Ο Nord Stream 2 και ο μεσολαβητής του Πούτιν με τους Αμερικανούς προέδρους
Του Χάρη Καρανίκα
Πριν από μερικές ημέρες δημοσίευμα των Financial Times αποκάλυψε ότι ένας πρώην κατάσκοπος και στενός φίλος του Βλαντιμίρ Πούτιν σχεδιάζει την επανεκκίνηση του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 προς την Ευρώπη.
Αυτό το εγχείρημα του πρώην κατασκόπου θα γινόταν με την υποστήριξη Αμερικανών επενδυτών - “μια κάποτε αδιανόητη κίνηση που δείχνει το εύρος της προσέγγισης του Ντόναλντ Τραμπ με τη Μόσχα”, σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα.
Το όνομα του στενού φίλου του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι Ματίας Βάρνιγκ και ήταν αξιωματικός της Στάζι, των πάλαι ποτέ μυστικών υπηρεσιών της Ανατολικής Γερμανίας.
Ήταν επίσης διευθύνων σύμβουλος της μητρικής εταιρείας του Nord Stream 2 μέχρι το 2023, ενώ έχει περάσει από σειρά ελεγχόμενων από το κράτος ρωσικών εταιρειών όπως οι εταιρείες Transneft και Rosneft στον κλάδο της ενέργειας και η VTB Bank στον τραπεζικό τομέα.
Το “σχέδιο Βάρνιγκ” όπως το χαρακτήρισαν οι FT, περιελάμβανε επικοινωνία με την πλευρά Τραμπ μέσω αμερικανών επιχειρηματιών, ως μέρος των παρασκηνιακών προσπαθειών για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, με παράλληλη “εμβάθυνση” των οικονομικών δεσμών μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. “Ορισμένα εξέχοντα στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ γνωρίζουν την πρωτοβουλία να προσελκύσουν Αμερικανούς επενδυτές, σύμφωνα με αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον, και τη βλέπουν ως μέρος της ώθησης για την ανοικοδόμηση των σχέσεων με τη Μόσχα”, ανέφερε η βρετανική εφημερίδα.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το όνομα του πρώην κατασκόπου της Στάζι εμπλέκεται σε αμερικανο-ρωσικές προσεγγίσεις. Όπως προκύπτει από έγγραφα που εντόπισε το ant1news.gr, σχετικά με τις έρευνες του Κογκρέσου για την ρωσική επιρροή στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, ο Βάρνιγκ είναι μέρος των συστημάτων διαμεσολάβησης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας από το 2001! Τότε εργαζόταν στον όμιλο της Dresdner Bank στη Μόσχα και είχε γνωρίσει τον αμερικανό υπήκοο Ρόμπερτ Φόρσμαν, τότε στέλεχος του ίδιου τραπεζικού ομίλου. Ο Φόρσμαν είχε πολλές επαφές με ρωσικές επιχειρήσεις αλλά και με πρόσωπα από τον κύκλο του Πούτιν και κατά την κατάθεσή του το 2020 σε επιτροπή του Κογκρέσου δήλωσε ότι ήταν αυτός μαζί με τον Βάρνιγκ που δημιούργησαν τον Ιανουάριο του 2001 “το πρώτο και πιο σημαντικό ιδιωτικό κανάλι” μεταξύ του τότε αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους του νεότερου και του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μάλιστα ο Φόρσμαν περιέγραψε και τον τρόπο που πρότεινε στον Βάρνιγκ τη συνεργασία τους στη συγκεκριμένη προσέγγιση: “Δεν θα ήταν ενδιαφέρον αν δημιουργούσαμε ένα ιδιωτικό κανάλι μεταξύ του νέου Αμερικανού Προέδρου και του νέου Ρώσου Προέδρου;” είχε ρωτήσει τον πρώην κατάσκοπο της Στάζι. “Μία βδομάδα αργότερα ήρθε στο γραφείο μου και μου είπε: Θυμάσαι τη συζήτησή μας; Είμαι έτοιμος”, κατέθεσε ο Φόρσμαν στην επιτροπή του Κογκρέσου. Στη συνέχεια, οι δυο τους διοργάνωσαν μια σειρά συναντήσεων μεταξύ τριών γερουσιαστών κοντά στην οικογένεια Μπους και κατόπιν εκατέρωθεν ζυμώσεων και μηνυμάτων πραγατοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση των δύο προέδρων, στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, τον Ιούνιο του 2001.
Κατά τις έρευνες για την ρωσική επιρροή στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, εμπλοκή το ονόματος του Βάρνιγκ προέκυψε και στην προσέγγιση του συστήματος Τραμπ με αυτό του Πούτιν, λίγο μετά την εκλογή του πρώτου το 2016.
