Τα τέσσερα… Κ!

Κόσοβο, Κριμαία και Κουρδιστάν συμπληρώνουν το εκρηκτικό παζλ των 4 Κ, που με την απόσχισή τους απειλούν να ανοίξουν το κουτί της Πανδώρας, από τη Μέση Ανατολή μέχρι την καρδιά της Ευρώπης.

Οι χειρισμοί της κυβέρνησης Ραχόι, παρότι σύννομοι, δημιούργησαν μια απεχθή εικόνα με τον υπερβάλλοντα ζήλο των Ισπανών αστυνομικών. Στην Ευρώπη της ελεύθερης έκφρασης δεν έχουν θέση έκτροπα σαν κι αυτά που πλημμύρισαν τις οθόνες του πλανήτη.

Οι εθνικιστές Καταλανοί από την άλλη, σύρθηκαν σε ένα εγχείρημα που δεν κάλυψε την ελάχιστη νομιμοποιητική βάση που θα προσέφερε η συμμετοχή στο δημοψήφισμα τουλάχιστον του 50% των ψηφοφόρων, αν και σε τόσο κεφαλαιώδη ζητήματα, που αφορούν την επιβίωση ολόκληρου του πληθυσμού, φρονώ ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με ενισχυμένη πλειοψηφία, σε ελεύθερα δημοψηφίσματα για λαούς σαφώς διακριτούς και σε ενιαίες γεωγραφικές ενότητες. Η πολυδιάσπαση είναι όνειρο αντίρροπο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στην Ευρώπη της συνταγματικής νομιμότητας δεν έχουν θέση οι καιροσκοπισμοί.

Οι Ενωτικοί έδωσαν το δικό τους «παρών» με μαζικότατες διαδηλώσεις που φωτογραφίζουν τη βαθιά διαίρεση στην καταλανική κοινωνία. Η «σιωπηλή πλειοψηφία», στης οποίας τις τάξεις παρεισέφρησαν μέχρι και νοσταλγοί του Φράνκο, φαίνεται ότι αφυπνίσθηκε. Και ουδείς μπορεί να προβλέψει πώς θα τελειώσει μια ενδεχόμενη μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.

Με συμμετοχή στο 43% και ποσοστό 90% υπέρ της απόσχισης, οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Υπέρ της απόσχισης είναι μόλις το 38,7% των ψηφοφόρων. Δικαιούται με αυτό το ποσοστό ο πρόεδρος της Καταλονίας να βάλει τον λαό του σε περιπέτειες; Ήδη οι αποχωρήσεις τραπεζών και μεγάλων εταιρειών παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας. Οι ανολοκλήρωτοι εθνικισμοί και οι περίεργες αλυτρωτικές ρητορικές, που ανακάμπτουν τα τελευταία χρόνια, είναι θρυαλλίδα που απειλεί να εκτροχιάσει την ειρηνική ευρωπαϊκή πορεία, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα.

Πώς –για παράδειγμα- ένας λαός, που αισθάνεται ότι καταπιέζεται από ξένους δυνάστες μπορεί να αποτινάξει τα δεσμά του και να ανακηρύξει νόμιμα την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του; Τι γίνεται με τους Κούρδους του Ιράκ, του Ιράν, της Συρίας και της Τουρκίας; Δικαιούνται ή όχι το δικό τους κράτος; Με το δημοψήφισμά τους, οι Κούρδοι του Ιράκ, που μετά τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου απολαμβάνουν πλήρη αυτοδιοίκηση, νομιμοποιούνται μετά από μια διαπραγματευτική διαδικασία με τη Βαγδάτη και μόνον να ιδρύσουν τη δική τους κρατική δομή; Ή πρέπει να ζητήσουν και την άδεια του Ερντογάν, του Ρουχανί, του Πούτιν και του Τραμπ; Και πόσο βιώσιμο θα είναι ένα γεωγραφικά αποκλεισμένο και οικονομικά στραγγαλισμένο κράτος; Και θα αποτελέσει μια τέτοια κίνηση το έναυσμα ενός νέου πολέμου;

Τα ερωτήματα είναι αμείλικτα και οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Το Διεθνές Δίκαιο ευνοεί το σημερινό στάτους κβο, που δεν προβλέπει αποσχίσεις. Η ιστορία όμως γράφεται –δυστυχώς ακόμη- με πολέμους, που η μια πλευρά χαρακτηρίζει εθνικοαπελευθερωτικούς και η άλλη ως τρομοκρατία, ενώ συχνά γράφεται και με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κι από τις δύο πλευρές.

Κι αν η Ευρώπη σπεύδει να αναγνωρίσει το Κόσοβο, όπου χύθηκε αίμα από τις εθνοκαθάρσεις, γιατί στην Καταλονία λέει επισήμως ότι είναι εσωτερική υπόθεση της Ισπανίας;

Κι αφού με την ίδια λογική, η Κριμαία είναι εσωτερική υπόθεση της Ουκρανίας, πώς αφέθηκε η τύχη της σε ρωσικά χέρια, έστω κι αν η Μόσχα κλήθηκε να πληρώσει μεγάλο κόστος, όπως είχε προειδοποιήσει ο Αμερικανός τότε πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα;

Η πικρή αλήθεια είναι ότι τα ανεξάρτητα κράτη ανατέλλουν με τους αγώνες των λαών τους, αλλά εδραιώνονται μόνο με την υποστήριξη των ισχυρών. Οι Καταλανοί εθνικιστές θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να μεσολαβήσει η Ευρώπη για να σταθούν σαν εθνικό κράτος, παρά την επιθυμία μεγάλου τμήματος του πληθυσμού τους, όπως και οι Σκοτσέζοι πρόσφατα, αλλά λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο.