“Fake News” Forum ANT1 – Clarissa Ward: Σοβαρή απειλή για την κοινωνία τα fake news
«Ουσιαστικά πάντα έπρεπε να αποδείξεις την αξία σου και ότι έχεις το καλύτερο ρεπορτάζ που επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα. Τώρα όμως, έχεις να αντιμετωπίσεις ανθρώπους που δεν είναι μόνο επιφυλακτικοί με την πληροφορία που μεταδίδεις, αλλά επιχειρούν να δυσφημήσουν την δουλειά που κάνεις και τις πληροφορίες που μεταδίδεις και επί της ουσίας προσπαθούν να ισχυριστούν ότι δεν υπάρχει πια η ιδέα της αλήθειας των γεγονότων έναντι της μυθοπλασίας,, του μαύρου έναντι του άσπρου. Αυτό πραγματικά είναι πολύ τρομακτικό και όχι μόνο σε επίπεδο καθημερινής προσπάθειας να ενημερωθεί σωστά ο κόσμος για το τι συμβαίνει γύρω μας. Είναι πολύ τρομακτικό και σε κοινωνικό επίπεδο, γιατί εξετάζοντας την ιστορία, διαβάζουμε όσα έλεγε η Hannah Arendt, που εξηγεί πώς οι πολίτες γίνονται πιο ευάλωτοι απέναντι στον ολοκληρωτισμό, όταν δηλαδή βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου δεν υπάρχει κοινή αντίληψη αυτής της ιδέας περί αλήθειας. Για πολλούς λόγους λοιπόν, (οι ψευδείς ειδήσεις) έχουν κάνει την δουλειά μας εξαιρετικά δύσκολη και αποτελούν σοβαρή απειλή για την κοινωνία», ανέφερε εισαγωγικά στο forum του ΑΝΤ1 για τα Fake news η Clarissa Ward, επικεφαλής του διεθνούς ρεπορτάζ του CNN.
Μαρία Σαράφογλου: Έχεις καλύψει γεγονότα σε εμπόλεμες ζώνες, καθώς και την προσφυγική κρίση, που ακολούθησε μετά τον πόλεμο στη Συρία. Πώς επηρεάζεται το ρεπορτάζ από την παραπληροφόρηση σε αυτές τις επικίνδυνες περιοχές;
Το πρόβλημα με την παραπληροφόρηση και την ψευδή πληροφόρηση είναι πως πολύ γρήγορα η φήμη γίνεται γεγονός. Ας δούμε για παράδειγμα την Συρία, όπου εξελισσόταν μια φρικτή εμπόλεμη διένεξη και εμφανίστηκε μια ομάδα με την ονομασία Λευκά Κράνη, που αναδείχθηκαν ως ήρωες, μέσα στην αντιπολίτευση, καθώς μετά τους βομβαρδισμούς διέσωζαν ανθρώπους από τα ερείπια. Ακολούθησε μια καμπάνια παραπληροφόρησης για αυτούς με τον ισχυρισμό πώς είναι μέλη της Άλ Κάιντα, ενώ δεν προέκυψε ποτέ κανένα στοιχείο που να τους συνδέει με την Άλ Κάιντα. Αλλά επειδή συνεχιζόταν αυτός ο βομβαρδισμός παραπληροφόρησης, εμφανίστηκαν σκιές στην δράση της ομάδας Λευκά Κράνη και πολλές χώρες που τους χρηματοδοτούσαν άρχισαν να εκφράζουν απορίες και ο επικεφαλής της ομάδας βίωσε έντονη πίεση. Αυτό μας δείχνει πώς πράγματα που δεν έχουν καμία βάση ή ουσία γίνονται γεγονότα μόνο και μόνο επειδή είναι κακόβουλα και επίμονα και κάνουν ζημιά και προσελκύουν ακολούθους στο διαδίκτυο και υποστηρικτές.