Σε αυτή την περίπτωση ο Φόρσμαν είχε πραγματοποιήσει συνάντηση με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, στρατηγό Μάικλ Φλιν, ο οποίος επικοινώνησε ένα μήνυμα από την αμερικανική πλευρά προς τον Πούτιν. Ο Φορσμαν και πάλι σε συνεργασία με τον Βάρνιγκ, μεσολάβησαν για να φτάσει στον Ρώσο πρόεδρο το μήνυμα που έλεγε ότι η νεοεκλεγμένη διοίκηση “ελπίζει ότι θα βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Ρωσία”.
Ο Φόρσμαν είπε στην Επιτροπή ότι ο Βάρνιγκ αργότερα “έδειξε” ότι είχε πράγματι περάσει το μήνυμα στον Πούτιν. “Νομίζω ότι (ο Βάρνιγκ) είπε κάτι σαν “το ίδιο” και από τον Πρόεδρο Πούτιν”, κατέθεσε ο Φόρσμαν, όπως φαίνεται στα έγγραφα της έρευνας του Κογκρέσου.
Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου Φόρσμαν - Βάρνιγκ το 2016 συζητήθηκε και ποιος θα ήταν ο κατάλληλος από τη ρωσική πλευρά να συνομιλήσει με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, στρατηγό Φλιν. Σε αυτές τις συζητήσεις φάνηκε ότι ο Βάρνιγκ είχε πληροφόρηση απευθείας από τον Πούτιν.
Στο πρόσφατο δημοσίευμα των FT αποκαλύπτεται ότι μία κοινοπραξία επενδυτών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έχει συντάξει τα περιγράμματα μιας συμφωνίας η οποία προορίζεται για εφαρμογή μετά την άρση των αμερικανικών κυρώσεων στην Gazprom, η οποία είναι μέτοχος της μητρικής εταιρείας του Nord Stream 2. Αυτό μετέφερε στην βρετανική εφημερίδα “άτομο με άμεση γνώση των συνομιλιών που αρνήθηκε να αποκαλύψει την ταυτότητα των υποψήφιων επενδυτών”.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε κυρώσεις στους Βάρνιγκ και στην Nord Stream 2 AG το 2022. Όπως αναφέρουν οι FT, “oι αξιωματούχοι του Μπάιντεν έδειξαν ελάχιστο ενδιαφέρον για μια πρόταση αγοράς του Nord Stream 2 πέρυσι από τον Στίβεν Λιντς, έναν Αμερικανό επιχειρηματία που έχει δραστηριοποιηθεί στη Ρωσία. Άλλοι πιθανοί επενδυτές έχουν εμφανιστεί από τότε που ο Λιντς εξέφρασε για πρώτη φορά ενδιαφέρον. Το άτομο με άμεση γνώση των συζητήσεων της Gazprom είπε ότι οι προχωρημένες συνομιλίες της ήταν με διαφορετική κοινοπραξία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ από τον Λιντς”. Πάντως, σε επικοινωνία των FT με τον Βάρνιγκ, ο ίδιος ανέφερε ότι “δεν συμμετείχε σε καμία συζήτηση με αμερικανούς πολιτικούς ή εκπροσώπους επιχειρήσεων”
Θα μπορούσε αυτό το γκρουπ επενδυτών να έχει συντονιστεί με τη μεσολάβηση του παλαιού γνώριμου του Βάρνιγκ; Ο Φόρσμαν σήμερα είναι στην ηγεσία της ArkMalibu, συμβουλευτικής εταιρείας συγχωνεύσεων και εξαγορών, η οποία αυτοαποκαλείται “επενδυτική τράπεζα για ιδιοκτήτες επιχειρήσεων”. Πριν από αυτό ήταν αντιπρόεδρος στον επενδυτικό βραχίονα της τράπεζας UBS στην Νέα Υόρκη, ενώ παλαιότερα στέλεχος σε θυγατρικές δυτικών τραπεζών στη Ρωσία.
Ένδιαφέρον σημείο στο βιογραφικό του είναι και η θητεία του από το 1993 έως το 1995 στο Κίεβο, στο συμβουλευτικό γραφείο της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις ιδιωτικοποιήσεις στην Ουκρανία. Επιπλέον, ο Φορσμαν αυτή την περίοδο είναι μέτοχος της Miami Steel, με έδρα την Φλόριντα, ενώ κατέχει θέσεις σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών διαχείρισης επενδύσεων και τεχνολογίας. Από τα έγγραφα της έρευνας της επιτροπής του Κογκρέσου για την ρωσική επιρροή στις εκλογές του 2016 φαίνεται ότι απώτερος στόχος του Φόρσμαν ήταν ο διορισμός του σε καίρια θέση της νεοεκλεγείσας αμερικανικής κυβέρνησης.
Ένας από τους δύο αγωγούς του Nord Stream 2 ανατινάχθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022, από σαμποτάζ που κατέστρεψαεκαι τους δύο αγωγούς του παλαιότερου Nord Stream 1. Ο άλλος αγωγός του Nord Stream 2 είναι άθικτος αλλά δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ. Σύμφωνα με πηγή των FT, το σχέδιο για την χρησιμοποίηση του αγωγού “θα έδινε θεωρητικά στις ΗΠΑ απαράμιλλη επιρροή στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης, αφού οι χώρες της ΕΕ άρχισαν να τερματίζουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο μετά την εισβολή”. Όμως τα εμπόδια είναι αρκετά: αρχικά θα έπρεπε οι ΗΠΑ να άρουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η Ρωσία να συμφωνήσει να συνεχίσει τις πωλήσεις που διέκοψε κατά τη διάρκεια του πολέμου και η Γερμανία, όπου καταλήγει ο Nord Stream 2, να επιτρέψει τη ροή του φυσικού αερίου σε οποιονδήποτε υποψήφιο αγοραστή στην Ευρώπη.
Από την πλευρά της, μετά το δημοσίευμα των FT, η Κομισιόν αντέδρασε μέσω εκπροσώπου της αναφέροντας ότι “ο Nord Stream 2 δεν είναι ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος” και ότι ”δεν διαφοροποιεί τις ενεργειακές πηγές της ΕΕ”. Ο εκπρόσωπος επεσήμανε επίσης ότι “αυτός ο αγωγός, εάν κατασκευαστεί, εάν είναι σε λειτουργία, πρέπει να λειτουργεί σύμφωνα με τη διεθνή και ευρωπαϊκή σχετική νομοθεσία”. Ποια είναι αυτή η νομοθεσία; Όπως ξεκαθαρίστηκε αργότερα, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν αναφερόταν στην πρόσφατη Οδηγία της ΕΕ για το φυσικό αέριο , η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη να μειώσουν σταδιακά την εξάρτηση της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια.
Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία πάγωσε τη διαδικασία αδειοδότησης του Nord Stream 2 το 2022 - επί της ουσίας δεν εξέδωσε ποτέ τα έγγραφα που απαιτούνται για τη λειτουργία του. Μετά το δημοσίευμα των FT, το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας σε ανακοίνωσή του επεσήμανε ότι η ενεργειακή ανεξαρτησία της Γερμανίας από τη Μόσχα είναι ζωτικής σημασίας και ότι δεν βρίσκεται σε συνομιλίες με τη Ρωσία για μια "πιθανή παροχή ρωσικού φυσικού αερίου" μέσω του μερικώς κατεστραμμένου Nord Stream 2. “Η ανεξαρτησία από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι στρατηγικής σημασίας για τη γερμανική κυβέρνηση όσον αφορά την πολιτική ασφαλείας και εμμένουμε σε αυτή”, τόνισε το υπουργείο.
Πέρα από τις διασυνδέσεις στο Κρεμλίνο και την προσωπική του επαφή με τον Πούτιν, ο Βάρνιγκ διατηρούσε -και πιθανώς διατηρεί- καλές σχέσεις και με το πολιτικό σύστημα της Γερμανίας. Όπως φαίνεται σε απόρρητο τηλεγράφημα από την αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα το 2009, που περιλαμβανόταν σε διαρροή που έλαβε το Wikileaks, σε προσωπική συνομιλία του με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ ο Βάρνιγκ ανέφερε ότι έχει “άμεση τακτική πρόσβαση στο γραφείο της Καγκελαρίου Μέρκελ” και ότι το ίδιο ίσχυε και για τον τότε πρόεδρο της εταιρείας του Nord Stream, πρώην γερμανού Καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ. Στο συγκεκριμένο τηλεγράφημα φαίνεται επίσης ότι ο Βάρνιγκ είχε προγραμματίσει ταξίδι στις ΗΠΑ όπου επεδίωκε να συναντήσει τον τότε υφυπουργό Εξωτερικών για Πολιτικές Υποθέσεις Γουίλιαμ Μπερνς, ο οποίος επί διακυβέρνησης Μπάιντεν είχε διοριστεί ως επικεφαλής της CIA - πόστο που άφησε στις 20 Ιανουαρίου 2025, ανήμερα της ορκομωσίας του Ντόναλντ Τραμπ. “Ειδικά δεδομένης της στενής φιλίας Βάρνιγκ με τον Πούτιν, συνιστούμε στην υπηρεσία να διευκολύνει τις αιτήσεις συνάντησης του κ. Βάρνιγκ”, έγραφε στο τηλεγράφημα ο αμερικανός πρεσβευτής στη Μόσχα, ο οποίος ζητούσε παράλληλα να “προστατευθεί” η ταυτότητα του συνομιλητή του.
