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο των κινημάτων, στο περιεχόμενο του προαναφερθέντος ψηφίσματος και την νομοθετική διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άμβλυνση των κινημάτων.

Ιστορικό πλαίσιο

Η έννοια του φασισμού γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου λόγω των κρίσεων των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Αργότερα δημιουργήθηκε και ο ναζισμός και μαζί αποτέλεσαν τα νέα πολιτικά κόμματα. Η πολιτική κρίση που επικρατούσε, αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη των αντιδημοκρατικών δυνάμεων και την εμπέδωσή τους από τον απλό λαό. Σε αυτό συνέτεινε η δημιουργία του καπιταλιστικού μετασχηματισμού των κοινωνιών και το μαζικό μεταναστευτικό κύμα του 19^ου αιώνα. Για τον μέσο πολίτη ήταν δύσκολο να κατανοήσει τους παγκόσμιους οικονομικούς μηχανισμούς της καπιταλιστικής αυτής κοινωνίας γι’ αυτό στράφηκε στα ευκολονόητα προγράμματα που παρείχαν τα ναζιστικά και φασιστικά κινήματα. Τα τελευταία, είχαν ως εργαλείο την προπαγάνδα μέσω της οποίας εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα των μικροαστών.

Σήμερα, τα νέο-ναζιστικά και νέο-φασιστικά κινήματα προσπαθούν να προσελκύσουν ψηφοφόρους εκμεταλλευόμενα την οικονομική κρίση, το ολοένα και αυξανόμενο κύμα προσφύγων και τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS. Προσπαθούν να εμφανιστούν με αντισυστημικό προφίλ, να υιοθετήσουν αιτήματα της Αριστεράς, να επικεντρωθούν στην ισλαμοφοβία και σε πολιτικές εναντίον των προσφύγων.

Τα αποτελέσματα ύπαρξης αυτών των κινημάτων είναι η αύξηση του ρατσισμού, η αντίθεση στα μεταναστευτικά ρεύματα, η ξενοφοβία και η άνοδος του εθνικισμού. Mε την πάροδο των χρόνων, όλο και περισσότερο αυξάνεται η πολιτική τους πορεία και ο αριθμός των ψηφοφόρων τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το ναζιστικό και σχετικά νεοσύστατο κόμμα της Χρυσής Αυγής και το φασιστικό κόμμα της Ουγγαρίας, το οποίο ονομάζεται Γιόμπικ (Jobbik).

Το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Προτού αναφερθούμε στο περιεχόμενο του ψηφίσματος είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι μη δεσμευτική πράξη, σε αντίθεση με τον Κανονισμό, την Οδηγία και την Απόφαση. Το Κοινοβούλιο πραγματεύτηκε ποικίλα θέματα που μεταξύ άλλων ήταν η ισότιμη μεταχείριση των ανθρώπων χωρίς διακρίσεις, τα κοινωνικά προβλήματα της παραβατικότητας, της βίας και του εγκλήματος, οι θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η αρχή της δημοκρατίας εν γένει και καταληκτικά οι κινήσεις στην δραστική αντιμετώπιση του εγκλήματος.

Στο πρόσφατο Ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε πως αποδοκιμάζει εντελώς τις τρομοκρατικές επιθέσεις, την αυξανόμενη «κανονικοποίηση» του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και τις άλλες μορφές μισαλλοδοξίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αξίζει να αναφερθεί πως ανησυχεί ιδιαίτερα για την νέο-φασιστική και νέο-ναζιστική βία που επηρεάζει αρνητικά την κοινωνία συλλήβδην στοχεύοντας σε συγκεκριμένες μειονότητες όπως έγχρωμους Ευρωπαίους και Αφρικανούς, Εβραίους, Μουσουλμάνους, Ρομά, τριτοκοσμικές εθνότητες, ανθρώπους που ανήκουν στην κατηγορία LGBTI και άτομα με αναπηρίες.

Το Κοινοβούλιο επίσης αναφέρθηκε σε φασιστικές επιθέσεις έναντι πολιτικών και μελών πολιτικών κομμάτων, και πιο συγκεκριμένα στην πρόσφατη επίθεση κατά της Eleonora Forenza, Ιταλίδας πολιτικού και μέλους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και του βοηθού της Antonio Perillo, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια αντι-φασιστική διαδήλωση στο Μπάρι της Ιταλίας στις 21 Σεπτεμβρίου 2018. Η επίθεση έγινε από ένα νεοσύστατο φασιστικό ιταλικό κόμμα, το CasaBound. Η συγκεκριμένη πρόταση είναι από τις πρώτες που ετέθη στο τελικό κείμενο, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αποφασισμένη να δράσει κατά αυτών των κινημάτων που προκαλούν τρόμο στις κοινωνίες.