Μαρία Σαράφογλου: Είπες πριν πως η φήμη γίνεται εύκολα γεγονός. Πώς ανιχνεύει κάποιος τις ψευδείς ειδήσεις, με ποιο τρόπο επιβεβαιώνει τους ανυπόστατους ισχυρισμούς;
Πρώτα απ΄ όλα δεν πρέπει να μαθαίνεις τα νέα μόνο από μια πηγή. Είναι λογικό, φυσικό και υγιές να έχεις πολλές πηγές ενημέρωσης, όπως το BBC, οι Financial Times, ο Antenna. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν πολλές πηγές στις οποίες να ανατρέχεις συχνά. Δεύτερον, πρέπει να αποδεχθείς ότι όλοι έχουν κάποιου είδους μεροληψία και κανείς δεν πρέπει να προσποιείται το αντίθετο. Αλλά είναι εντελώς διαφορετικό να έχεις μεροληψία, υποστηρίζοντας συγκεκριμένη άποψη σε μια ιστορία, από το να κατασκευάζεις γεγονότα για να υποστηρίξεις ένα αφήγημα. Το άλλο που λέω σε όλους, Μαρία και το θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό, είναι να μην κάνουν retweet και να μην μοιράζονται τίποτα εκτός και εάν προέρχεται από αξιόπιστη πηγή. Γιατί πίστεψέ με, έχω βρεθεί σε αυτή την θέση, είναι σαν να ανοίγεις ένα κουτί με σκουλήκια το να διασπείρεις κάτι που δεν είσαι 100% σίγουρος ότι προέρχεται από αξιόπιστη πηγή.
Μαρία Σαράφογλου: Άρα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας από τους λόγους της ραγδαίας διασποράς των ψευδών ειδήσεων;
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας από τους λόγους αυτούς, από την άλλη όμως, άνοιξαν την πόρτα σε έναν ζωντανό κόσμο, όπου κυκλοφορούν πολλοί αφηγητές και πολλές διαφορετικές ιστορίες και αυτό εμπλούτισε τον κόσμο του οικοσυστήματος των μέσων ενημέρωσης. Βέβαια άνοιξε την πόρτα και σε δόλιους παράγοντες που συμμετέχουν ενεργά στην διασπορά ψευδών ειδήσεων και εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι οποιοσδήποτε διαθέτει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα μπορεί να ενστερνιστεί ιδέες, ανεξάρτητα από το εάν διαθέτει εμπειρία ή γνώση για τα ζητήματα που διαπραγματεύεται. Και το βλέπω αυτό πολύ έντονα στη δουλειά μου, γιατί μέρος αυτής είναι να ταξιδεύω σε εμπόλεμες ζώνες, στο Αφγανιστάν, στη Συρία, στο Ιράκ και βλέπεις ανθρώπους από την άνεση του σπιτιού τους να αναπαράγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρίες συνωμοσίας για όλες αυτές τις χώρες, στις οποίες δεν έχουν πατήσει πόδι ποτέ.
Μαρία Σαράφογλου: Πως νιώθεις για αυτό;
Αισθάνομαι θυμό, ειλικρινά. Νιώθω θυμωμένη, γιατί για εμάς που διακινδυνεύουμε τη ζωή μας για να διηγηθούμε τα όσα συμβαίνουν, είναι θράσος να κάθεται κάποιος στο σπίτι του και να λέει, όχι δεν έχεις δίκιο, εγώ έχω.
Μαρία Σαράφογλου: Κλαρίσα έχεις αποκαλύψει ποτέ ψευδείς ιστορίες μέσα από τα ρεπορτάζ σου;
Δουλεύαμε πάνω σε ένα πολύ μεγάλο θέμα, λίγο πριν από τις τελευταίες αμερικανικές εκλογές, όπου ανακαλύψαμε ένα δίκτυο τρολς, Ρωσικά τρόλς, που δρούσαν μέσω μιας επιχείρησης στη Γκάνα. Αυτό το δίκτυο στόχευε Αφρο-Αμερικανούς στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναρτώντας εμπρηστικό περιεχόμενο, για φυλετικά ζητήματα, διακρίσεις και ανισότητες, προκειμένου να αποθαρρύνει τους μαύρους ψηφοφόρους στην Αμερική και να τους οδηγήσει στην πολιτική απάθεια. Να μην συμμετέχουν καθόλου στην εκλογική διαδικασία. Δηλαδή ότι δεν είχαν τίποτα να κερδίσουν από αυτό. Σε συνεργασία με το Facebook και με κάποιος ακαδημαϊκούς στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Clemson αποκαλύψαμε πώς αυτοί δεν ήταν αυθεντικοί ακτιβιστές που συνεργάζονταν με κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα Γκάνα, αλλά δούλευαν για το IRA, το εργοστάσιο ρωσικών τρολς, που είχε αποκτήσει κακή φήμη στις εκλογές του 2016.
