Πρόωρα νεογνά: Απλές γνώσεις για τους γονείς

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πρόωρα θεωρούνται τα νεογνά που γεννιούνται πριν συμπληρώσουν τις 37 εβδομάδες κύησης.

Έχει παρατηρηθεί σταδιακή άνοδος των προώρων τοκετών τις τελευταίες δεκαετίες. Στην Ελλάδα έχουμε αύξηση από 7,5% στο 13% περίπου τα τελευταία χρόνια. Σπουδαιότερες αιτίες αύξησης των προώρων τοκετών θεωρούνται η αύξηση των γεννήσεων με εξωσωματική γονιμοποίηση που δε φθάνουν την τελειόμηνη ηλικία, η αύξηση των πολύδυμων κυήσεων και η αύξηση της ηλικίας μητέρων άνω των 35 ετών.

Τα προβλήματα που παρουσιάζουν τα πρόωρα νεογνά είναι ποικίλα και σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό και με το πόσο πρόωρα είναι.

Κυριότερα προβλήματα είναι τα παρακάτω:

• Αναπνευστικά, κυρίως το Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας (Σ.Α.Δ) που οφείλεται σε ανεπάρκεια του επιφανειοδραστικού παράγοντα, της ουσίας που είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία των πνευμόνων. Αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση οξυγόνου, μηχανική υποστήριξη της αναπνοής του νεογνού με εδικούς αναπνευστήρες και την εξωγενή χορήγηση επιφανειοδραστικού παράγοντα μετά τον τοκετό.
• Βρογχοπνευμονική Δυσπλασία, που παρατηρείται στα πολύ πρόωρα νεογνά, μικρότερα των 1500 gr με σοβαρό ΣΑΔ, που παραμένουν επί μακρόν στον αναπνευστήρα με οξυγόνο, με επακόλουθη διαταραχή της κυψελιδοποίησης και της ομαλής αγγειογέννεσης των νεογνικών πνευμόνων και χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση.
• Θερμική αστάθεια, γι’ αυτό και τα πρόωρα νεογνά παραμένουν για ορισμένο  χρονικό διάστημα σε θερμοκοιτίδα.
• Σιτιστικά προβλήματα, που αντιμετωπίζονται με σίτιση, με ειδική τεχνική με καθετήρα και με ειδικό γάλα για πρόωρα νεογνά και μητρικό γάλα, ή όταν η σίτιση του νεογνού δεν επιτρέπεται λόγω ιατρικών προβλημάτων, με τη χορήγηση ολικής παρεντερικής διατροφής, ενδοφλεβίως.
• Λοιμώξεις, λόγω ανωριμότητος του ανοσοποιητικού συστήματος των μικρών προώρων νεογνών, που μπορούν να απειλήσουν και την ίδια τη ζωή τους και αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση αντιβιοτικών και άλλων ειδικών φαρμάκων που ενισχύουν την άμυνά τους.
• Νεογνικός ίκτερος, που αντιμετωπίζεται με φωτοθεραπεία και σπάνια με αφαιμαξομετάγγιση.
• Άπνοιες λόγω προωρότητας, για τις οποίες χορηγείται ειδικό φάρμακο, η καφεΐνη.
• Αναιμία, που μπορεί να χρειασθεί μετάγγιση αίματος καθώς και χορήγηση σιδήρου.
• Νευρολογικά προβλήματα, όπως εγκεφαλική αιμορραγία, σπασμούς κ.ά., που ρυθμίζονται ανάλογα και επιβάλλουν τη μακροχρόνια παρακολούθηση του πρόωρου νεογνού για τυχόν ψυχοκινητικά, μαθησιακά και προβλήματα συμπεριφοράς αργότερα.
• Αμφιβληστροειδοπάθεια λόγω προωρότητος, μια ειδική πάθηση των οφθαλμών, λόγω ανωριμότητας του αμφιβληστροειδούς, κυρίως στα πρόωρα νεογνά με βάρος γέννησης λιγότερο από 1.600 gr, η οποία απαιτεί την πολύ στενή παρακολούθηση από παιδοοφθαλμίατρο και την έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση με ειδική τεχνική με Lazer, όταν αυτό κριθεί απαραίτητο.
• Προβλήματα ακοής, που ελέγχονται με screening, με ειδικές ωτο-ακουστικές εκπομπές, πριν την έξοδο του νεογνού από το Τμήμα Προώρων.

Η γέννηση ενός πρόωρου νεογνού, ειδικά ενός πολύ μικρού, είναι μια δυσάρεστη έκπληξη για τους γονείς και για το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον.

