Ανθρωποκτονία: Το αρχέγονο έγκλημα βίας με τα πολλά κίνητρα

Το έγκλημα της ανθρωποκτονίας αποτελεί αρχέγονο έγκλημα βίας. Δεν υπήρξε κοινωνία στην ιστορία του Ανθρώπου που να ήταν απαλλαγμένη από αυτή τη ύστατη μορφή βίας. Σε κάθε ιστορική εποχή το έγκλημα της ανθρωποκτονίας λειτουργεί καταλυτικά στα αισθήματα ασφάλειας του κοινού, στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού και στη γένεση φαινομένων όπως η ξενοφοβία, ο ρατσισμός και η άρνηση του διαφορετικού και της ιδιαιτερότητας.

Ταυτόχρονα, όμως, το έγκλημα της ανθρωποκτονίας συγκινεί, γοητεύει, εξάπτει τη φαντασία και αποτελεί πηγή έμπνευσης μεγάλων δημιουργών από το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Η σύγχρονη μουσική, η τέχνη, ο κινηματογράφος, τα μέσα ενημέρωσης κατακλύζονται από μηνύματα βίας. Η “γοητεία” της βίας έχει γίνει πλέον σχεδόν ακαταμάχητη και η ειρηνοφιλία φαντάζει “ύποπτη” και “θηλυπρεπής” συμπεριφορά, καθώς το πρότυπο της αρρενωπότητας έχει ταυτιστεί μ’ αυτό της βίας στη συνείδηση του ευρύτερου κοινού.

Ο σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα της εγκληματολογικής έρευνας και ανάλυσης και θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε ως το σταυρό της ίδιας της Εγκληματολογίας. Στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας ο σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας είναι από πολύ μικρός έως ανύπαρκτος. Αντίθετα, παρατηρείται ένα μεγάλο ποσοστό ανεξιχνίαστων ανθρωποκτονιών.

Το έγκλημα της ανθρωποκτονίας αποτελεί το μοναδικό έγκλημα βίας χωρίς συμπαγές κίνητρο (βλ. Άγγελος Τσιγκρής: "Το Έγκλημα της Ανθρωποκτονίας στην Ελλάδα", εκδόσεις Σάκκουλα, 2002). Η έρευνα στην Ελλάδα απέδειξε ότι τα κυρίαρχα κίνητρα του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας είναι: οι περιουσιακές διαφορές, η σεξουαλική ικανοποίηση, το ερωτικό πάθος, η προσβολή της τιμής, η λύτρωση, η έκρηξη, το ξεκαθάρισμα λογαριασμών, η ιδεολογία, η άμυνα και η ψυχοπαθολογία του δράστη.

Στην κατηγορία των ανθρωποκτονιών με κίνητρο την ψυχοπαθολογία του δράστη εντάσσονται οι υποθέσεις στις οποίες ο δράστης σκοτώνει ή αποπειράται να σκοτώσει το θύμα του για λόγους που αφορούν στην ψυχιατρικού ενδιαφέροντος συμπτωματολογία του.

Εδώ εντάσσονται οι υποθέσεις στις οποίες οι ψυχιατρικές πραγματογνωμοσύνες των καθ’ ύλη αρμόδιων επιστημόνων επιβεβαιώνουν τη βεβαρημένη κατάσταση της ψυχικής υγείας των δραστών. Αναφορικά μ’ αυτή την κατηγορία ανθρωποκτονιών θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί διότι η απλοϊκή προσέγγιση του εγκλήματος θα μπορούσε να μας οδηγήσει στην αναπαραγωγή επικίνδυνων στερεοτύπων και λανθασμένων συμπερασμάτων, σύμφωνα με τα οποία οι ανθρωποκτονίες στις οποίες δεν υπάρχει εμφανές κίνητρο, καθώς και αυτές που τελούνται με ιδιαίτερη σκληρότητα έχουν ως μοναδικό τους κίνητρο την ψυχοπαθολογία των δραστών.

Το φαινόμενο της βίας αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό της συγκρότησης των κοινωνιών και δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα κοινωνία χωρίς βία. Στις μέρες μας, όμως, η κατάσταση είναι σαφώς βεβαρημένη. Η αποθέωση της βίας και η διαρκώς αυξανόμενη προβολή της, η αποπροσωποποίηση των σχέσεων, η έλλειψη στενών κοινωνικών δεσμών, η κοινωνική αναλγησία, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, ο ανταγωνισμός, η αποθέωση του ατομικού επιτεύγματος και η μοναχική πορεία χωρίς συντρόφους, οράματα, στόχους, ιδανικά και ευαισθησία καθιστούν το σύγχρονο άνθρωπο περισσότερο από ποτέ ευάλωτο στην εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών.