Φρονήματα και πράξεις Δικαιοσύνης

Η απονομή της δικαιοσύνης και η εύρυθμη λειτουργία της δικαστικής εξουσίας συνδέονται και εξαρτώνται, πράγματι, από μία σειρά παραγόντων, με σημαντικότερο να αφήσει η εκάστοτε πολιτική και κοινωνική περίσταση, τους λειτουργούς της ανεπηρέαστους να ασκήσουν το δικαιοδοτικό έργο τους. Δικαστές, εισαγγελικοί λειτουργοί και δικηγόροι αποτελούν τους επιστήμονες που δίνουν περιεχόμενο σε μία από τις τρεις διακριτές, συνταγματικά κατοχυρωμένες, κρατικές εξουσίες.

Ούτε η επιστημονική επάρκεια, μήτε η διεπιστημονική πληροφόρηση αρκούν, εάν δεν συντρέχει το στοιχείο της καλλιέργειας προσωπικότητας του εφαρμοστή του δικαίου, του δικαστή, του εισαγγελέα, και του δικηγόρου, που θα μπορεί να παρακολουθεί ισοβαρώς τη συνύπαρξή του σε ένα οργανωμένο κοινωνικό σύνολο και ταυτόχρονα τη διατήρηση της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, της ελεύθερης συνείδησης, ως συστατικά στοιχεία της εύρυθμης λειτουργίας της δικαιοσύνης. Διαπιστώνει κανείς, ότι οι νομικές σπουδές και η δια βίου μάθηση των λειτουργών της Δικαιοσύνης αποκτούν το βασικότερο ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία της, με κυρίαρχο στόχο να διδάσκονται πώς να σκέπτονται και όχι τι να σκέπτονται, καθώς παιδεία τελικώς είναι αυτό που επιβιώνει όταν όλα όσα έχουν μαθευτεί ξεχνιούνται. Όπως έχει γράψει ο Βίκτωρ Ουγκώ, εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή.

Στο σύγχρονο κράτος δικαίου, αποστολή αλλά και ευθύνη των εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών είναι η προάσπιση του κράτους δικαίου και η αποφασιστική συμβολή στην δίωξη του εγκλήματος, στην κατίσχυση της έννομης τάξης,  αλλά και στην αποτελεσματική δικαστική προστασία κάθε πολίτη, με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα που απονέμουν η συνταγματική και δικονομική δικαιοταξία. Δυστυχώς, στην σημερινή εποχή, η εμπιστοσύνη του πολίτη στη Δικαιοσύνη δοκιμάζεται καθημερινά και αυτή κλονίζεται από «αυτογκόλ» που βάζει η ίδια η Δικαιοσύνη στον εαυτό της. Ειδικά, το φαινόμενο αυτό γίνεται στον Πολίτη ολοένα και πιο αισθητό, όταν η Δικαιοσύνη εμφανίζει αντανακλαστικά, αποκλειστικά και μόνον υπό την πίεση του Τύπου και ανακοινώνει την ενεργοποίησή της, αφού ήδη έχει λάβει (χάριν διαφόρων σκοπιμοτήτων και με ποικίλλους τρόπους) διαστάσεις δημοσιότητας μια εκκρεμής δικαστική υπόθεση, ενώ θα έπρεπε πρώτα να ανακοινώνεται η ενεργός, σαφής και άμεση δικαιοδοτική παρέμβασή της και στη συνέχεια ας λαμβάνει αυτή διαστάσεις στον Τύπο, ώστε να λέει ο Πολίτης "το είπε η Δικαιοσύνη" και όχι "το έγραψαν τα blogs". Κι εδώ ακριβώς συναντώνται, κατά το θεσμικό τους ρόλο και Εισαγγελείς και δικηγόροι.

Ιδιαίτερα επίκαιρο είναι το βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου Βόλου που απέρριψε το αίτημα για τη χορήγηση άδειας σε κρατούμενο, και η άμεση αντίδραση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου που ζήτησε τον ιατρικό φάκελο του αλλά και την έκθεση της κοινωνικής λειτουργού της φυλακής, προκειμένου να τα μελετήσει, αφήνοντας μια αχλή υπόνοιας σφάλματος στη δικαστική κρίση. Τέτοια κλονιστικά γεγονότα μπορεί να λειτουργούν όμως σε βάρος άλλων προσώπων γνωστών ή αγνώστων υποθέσεων, που εκτίουν την ποινή τους ή ζητούν άδειες. Τα φρονηματικά στοιχεία μιας δήλωσης δεν μπορούν να προσβάλλουν μια Δημοκρατία. Η Δημοκρατία προσβάλλεται όχι με φρονήματα, αλλά μόνον με πράξεις ζημιογόνες για την ειρηνική συνύπαρξη μιας κοινωνίας, χωρίς τούτο να σημαίνει αναγκαία, ότι τέτοιες πράξεις δεν μπορεί να έχουν μια δήλωση ως γενεσιουργό λόγο.

Έχει έρθει η ώρα να εγκαθιδρύσουμε ένα μόνιμο, ειλικρινή, ουσιαστικό, απροκατάληπτο διάλογο μεταξύ των θεσμικών οργάνων των συλλειτουργών της Θέμιδας, προκειμένου να βρούμε λύσεις αμοιβαία αποδεκτές και επωφελείς, πρωτίστως για την ίδια Δικαιοσύνη.

Ως βασική προϋπόθεση επιτυχίας του διαλόγου πρέπει, νομίζω -από σήμερα κιόλας, όχι αύριο- με ευθύτητα,  εντιμότητα,  αλλά και διάθεση αυτοκριτικής, να απομονώσουμε και να στηλιτεύσουμε δεόντως συμπεριφορές που απάδουν  του κύρους τόσο του Δικαστικού όσο και του Δικηγορικού λειτουργήματος. Οι δικηγόροι εκ του νόμου είναι συλλειτουργοί της δικαιοσύνης: Σύμφωνα με το άρ. 2 του Κώδικα Δικηγόρων, η θέση τους είναι θεμελιώδης, ισότιμη, ανεξάρτητη και αναγκαία για την απονομή της (άρθρο 2 ΚωδΔικ). Η διάταξη αυτή του Κώδικα Δικηγόρων δεν αποτελεί ευχολόγιο. Είναι δεσμευτικός κανόνας δικαίου που πρέπει να γίνεται σεβαστός από όλους, και πρωτίστως από τους δικαστές και τους εισαγγελείς. Με πρωτοβουλία του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, έχουμε προτείνει τη θέσπιση, από κοινού με όλες τις Δικαστικές Ενώσεις, Κώδικα Δεοντολογίας που θα διέπει τις σχέσεις δικαστών, εισαγγελέων και δικηγόρων, στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την τροποποίηση του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων.

Το συμπέρασμα είναι, νομίζω, ευκρινές. Το αγαθό της Δικαιοσύνης υπηρετείται πρωτίστως μέσα από τον αμοιβαίο σεβασμό, την εποικοδομητική συνέργεια, και την έμπρακτη προσήλωση του δικηγορικού κόσμου και των δικαστικών λειτουργών στο ιδανικό, που ταχθήκαμε να υπηρετούμε.  Άλλωστε, σε αυτό ακριβώς επιτελεί το σπουδαιότατο ρόλο η νομική παιδεία, καθώς παραφράζοντας τον Albert Camus, αυτό το σχολείο μας προετοιμάζει για τη ζωή σε ένα κόσμο που δεν υπάρχει.