Στην Αθήνα το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Παιδικής & Εφηβικής Γυναικολογίας
Από τις 6 έως τις 8 Οκτωβρίου 2017 στην Αίγλη του Ζαππείου Μεγάρου, θα διεξαχθεί το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Παιδικής & Εφηβικής Γυναικολογίας. Το Συνέδριο τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου.
Κατά την διάρκεια του Συνεδρίου, θα αναπτυχθούν ιδιαίτερα σημαντικά θέματα που αφορούν την υγιή ανάπτυξη των εφήβων, καθώς είναι μια περίοδος, που χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες σωματικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές μεταβολές, οι οποίες επισυμβαίνουν σε ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα των αλλαγών, αναπτύσσεται η σεξουαλικότητα της εφήβου και λαμβάνει χώρα η έναρξη της σεξουαλικής της ζωής. Σε αυτό το ηλικιακό φάσμα, η νεαρή γυναίκα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και η έλλειψη εμπειρίας και συμβουλευτικής, γιγαντώνουν τον κίνδυνο τόσο των ανεπιθυμήτων κυήσεων, όσο και των Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων (ΣΜΝ).
Ιδιαίτερη μνεία θα γίνει σε θέματα που αφορούν τον Ιό των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV). Ο HPV ανήκει στην οικογένεια των Ιών των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων και έχουν αναγνωρισθεί πάνω από 200 γενότυποί του. Ο επιπολασμός της HPV λοίμωξης παγκοσμίως προσεγγίζει τις 630 εκατομμύρια γυναίκες, ενώ τουλάχιστον 80% των γυναικών θα έχει μολυνθεί με τον ιό HPV μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Μάλιστα, σε μια αντιπροσωπευτική μελέτη του πληθυσμού που έγινε στις Η.Π.Α., 25% των εφήβων ηλικίας μεταξύ 14 και 19 ετών και 45% του πληθυσμού ηλικίας μεταξύ 20 και 24 ετών ήταν HPV-οροθετικοί.
Η HPV λοίμωξη μεταδίδεται κυρίως μέσω της διεισδυτικής ή μη σεξουαλικής επαφής, ενώ πάνω από 30 από τους 200 οροτύπους του ιού είναι δυνατόν να μεταδοθούν σεξουαλικά. Διακρίνονται δε, σε χαμηλού κινδύνου, που μπορεί να προκαλέσουν οξυτενή κονδυλώματα και υψηλού κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν προ-καρκινικές αλλοιώσεις, οι οποίες αργότερα μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο, με τον ιό να ανιχνεύεται στο 99.7% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας.
Η πρωτογενής πρόληψη αφορά τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV και είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που ένα εμβόλιο μπορεί να προσφέρει προστασία από τον καρκίνο. Το 2002 ξεκίνησε η μελέτη για το εμβόλιο έναντι του HPV και συμμετείχαν συνολικά 23 κέντρα από όλο τον κόσμο (ένα εξ’ αυτών ήταν το Τμήμα Παιδικής-Εφηβικής Γυναικολογίας της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής του «Αρεταιείου» Νοσοκομείου), όπου συμπεριελήφθησαν συνολικά 20.541 νεαρές γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 16 και 23 ετών. Σύμφωνα με το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού (ΕΠΕ) ο εμβολιασμός συστήνεται ανεξάρτητα από τη έναρξη ή όχι των σεξουαλικών επαφών σε γυναίκες ηλικίας 11-26 ετών, ενώ το νέο ΕΠΕ συστήνει ότι 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών αρκούν στις ηλικίες 11-15 ετών, ενώ για τις ηλικίες μετά τα 15 έτη χορηγούνται 3 δόσεις σε διάστημα 6 μηνών, με τη δεύτερη δόση να πραγματοποιείται 1 ή 2 μήνες μετά την πρώτη δόση.
Υπάρχουν τρία εμβόλια, το διδύναμο, το τετραδύναμο και το εννεαδύναμο. Το διδύναμο και το τετραδύναμο εμβόλιο έχουν 100% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των ογκογόνων τύπων 16 και 18 (70% των καρκίνων τραχήλου της μήτρας), ενώ το τετραδύναμο εμβόλιο έχει 100% αποτελεσματικότητα και στην πρόληψη των οροτύπων 6 και 11 (90% των περιπτώσεων γεννητικών κονδυλωμάτων). Παράλληλα, το διδύναμο και το τετραδύναμο εμβόλιο έχουν 68,4% και 32,5% αντίστοιχα διασταυρούμενη αποτελεσματικότητα, για άλλους 10 ογκογόνους τύπους του HPV. Το νέο εννεαδύναμο εμβόλιο έχει 100% αποτελεσματικότητα έναντι των οροτύπων 6, 11, 16 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του HPV (89% των καρκίνων και 82% των προκαρκινικών αλλοιώσεων σχετιζομένων με τον HPV). Το εννεαδύναμο εμβόλιο συστήνεται (στις Η.Π.Α.) σε κορίτσια ηλικίας 9 έως 26 ετών και σε αγόρια 9 έως 15 ετών, εκτιμάται δε, πως η εφαρμογή του σε κορίτσια ηλικίας 12 ετών, θα μείωνε μελλοντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου μήτρας κατά 85%. Μάλιστα, από την 1η Ιανουαρίου 2017, χορηγείται ΔΩΡΕΑΝ και συνταγογραφείται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών.