Στο Ψήφισμα σημειώνεται η ανησυχητική τάση νεοφασιστικών και νεοναζιστικών ομάδων που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο για να οργανώνονται και να καταστρώνουν τη στρατηγική τους σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Καλούνται η Επιτροπή, τα κράτη μέλη και οι επιχειρήσεις μέσων κοινωνικής δικτύωσης να αντιμετωπίσουν την εξάπλωση του ρατσισμού, του φασισμού και της ξενοφοβίας στο διαδίκτυο, σε συνεργασία με συναφείς οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Να προστατεύσουν τους πολίτες τους, να δημιουργήσουν ισχυρές μονάδες στις αστυνομικές αρχές οι οποίες θα ενεργούν κατά του φασισμού και του μίσους προς τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Κυρίως, να παράσχουν βοήθεια στα θύματα επιθέσεων και ρατσισμού, καθώς τα κρούσματα αυξάνονται μέρα με τη μέρα.

Νομοθετική διαδικασία

Για να οδηγηθεί το ψήφισμα στην υιοθέτηση νομικά δεσμευτικής πράξης πρέπει να ακολουθηθεί η νομοθετική διαδικασία. Για τη θέσπιση νομοθετικών πράξεων υπάρχει η συνήθης νομοθετική διαδικασία, που θέτει το Κοινοβούλιο στο ίδιο επίπεδο με το Συμβούλιο, και οι ειδικές νομοθετικές διαδικασίες, που εφαρμόζονται αποκλειστικά σε ειδικές περιπτώσεις όπου το Κοινοβούλιο έχει απλώς συμβουλευτικό ρόλο.

Σε πρώτη φάση έχουμε το στάδιο των διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων. Κατ’ αρχήν, η Επιτροπή έχει την εξουσία υποβολής νομοθετικών προτάσεων, την οποία ασκεί είτε με δική της πρωτοβουλία είτε μετά από παρότρυνση του Κοινοβουλίου.  Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τη δυνατότητα να εγκρίνει ή να απορρίψει μια νομοθετική πρόταση καθώς στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας είναι το νομοθετικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από κοινού με το Συμβούλιο (βλ. άρθρο 294 ΣΛΕΕ). Εφόσον τα δύο όργανα συμφωνήσουν ως προς τις τροποποιήσεις που επιθυμούν να επιφέρουν στην πρόταση της Επιτροπής, η πράξη υιοθετείται.

Ποια θεμελιώδη δικαιώματα διακυβεύονται με το Ψήφισμα αυτό;

Είναι βέβαιο πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει παρά να εδραιωθεί η δημοκρατία στο έδαφός της, που αποτελεί και θεμελιώδη αξία της Ένωσης (άρθρο 2 ΣΕΕ). Το γεγονός αυτό όμως εγκυμονεί και κάποιους κινδύνους, διότι αν το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου γίνει νομοθετική πράξη, τότε ενδέχεται να περιοριστούν ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα τα οποία διακηρύσσονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Χάρτης, ο οποίος είναι δεσμευτικός για τα κράτη μέλη από το 2009, επιβεβαιώνει τους σκοπούς της ΕΕ που είναι η διαφύλαξη και η ανάπτυξη των κοινών αξιών των λαών και η εθνική ταυτότητα των κρατών μελών της. Ταυτόχρονα, ενισχύει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα της εξέλιξης της κοινωνίας.

Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 10 αναφέρεται στο δικαίωμα κάθε προσώπου στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Το δικαίωμα αυτό συνεπάγεται την ελευθερία μεταβολής θρησκεύματος ή πεποιθήσεων καθώς και την ελευθερία εκδήλωσης του θρησκεύματος ή των πεποιθήσεών του, ατομικά ή συλλογικά, δημοσία ή κατ’ ιδίαν, με τη λατρεία, την εκπαίδευση, την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων και τις τελετές.

Στο άρθρο 11 αναγράφεται το δικαίωμα έκφρασης και πληροφόρησης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία γνώμης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών, χωρίς την ανάμειξη δημοσίων αρχών και αδιακρίτως συνόρων.

