Βρέθηκε το ελιξίριο της νεότητας

Τρεις νέες επιστημονικές έρευνες σε πειραματόζωα δίνουν νέες ελπίδες για το -έστω μερικό- ξανάνιωμα των ηλικιωμένων, με τη χορήγηση, είτε μιας συγκεκριμένης νεανικής πρωτεΐνης (ένα είδος ελιξίριου της νεότητας), είτε απευθείας νεανικού αίματος (ένα είδος θεραπείας-βαμπίρ!). Αν αποδειχτεί ότι κάτι ανάλογο είναι εφικτό και στους ανθρώπους, τότε ανοίγει ο δρόμος για επαναστατικές -και κάπως ανατριχιαστικές- θεραπευτικές τεχνικές για την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά και για τη γήρανση γενικότερα.

Επιστήμονες στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η μεταδιδακτορική Ελληνίδα μοριακή βιολόγος Λήδα Κατσιμπάρδη, ανακάλυψαν ότι μία πρωτεΐνη, που πέρυσι είχε δειχτεί ότι «ξανανιώνει» τις καρδιές γέρικων ποντικιών, έχει ανάλογη επίδραση στον εγκέφαλο και στους σκελετικούς μυς των πειραματόζωων.

Η εν λόγω πολλά υποσχόμενη πρωτεΐνη GDF11 πρόκειται να δοκιμαστεί για πρώτη φορά σε ανθρώπους μέσα στα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, με την ελπίδα ότι θα έχει εξίσου ανανεωτική επίδραση σε ηλικιωμένους, αναστρέφοντας έτσι -σε ένα βαθμό τουλάχιστον- τις συνέπειες της γήρανσης (πιθανώς ακόμη και με την μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων που θα περιέχουν την εν λόγω πρωτεΐνη).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τους καθηγητές Έιμι Γουέιτζερς και Λι Ρούμπιν του Τμήματος Βλαστικών Κυττάρων και Αναγεννητικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, έκαναν δύο ξεχωριστές δημοσιεύσεις στο κορυφαίο περιοδικό "Science" (στην μία μελέτη κύρια συγγραφέας ήταν η Λήδα Κατσιμπάρδη), σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς, το "Science" και το "New Scientist".

Όπως έδειξαν τα πειράματα της πρώτης μελέτης, η έγχυση της πρωτεΐνης GDF11 (η οποία υπάρχει εξ αρχής τόσο στα ποντίκια, όσο και στους ανθρώπους, ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα των βλαστικών κυττάρων, αλλά μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου) βελτίωσε αισθητά τις σωματικές ικανότητες των πειραματόζωων με ηλικία αντίστοιχη ενός 70χρονου ανθρώπου. Οι μύες των γέρικων ποντικιών διπλασιάστηκαν και έγιναν όπως οι μύες των νεανικών ποντικιών, ενώ άντεξαν σε ένα τεστ σωματικής αντοχής σχεδόν διπλάσιο χρόνο (57 λεπτά, έναντι 35 λεπτών των γέρικων ποντικιών που δεν είχαν πάρει την πρωτεΐνη).

Οι ερευνητές έκαναν λόγο για ελπιδοφόρα ανακάλυψη που "δείχνει" προς μια πιο υγιή τρίτη ηλικία. Η κύρια ελπίδα είναι ότι η χορήγηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης σε προχωρημένη ηλικία κάποιου ανθρώπου θα επαναφέρει την ποσότητά της στα επίπεδά της που υπήρχαν κατά τη νεανική ηλικία, πράγμα που θα βοηθά στην μερική αποκατάσταση της μυϊκής και εγκεφαλικής λειτουργίας, επιτρέποντας στους ηλικιωμένους να ξανανιώνουν.

Η ελληνίδα μοριακή βιολόγος έπαιξε βασικό ρόλο στα πειράματα της δεύτερης μελέτης και διαπίστωσε ότι, χάρη στην πρωτεΐνη GDF11, υπήρξε τόσο αύξηση κατά 29% στα νευρωνικά βλαστικά κύτταρα, όσο και αύξηση 50% των αιμοφόρων αγγείων, καθώς και καλύτερη κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο των πειραματόζωων, με αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- να μπορούν πλέον να συλλαμβάνουν τις οσμές του περιβάλλοντος όπως ένα νεαρό ποντίκι.

Ο Λι Ρούμπιν δεν απέκλεισε ότι ένα νέο φάρμακο με βάση τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη θα μπορούσε μελλοντικά να δοκιμαστεί για τη βελτίωση της λειτουργίας των εγκεφαλικών νευρώνων. Ήδη οι δύο ερευνητικές ομάδες αναζητούν χρηματοδότες για να κάνουν την αναγκαία προκλινική προεργασία, προτού προχωρήσουν στις πρώτες κλινικές δοκιμές με ανθρώπους.