Σύμφωνα με το ΕΠΕ, στα κορίτσια ηλικίας 11-15 ετών, δύο δόσεις σε χρόνο 0 και 6 μήνες αρκούν, ενώ στις έφηβες ηλικίας 15-18 ετών απαιτούνται τρείς δόσεις σε χρόνο 0, 2 και 6 μήνες, δηλαδή ολοκληρώνεται σε 6 μήνες από τον χρόνο 0. Τέλος, η ασφάλεια και των τριών εμβολίων έχει πιστοποιηθεί τόσο μέσω των οργανωμένων παγκοσμίων δικτύων φαρμακο-επαγρύπνισης, όσο και μέσω του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων στην Ελλάδα και έχει καταδειχθεί, πως καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια δεν συσχετίστηκε με το HPV εμβολιασμό, ενώ το ποσοστό των ανεπιθυμήτων ενεργειών ήταν μικρότερο από το μέσο όρο που εμφανίζουν τα άλλα εμβόλια.
Συμπερασματικά, τα anti-HPV εμβόλια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της πρωτογενούς πρόληψης έναντι του HPV, ενώ η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους έχει καταδειχθεί από πλήθος μακροχρόνιων και έγκυρων μελετών. Εν κατακλείδι, «κάλλιο το προλαμβάνειν, παρά το θεραπεύειν».
Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ελλάδα, σχετικά με την αντισύλληψη η οποία απέχει πολύ από τις ιδανικές κατευθυντήριες οδηγίες. Η συχνότερα χρησιμοποιούμενη αντισυλληπτική μέθοδος από τους έφηβους είναι η διακοπτόμενη συνουσία, μετά ακολουθεί το ανδρικό προφυλακτικό, ενώ τα ποσοστά χρήσης του αντισυλληπτικού δισκίου αγγίζουν μόλις το 4- 5%, σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., όπου το ποσοστό αυτό φτάνει στο 45%. Παράλληλα, άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ευρέως σε άλλες χώρες, όπως το διαδερμικό αυτοκόλλητο, η ενέσιμη αντισύλληψη (DMPA), ο κολπικός δακτύλιος, το κολπικό διάφραγμα και το τραχηλικό κάλυμμα, έχουν μικρή έως μηδαμινή χρήση στη χώρα μας. Γενικά, οι αντισυλληπτικές μέθοδοι μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: τις μη παρεμβατικές μεθόδους (π.χ. διακοπτόμενη συνουσία, αποχή, κ.λ.π.), τις μεθόδους φραγμού (ανδρικό προφυλακτικό, τραχηλικό κάλυμμα, κ.λ.π.), τις ορμονικές μεθόδους (αντισυλληπτικό δισκίο, κολπικός δακτύλιος, επείγουσα αντισύλληψη κ.λ.π.) και τις άλλες μεθόδους (ενδομήτριο σπείραμα).
Όσον αφορά τις ορμονικές μεθόδους αντισύλληψης, το αντισυλληπτικό δισκίο κατέχει την τρίτη θέση παγκοσμίως, μολονότι τα ποσοστά του είναι πολύ χαμηλά στη χώρα μας. Το ποσοστό αποτυχίας του με την ιδανική χρήση είναι μόλις 0,1%, ωστόσο η αναγκαιότητα καθημερινής λήψης αυξάνει αυτό το ποσοστό σε 6-8% μεταξύ των εφήβων. Μολονότι, το κύριο μειονέκτημά του είναι η μη προστασία από τα ΣΜΝ, πλεονεκτεί στη βελτίωση των εμμηνορρυσιακών διαταραχών, της δυσμηνόρροιας, της ακμής και του δασυτριχισμού, ενώ μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών. Η εξέλιξη και η βελτίωσή του στην πάροδο των χρόνων με τα αντισυλληπτικά δισκία νεότερης γενιάς, το καθιστά ασφαλές και είναι ελάχιστες οι γυναίκες εκείνες στις οποίες αντενδείκνυται η χρήση του.
Τέλος, είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε στην προαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των εφήβων. Η συμβουλευτική και η εκπαίδευση των εφήβων αποτελούν τα μοναδικά μας όπλα απέναντι στη μάστιγα των ανεπιθυμήτων κυήσεων, των εκτρώσεων και των Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων. Θα πρέπει να δώσουμε βάση στην ενημέρωση των νέων κυρίως για κάθε αντισυλληπτική μέθοδο, με ιδιαίτερη μνεία στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους. Στην κορυφή αυτής της ενημέρωσης θα πρέπει να βρίσκεται το ανδρικό προφυλακτικό, ενθαρρύνοντας τους έφηβους να το χρησιμοποιούν σε κάθε σεξουαλική τους επαφή, ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο τα συμβάματα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων.
Παράλληλα, θα πρέπει να προάγεται και να προτείνεται ο συνδυασμός του με κάποια ορμονική η μακράς διάρκειας αντισυλληπτική μέθοδο, ώστε οι έφηβοι να αποφεύγουν το ενδεχόμενο μιας ανεπιθύμητης κύησης και εν προκειμένω μιας πιθανής τεχνητής έκτρωσης. Εν κατακλείδι, η αντισύλληψη ως έννοια θα πρέπει να βρίσκεται καθημερινά στη σκέψη κάθε γυναίκας αναπαραγωγικής ηλικίας.
