Διάγνωση και αντιμετώπιση της γυναικείας ακράτειας: σύγχρονες απόψεις

Η ακράτεια ούρων είναι από τα προβλήματα που εμφανίζονται συχνά, ιδίως στην τρίτη ηλικία. Ειδικά για τις γυναίκες, μπορεί να έχει διαφορετικές μορφές και αιτιολογία. Πώς, όμως, θεραπεύεται σήμερα και με τι αποτελέσματα;

Η ακράτεια ούρων είναι ένα αρκετά συχνό πρόβλημα στις σύγχρονες κοινωνίες. Η εμφάνισή της μεταξύ των ατόμων της τρίτης ηλικίας μπορεί να προσεγγίσει και το 50%. Σύμφωνα με τους ορισμούς της Διεθνούς Εταιρείας Εγκράτειας (International Continence Society – ICS), μιας διεθνούς επιστημονικής εταιρείας που ασχολείται με την πάθηση, ως ακράτεια των ούρων ορίζεται κάθε ακούσια (χωρίς τη θέλησή μας) απώλεια ούρων.

Η ακράτεια στη γυναίκα μπορεί να παρουσιάζεται με μία από τις παρακάτω μορφές:

• Ακράτεια επιτακτικού τύπου. Σε αυτόν τον τύπο ακράτειας η ασθενής νιώθει ξαφνικά έντονη επιθυμία για ούρηση, την οποία δεν μπορεί να αναστείλει με αποτέλεσμα να «βρέχεται».
• Ακράτεια από προσπάθεια. Σε αυτόν τον τύπο ακράτειας, όταν η πίεση μέσα στην κύστη ξεπερνά κάποιο όριο, π.χ. σε βήχα, φτάρνισμα, γέλιο κ.λπ. υπάρχει απώλεια ούρων. Η ακράτεια από προσπάθεια αποτελεί και την πλειονότητα των περιπτώσεων. 
• Μικτή ακράτεια. Σ’ αυτή συνυπάρχουν τόσο το επιτακτικό στοιχείο όσο και εκείνο της απώλειας ούρων κατά την προσπάθεια.

Σημειωτέον ότι η κάθε μορφή ακράτειας απαιτεί και διαφορετική αντιμετώπιση.

Η αιτιολογία

Η ακράτεια των ούρων στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε μία από τις παρακάτω αιτίες:

• Σε χαλάρωση του πυελικού εδάφους (τοκετοί, γήρανση, παχυσαρκία, χρόνιος βήχας).
• Σε ιδιοπαθή υπερλειτουργική κύστη (προκαλεί επιτακτικού τύπου ακράτεια).
• Σε επίκτητες νευρολογικές παθήσεις (π.χ. κατά πλάκας σκλήρυνση).
• Σε συγγενείς παθήσεις που βλάπτουν τη νεύρωση της κύστεως και της ουρήθρας (π.χ. μυελομηνιγγοκήλη) ή προκαλούν ανατομικές ανωμαλίες (π.χ. εκστροφή της κύστεως).

Η διάγνωση

Οι ασθενείς με ακράτεια πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο. Η εξέταση, όμως, που θα βάλει τη σφραγίδα της διάγνωσης είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος. Ο ουροδυναμικός έλεγχος είναι η εξέταση που μας δίνει τη δυνατότητα να ξεχωρίσουμε με ακρίβεια από ποια μορφή ακράτειας (επιτακτική, από προσπάθεια, μικτή) πάσχει η ασθενής και έτσι να εφαρμοστεί η κατάλληλη συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία.

Η θεραπεία

Μετά την πλήρη αξιολόγηση και ταξινόμηση της μορφής της ακράτειας, εφαρμόζουμε την κατάλληλη για κάθε τύπο θεραπεία.

1. Θεραπεία της ακράτειας επιτακτικού τύπου(Ιδιοπαθής ή νευρογενούς αιτιολογίας): α. Συντηρητική-φαρμακευτική: Εδώ περιλαμβάνονται κυρίως αντιμουσκαρινικά  φάρμακα, ενώ τα τελευταία χρόνια πολύ καλά αποτελέσματα έχει δώσει η χρήση της μιραβεγρόνης (αγωνιστής b3 αδρενεργικών υποδοχέων). β. Σε βαριές περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική θεραπεία, τα τελευταία χρόνια έχει χρησιμοποιηθεί με καλά αποτελέσματα η ενδοκυστική έγχυση βουτυλινικής τοξίνης(Botox). γ.Χειρουργική: Σπάνια, επί αποτυχίας της συντηρητικής θεραπείας και του Botox, και μόνο τότε, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά το ενδεχόμενο της χειρουργικής θεραπείας και με τις ενδείξεις γι’αυτό το είδος αντιμετώπισης να έχει περιοριστεί δραστικά.
2. Θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια: Η θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια είναι κυρίως χειρουργική και αποβλέπει στην αποκατάσταση της υποκείμενης ανατομικής διαταραχής. Την τελευταία 25ετία διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται μια μέθοδος που ονομάζεται Ταινία Ελεύθερη Τάσης(Tension free vaginal tape), που έχει πολύ καλά αποτελέσματα (85-90% ίαση). Η ταινία, με μια μικρή τομή στο πρόσθιο τοίχωμα του κόλπου, τοποθετείται κάτω από το μέσον της ουρήθρας χωρίς τάση. Η ταινία τοποθετείται οπισθοηβικά ή διαθυρεοειδικά. Και οι δύο οδοί προσπέλασης έχουν εξίσου καλά αποτελέσματα. Η ασθενής συνήθως παραμένει μια μέρα στο νοσοκομείο ή αντιμετωπίζεται ως περιστατικό ημερήσιας νοσηλείας και επανέρχεται ταχύτατα στις συνηθισμένες καθημερινές της δραστηριότητες.
3. Θεραπεία σφιγκτηριακής ανεπάρκειας: Όταν σε σπάνιες καταστάσεις, η υποκείμενη αιτία της ακράτειας από προσπάθεια είναι η σφιγκτηριακή ανεπάρκεια, τότε ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αποκατάσταση της εγκράτειας είναι η χρήση συμπίεσης. Αυτό γίνεται χειρουργικά ή με την τοποθέτηση ταινιών (slings) υποουρηθρικά ή με την τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα. Με καλή επιλογή των ασθενών τα αποτελέσματα είναι εξαίρετα και το συνολικό επιτυχές αποτέλεσμα φτάνει το 95%.

Στον Όμιλο ΥΓΕΙΑ λειτουργεί εδώ και χρόνια σύγχρονο ουροδυναμικό εργαστήριο με τις πιο μοντέρνες προδιαγραφές για τη διάγνωση του προβλήματος, ενώ στα δύο Νοσοκομεία του Ομίλου, ΥΓΕΙΑ και ΜΗΤΕΡΑ, εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες τεχνικές για την αντιμετώπιση της γυναικείας ακράτειας των ούρων.

*Άρθρο του Χαράλαμπου Γ. Θεοδώρου, Διευθυντή Α’ Ουρολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Επιστημονικού Υπεύθυνου Ουροδυναμικού Τμήματος Ομίλου ΥΓΕΙΑ.