Μαρία Σαράφογλου:Κατά την γνώμη σου Κλαρίσα, έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους οι πολίτες στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και οργανισμούς; Ίσως για αυτό έχουν γίνει πιο ευάλωτοι στις ψευδείς ειδήσεις;
Πιστεύω πως είναι ένας από τους λόγους, ο κόσμος των μέσων ενημέρωσης έχει αλλάξει δραματικά. Υπάρχει πλέον μεγαλύτερη ποικιλομορφία, περισσότεροι αφηγητές, που καταγράφουν την πραγματικότητά τους και τις εμπειρίες τους. Πιστεύω πως αυτό είναι όμορφο και θετικό γιατί έτσι έχουμε μια πιο βαθιά, πλούσια και διαφοροποιημένη άποψη για τον κόσμο. Αλλά κάθε φορά που αφαιρείται το μαύρο-άσπρο φίλτρο και μπαίνει κάποιος στον θολό κόσμο του γκρι, τότε δημιουργείται ένα περιβάλλον όπου άνθρωποι με δόλιους σκοπούς εκμεταλλεύονται την κατάσταση και παραπληροφορούν, με το επιχείρημα ότι δεν είναι όλα άσπρο-μαύρο και τα πράγματα δεν είναι τόσο καθαρά όσο φαίνονται. Τα νερά είναι θολά. Αλλά δημοσιογράφοι, όπως εσύ και εγώ και αρκετοί άλλοι, γνωρίζουμε πώς έχουμε επιλογές. Μπορούμε να κάτσουμε και να κλάψουμε και να θρηνήσουμε για το γεγονός ότι άλλαξαν τα ΜΜΕ, ή να ενωθούμε και να επιβεβαιώσουμε την αφοσίωσή μας στην αλήθεια, να γιορτάσουμε την ευκαιρία που αποκτούν περισσότεροι άνθρωποι να πουν ιστορίες, ιστορίες που λογικά θα επηρεάζονται από το παρελθόν τους, την μόρφωσή τους, την φυλή , τη θρησκεία τους.
Μαρία Σαράφογλου: Κλαρίσα είσαι ανάμεσα στους λίγους ανθρώπους που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να μεταδώσουν τα γεγονότα όπως συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο. Την εποχή της παραπληροφόρησης αξίζει το ρίσκο;
Προφανώς και αξίζει το ρίσκο, διαφορετικά δεν θα το έκανα. Και το πιστεύω αυτό. Είμαι της άποψης πως είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πως οι περισσότεροι άνθρωποι ακόμα πιστεύουν στην ιδέα της αλήθειας, στην ιδέα των γεγονότων, στην αξία και τη σημασία των μέσων ενημέρωσης, της δημοσιογραφίας και της δουλειάς που κάνουμε.
Μαρία Σαράφογλου: Κλαρίσα Γουόρντ, σε ευχαριστούμε πολύ που ήσουν μαζί μας, καλή επιτυχία στις αποστολές σου.
Σε ευχαριστώ πολύ
Κρήτη: Καρχαρίας ξεβράστηκε σε παραλία (εικόνες)
Καιρός: Πού έδειξε ο υδράργυρος -12,8 βαθμούς Κελσίου
Ρόδος - 8χρονη: δίωξη στον παππού για 4 κακουργήματα
