Σεισμός στη Σάμο - Παπαζάχος: πώς απετράπη μία μεγαλύτερη τραγωδία

Η κλίση προς Βορρά του ρήγματος στη Σάμο δείχνει να απέτρεψε μία πολύ μεγαλύτερη έκταση των καταστροφών και πιθανών συνεπακόλουθων ανθρώπινων απωλειών στο νησί, από τον ισχυρό σεισμό που σημειώθηκε το πρωί της Παρασκευής.

Ο σεισμός στοίχισε τη ζωή σε δύο νέα παιδιά, τα οποία καταπλάκωσε τοίχος από ένα ετοιμόρροπο σπίτι, την ώρα που επέστρεφαν από το μάθημά τους, ενώ στην Τουρκία προκλήθηκαν πιο εκτεταμένες καταστροφές με τον νεότερο τραγικό απολογισμό να αναφέρει 62 θύματα. Τι συνέβη όμως και πώς η εδαφική παραμόρφωση στην ευρύτερη περιοχή που επλήγη μπορεί να εξηγεί τη διαφοροποίηση στο μέγεθος των ζημιών κατά μήκος του ρήγματος; Ένας δορυφορικός χάρτης που αποτυπώνει τις ανυψώσεις και βυθίσεις στις ηπειρωτικές περιοχές του ρήγματος δίνει, σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωφυσικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Παπαζάχο μία προκαταρκτική ερμηνεία για τη σεισμική δραστηριότητα.

Παρατηρώντας στον χάρτη τα χρώματα, τα οποία δείχνουν τις ανυψώσεις (μπλε) και βυθίσεις (κίτρινο-κόκκινο) στις ηπειρωτικές περιοχές -στα αποτελέσματα ανάλυσης InSar δεδομένων από το συνάδελφο του επ. Καθηγητή του ΑΠΘ Μιχάλη Φουμέλη- ο κ. Παπαζάχος εξηγεί πως η Σάμος βρίσκεται στο νότιο κομμάτι του ρήγματος, όπου το έδαφος ανυψώθηκε ελαφρά, βρέθηκε δηλαδή στην «πλάτη» του κανονικού ρήγματος, που συνήθως δέχεται πολύ μικρότερες σεισμικές κινήσεις.

«Επειδή το ρήγμα έχει κλίση προς τον Βορρά -αυτό δείχνουν και τα επίκεντρα των μετασεισμών - το κομμάτι που βυθίστηκε βρίσκεται στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Σάμου. Εκεί ήταν και το τμήμα που δέχθηκε τις πιο ισχυρές σεισμικές κινήσεις», δήλωσε ο κ. Παπαζάχος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και διευκρίνισε: «Αυτό εξηγεί ενδεχομένως γιατί οι καταγραφές των επιταχύνσεων στο Βαθύ ήταν 25% της επιτάχυνσης βαρύτητας g -με βάση δεδομένα από το ΙΤΣΑΚ- τιμή υψηλή, αλλά όχι πολύ υψηλή για έναν σεισμό των 7 Ρίχτερ, όπως ο σεισμός που έγινε. Αν το ρήγμα έκλινε προς τη μεριά της Σάμου, θα είχαμε ακριβώς αντίστροφη εικόνα, τις πιο σημαντικές κινήσεις στην Σάμο, με πολύ δυσμενέστερο απολογισμό. Για τον ίδιο λόγο και οι αναμενόμενες σεισμικές κινήσεις των μετασεισμών, που συνεχίζουν να σπάνε τμήματα του ρήγματος, αναμένεται να είναι ελαφρά μικρότερες από ό,τι θα περίμενε κανείς. Μέσα στην τραγωδία, η γεωμετρία του ρήγματος δείχνει να απέτρεψε τα πολύ χειρότερα για το νησί».

Τα στοιχεία στον δορυφορικό χάρτη δείχνουν ότι στο βορειότερο τμήμα της Σάμου (Άγιος Κωσταντίνος – Βουρλιώτες) υπάρχει μία βύθιση έως 6-7 εκατοστά και μία υποψία βύθισης στη βορειοανατολική Σάμο (Πρασονήσι). Όμως, η Δυτική και Βορειοδυτικη Σάμος παρουσιάζουν μεγάλες ανυψώσεις, άνω των δέκα εκατοστών. Την ίδια στιγμή ο θαλάσσιος πυθμένας βόρεια της Σάμου και οι βόρειες ακτές προς την Τουρκία βυθίστηκαν προς τα κάτω.

Η διάρρηξη ξεκίνησε από το υπόκεντρο (βάθος ~13km, όπως επεναπροσδιορίστηκε) και η προχώρησε και στις 2 κατευθύνσεις (Ανατολικά και Δυτικά), καλύπτοντας μία έκταση 55-60 χιλιόμετρα σε μήκος και 15 χιλιόμετρων σε πλάτος. «Το μήκος 55-60 χιλιομέτρων αντιστοιχεί σε έναν σεισμό των 7 Ρίχτερ. Στα σημεία που δείχνουν το επίκεντρο ξεκίνησε το σπάσιμο και προχώρησε σε όλο το ρήγμα. Στη Σάμο βλέπουμε τη μεριά του ρήγματος που ανυψώθηκε με τα έντονα μπλε χρώματα», σημείωσε ο καθηγητής.

«Η μεγάλη ολίσθηση πάνω στο ρήγμα πιθανότατα έγινε στο δυτικό τμήμα του ρήγματος, εκεί που το ρήγμα ίσως έφτασε και στην επιφάνεια, μετατοπίζοντας σημαντικά τον θαλάσσιο πυθμένα και προκαλώντας το τσουνάμι», πρόσθεσε.

Ο κ. Παπαζάχος και η ομάδα του θα συνεχίσουν την έρευνα πάνω στα αρχικά τους συμπεράσματα, αξιοποιώντας πρόσθετες αναλύσεις των σεισμολογικών δεδομένων και των GPS, καθώς και τυχόν επιφανειακές παρατηρήσεις.