Η επαφή των γονιών με τη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), με τα περίπλοκα σύγχρονα μηχανήματα, τους αναπνευστήρες, τα monitors, και η θέα του αδύναμου, εύθραυστου μικρού μωρού τους στη θερμοκοιτίδα, τους γεμίζει με άγχος, ανησυχία, φόβο, ανασφάλεια και μερικές φορές και αισθήματα ενοχής.

Πρέπει να ξέρετε όμως ότι η επιστήμη έχει κάνει τεράστια άλματα στον τομέα της Νεογνολογίας τις τελευταίες δεκαετίες. Εξάλλου, η καλύτερη οργάνωση των Μονάδων Εντατικής Νοσηλείας, ο εξοπλισμός τους με σύγχρονα μηχανήματα και η στελέχωση με το κατάλληλο νοσηλευτικό προσωπικό και με εξειδικευμένους Νεογνολόγους ιατρούς, συνέβαλλαν ώστε τις τελευταίες δεκαετίες να αυξηθεί σημαντικά η επιβίωση των μικρών προώρων νεογνών, χωρίς ταυτόχρονα να αυξηθούν τα νευρολογικά ή ψυχοκινητικά προβλήματα των νεογνών που επιβιώνουν.

Έτσι, σήμερα η επιβίωση πολύ μικρών προώρων νεογνών με βάρος γέννησης 500 gr ή 25 εβδομάδες κύησης, δεν αποτελεί πλέον όνειρο, αλλά ζωντανή πραγματικότητα.

Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ) ΜΗΤΕΡΑ

Η ΜΕΝΝ του ΜΗΤΕΡΑ άρχισε την λειτουργία της πριν 42 χρόνια, στις 27 Απριλίου 1979, μαζί με το νέο τότε Μαιευτήριο ΜΗΤΕΡΑ. Είναι η πρώτη ΜΕΝΝ που λειτούργησε στο χώρο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και μία από τις πρώτες στην Ελληνική Επικράτεια.

Ιδρύθηκε από μία ομάδα πρωτοπόρων Μαιευτήρων-Γυναικολόγων, με στόχο την καλύτερη περίθαλψη των προώρων και τελειομήνων νεογνών με ποικίλα προβλήματα. Με την άριστη συνεργασία και την συλλογική προσπάθεια Νεογνολόγων, Μαιευτήρων-Γυναικολόγων, Συνεργατών Ιατρών και Νοσηλευτικού προσωπικού, φάνηκαν σύντομα τα πρώτα καλά αποτελέσματα από την λειτουργία    της ΜΕΝΝ, με σημαντική μείωση της περιγεννητικής και νεογνικής θνησιμότητας σε επίπεδα πρωτόγνωρα για την ελληνική πραγματικότητα.

Σε αυτά τα 42 χρόνια, στο ΜΗΤΕΡΑ γεννήθηκαν περίπου 500.000 νεογνά και νοσηλεύθηκαν στη ΜΕΝΝ 85.000 νεογνά με θεαματική αύξηση της επιβίωσης. Στατιστικά δεδομένα της Μονάδας που παρουσιάστηκαν σε επετειακή εκδήλωση για τα 40 χρόνια λειτουργίας:

• Η γενική επιβίωση των νεογνών που γεννήθηκαν στο ΜΗΤΕΡΑ άγγιξε το 99,96 %.
• Η επιβίωση των νεογνών που νοσηλεύθηκαν στη ΜΕΝΝ ανήλθε στο 99,82%.
• Η περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα μειώθηκαν θεαματικά. Ειδικά για το έτος 2018, η περιγεννητική θνησιμότητα, που περιλαμβάνει τα νεογνά που γεννιούνται νεκρά και τα νεογνά που πεθαίνουν τις πρώτες 7 ημέρες ζωής, περιορίσθηκε στο 4,23‰(τοις χιλίοις). Ιδιαίτερα η Νεογνική θνησιμότητα που αναφέρεται στους θανάτους νεογνών τις πρώτες 28 ημέρες ζωής, το 2018 μειώθηκε στο εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό ρεκόρ 0,38‰(τοις χιλίοις)!

Τα δεδομένα αυτά και ιδιαίτερα η εξαιρετικά χαμηλή Νεογνική θνησιμότητα στο ΜΗΤΕΡΑ, είναι εφάμιλλα των πλέον προηγμένων χωρών παγκοσμίως και αποτελούν άριστο δείκτη παροχής υψηλής νεογνικής φροντίδας στους μικρούς ασθενείς μας.

*Άρθρο της Δρ. Μένης Σακλαμάκη-Κοντού, Παιδιάτρου Νεογνολόγου, Διευθύντριας Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών ΜΗΤΕΡΑ.