Οι ερευνητές ευελπιστούν ότι ίσως μία και μόνη πρωτεΐνη, όπως η GDF11, είναι αρκετή για να αναστρέψει εν μέρει την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών λόγω γήρανσης και άνοιας. Αυτό μπορεί να επιβραδύνει και την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ και μάλιστα, πιθανώς, χωρίς να χρειαστεί καν να μειωθούν οι εγκεφαλικές «πλάκες» (όπως του βήτα αμυλοειδούς), που συσσωρεύονται και αποτελούν το κύριο σύμπτωμα της νόσου.

Η Λήδα Κατσιμπάρδη ειδικεύεται στη χρήση των βλαστικών κυττάρων στο πεδίο της αναγεννητικής βιολογίας και ιατρικής, ιδίως όσον αφορά τη νευρογένεση στον γηράσκοντα εγκέφαλο. Αποφοίτησε από το γαλλικό Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ 2 με πτυχίο Μοριακής και Κυτταρικής Βιοχημείας και με μεταπτυχιακό Μοριακής και Κυτταρικής Ενδοκρινολογίας. Έχει εργαστεί ως ερευνήτρια στον τομέα αναπτυξιακής γενετικής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) στη Γαλλία και στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς στη Γερμανία, ενώ έκανε το διδακτορικό της στο Εργαστήριο Κυτταρικής και Μοριακής Νευροβιολογίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι.

Πιο πρόσφατα εργάζεται ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Βλαστικών Κυττάρων και Αναγεννητικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Με αυτή την ιδιότητά της, αυτή την εβδομάδα βρίσκεται στην Αθήνα, όπου θα δώσει ομιλίες σε σεμινάρια με αντικείμενο το ξανάνιωμα του εγκεφάλου των πειραματόζωων (την Τρίτη στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και την Τετάρτη στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών).

Η θεραπεία - βαμπίρ

Εξάλλου, μια τρίτη ξεχωριστή επιστημονική ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον καθηγητή νευρολογίας Τόνι Γουάις Κορέϊ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό "Nature Medicine", χορήγησαν σε ποντίκια μέσης έως τρίτης ηλικίας οκτώ ενέσιμες δόσεις πλάσματος αίματος (το αίμα χωρίς τα κύτταρά του), που είχαν πάρει από πολύ νεαρά ποντίκια.

Μετά από τρεις εβδομάδες, τα εγκεφαλικά κύτταρα των ηλικιωμένων ζώων είχαν 20% περισσότερους δενδρίτες (απολήξεις που μεταφέρουν μηνύματα μεταξύ των νευρώνων), σε σχέση με τα ποντίκια ίδιας ηλικίας που είχαν πάρει εικονικό φάρμακο (πλασέμπο). Επίσης, εμφάνισαν νέες νευρωνικές συνδέσεις στον ιππόκαμπο, στην περιοχή του εγκεφάλου όπου οι μνήμες επεξεργάζονται και αποθηκεύονται. Τα ποντίκια που είχαν δεχτεί το νεανικό αίμα, παρουσίασαν σαφώς καλύτερη (της τάξης του 50%) επιδόσεις σε δύο δοκιμασίες μάθησης και μνήμης.

«Είμαστε υπερβολικά ενθουσιασμένοι για τις κλινικές δυνατότητες (σε ανθρώπους). Οι μελέτες δείχνουν ότι ο γερασμένος εγκέφαλος είναι εύπλαστος και μπορεί να ανακάμψει λειτουργικά και μάλιστα αυτό μπορεί να γίνει με πολύ απλό τρόπο, απλώς τροφοδοτώντας τον με νεανικό πλάσμα αίματος», δήλωσε ο Τόνι Γουάις Κορέι, η ομάδα του οποίου σχεδιάζει μία ανάλογη κλινική δοκιμή (θα αρχίσει έως το τέλος του έτους) σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, για να διαπιστωθεί κατά πόσο θα βελτιωθεί η κατάστασή τους.

«Είναι ακόμη λιγάκι ανατριχιαστικό για πολλούς ανθρώπους, που μιλούν για βαμπίρ», παραδέχτηκε ο καθηγητής νευρολογίας. «Όμως, αρκεί να δώσει κανείς νεανικό αίμα σε ένα γέρικο ποντίκι και το ζώο γίνεται πιο έξυπνο από πριν. Απλώς, κανείς δεν το είχε κάνει μέχρι σήμερα. Οι γέρικοι εγκέφαλοι είναι σαν να ξαναφορτίζονται με το νεανικό αίμα», πρόσθεσε και ήδη ίδρυσε τη νέα εταιρεία βιοτεχνολογίας Alkahest για να αξιοποιήσει τις θεραπευτικές δυνατότητες που ανοίγει η νέα μέθοδος.

Άλλοι επιστήμονες εμφανίστηκαν πάντως, πιο επιφυλακτικοί και δήλωσαν ότι περιμένουν τις κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους. Μέχρι σήμερα, μόνο το φάρμακο ραπαμυσίνη και ο θερμιδικός περιορισμός έχει δειχτεί ότι μπορούν να επιβραδύνουν ή να αναστρέψουν εν μέρει τη γήρανση σε διάφορους ιστούς του σώματος.

πηγή ΑΠΕ