 Το άρθρο 12 του Χάρτη αναφέρεται στο δικαίωμα κάθε προσώπου στην ελευθερία του συνέρχεσθαι ειρηνικώς και στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι σε όλα τα επίπεδα, ιδίως στον πολιτικό και τον συνδικαλιστικό τομέα καθώς και στους τομείς που αναφέρονται στον πολίτη, πράγμα που συνεπάγεται το δικαίωμα κάθε προσώπου να ιδρύει με άλλους συνδικαλιστικές ενώσεις και να προσχωρεί σε αυτές για την υπεράσπιση των συμφερόντων του. Τα πολιτικά κόμματα, στο επίπεδο της Ένωσης, συμβάλλουν στην έκφραση της πολιτικής βούλησης των πολιτών της Ένωσης.

Είναι προφανές ότι η υλοποίηση των μέτρων που προτείνει το ψήφισμα κινδυνεύει να περιορίσει τα δικαιώματα αυτά, επειδή μπορεί να οδηγήσει ως ένα βαθμό στη «φίμωση» των κινημάτων αυτών και της ελευθερίας τους να εκφράζουν και να διακινούν τις ιδέες τους. Θα προκληθεί έτσι «σύγκρουση» μεταξύ του Ψηφίσματος αυτού και του Χάρτη, που θα αποτελέσει τροχοπέδη για να τεθούν σε εφαρμογή οι προτάσεις του Κοινοβουλίου.

Επίλογος

Καταληκτικά, γίνεται αντιληπτό πως έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα θέμα το οποίο μαστίζει τις κοινωνίες. Τα νέο-φασιστικά και νέο-ναζιστικά κινήματα προβαίνουν σε απροκάλυπτες και άκριτες ενέργειες που απειλούν καθημερινά τους πολίτες της Ένωσης, ιδιαίτερα μέσω του ρατσισμού. Το ψήφισμα του Κοινοβουλίου αδιαμφισβήτητα αποσκοπεί στην άμβλυνση των κινημάτων με ό,τι αυτά συνεπάγονται και στην προάσπιση της δημοκρατίας, καλώντας όλα τα κράτη μέλη να παλέψουν για αυτή και για ένα ασφαλές αύριο. Είναι απαραίτητο να επωμιστούν όλοι ευθύνες για να επιτύχει το δύσκολο εγχείρημα, πάντοτε με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα που η Ένωση προστατεύει.

Παραπομπές

• [1] Eur-lex.europa.eu. (2018). Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων. [online] Available at: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:l33501&from=EL [Accessed 16 Nov. 2018].
• [2] Ξεκίνημα. (2018). Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη - Ξεκίνημα. [online] Available at: https://net.xekinima.org/i-anodos-tis-akrodeksias-stin-europi/ [Accessed 10 Nov. 2018].
• [3] euractiv.com. (2018). European Parliament wants to ban neo-fascist groups. [online] Available at: https://www.euractiv.com/section/politics/news/european-parliament-wants-to-ban-neo-fascist-groups/ [Accessed 12 Nov. 2018].
• [4] Hunt, T. (2018). Horror as Neo-Nazi groups spring up in Europe under ‘promise to DESTROY EU’. [online] Express.co.uk. Available at: https://www.express.co.uk/news/world/781297/Neo-Nazi-EU-Angela-Merkel-Greece-Germany-Slovakia-Sweden-NDP-Golden-Dawn-Nordic [Accessed 12 Nov. 2018].
• [5] Europarl.europa.eu. (2018). Texts adopted - Thursday, 25 October 2018 - Rise of neo-fascist violence in Europe - P8_TA-PROV(2018)0428. [online] Available at: https://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EN&reference=P8-TA-2018-0428 [Accessed 5 Nov. 2018].
• [6] Ευρωπαϊκή Ένωση. (2018). Όργανα και οργανισμοί της ΕΕ - Ευρωπαϊκή Ένωση - European Commission. [online] Available at: https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies_el [Accessed 18 Nov. 2018].
• [7] Νομοθετικές αρμοδιότητες. (2018). Νομοθετικές αρμοδιότητες. [online] Available at: https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/el/powers-and-procedures/legislative-powers [Accessed 18 Nov. 2018].

Keywords: European Parliament, EU, neo-fascist groups, neo-nazist groups

*H SAFIA (Student Association For International Affairs) δεν υιοθετεί ως Οργανισμός πολιτικές θέσεις. Οι απόψεις που δημοσιεύονται στο The SAFIA Blog αποδίδονται αποκλειστικά στους συγγραφείς  και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του Σωματείου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή των κατά περίπτωση και καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνεργαζόμενων φορέων.