Σύγχρονη, ελάχιστα επεμβατική αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος

Η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος (ουρολιθίαση, νεφρολιθίαση) είναι μια ασθένεια γνωστή εδώ και 5.000 χρόνια. Σήμερα αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας ουρολογική πάθηση στον άνθρωπο μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. 1 στους 10 ανθρώπους θα εμφανίσει ουρολιθίαση κατά τη διάρκεια της ζωής του, ενώ το ποσοστό αυτό διπλασιάζεται, αν υπάρχει και άλλο μέλος στην οικογένεια με ιστορικό λιθίασης.

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των πασχόντων έχει διπλασιαστεί, ενώ σε παγκόσμια κλίμακα αναμένεται ότι 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως, θα εμφανίσουν κολικό του νεφρού. Οι ασθενείς που εμφανίζουν πέτρες στο ουροποιητικό τους σύστημα φτάνουν παγκοσμίως τα 25 εκατομμύρια!

Μέχρι πριν από 30-35 χρόνια η αντιμετώπιση της ουρολιθίασης παρέμενε δύσκολη, ιδιαίτερα τραυματική, επικίνδυνη και συχνά με σοβαρές επιπλοκές. Σήμερα χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας οι πέτρες του νεφρού, του ουρητήρα και της κύστης αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους:

• Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL)
• Ουρητηρο-νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη (URS/RIRS)
• Διαδερμική νεφρολιθοτριψία (PCNL)
• Ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική (ECIRS)

Η θεραπεία της ουρολιθίασης έχει διπλό σκοπό, αρχικά την αντιμετώπιση του πόνου και κατόπιν την απομάκρυνση του λίθου.
Η μέθοδος που επιλέγεται για κάθε περίπτωση είναι ανάλογη με τη θέση του λίθου, το μέγεθός του και το βαθμό του προβλήματος που δημιουργεί στο ουροποιητικό σύστημα ή σε ολόκληρο τον οργανισμό (λοίμωξη, πόνος, απόφραξη, νεφρική ανεπάρκεια κ.α.). Η χειρουργική αφαίρεση των λίθων με τομή έχει, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, στη σημερινή εποχή περιοριστεί, αφού το οπλοστάσιο του ουρολόγου έχει εμπλουτιστεί με αποτελεσματικές και λιγότερο επεμβατικές μεθόδους.

Η επεμβατική θεραπεία συνίσταται στη θραύση και την απομάκρυνση του λίθου και ενδείκνυται σε περιπτώσεις μεγάλων λίθων που δεν μπορούν να αποβληθούν, απόφραξης του αποχετευτικού συστήματος που θέτει σε κίνδυνο τη νεφρική λειτουργία, συνυπάρχουσας λοίμωξης του ουροποιητικού, αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής, ασθενών με ένα νεφρό ή ταυτόχρονης αμφοτερόπλευρης λιθιασικής απόφραξης.

«...και να μην χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους αλλά να αφήσω αυτή την πράξη στους ειδικούς...»

Από τον όρκο του Ιπποκράτη 

®    Εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL, Extracorporeal shock wave lithotripsy)

Η εξωσωματική λιθοτριψία με κύματα κρούσης εμφανίστηκε το 1980 και έφερε αληθινή επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης. Έχει καλύτερα αποτελέσματα στους λίθους του νεφρού και του αρχικού τμήματος του ουρητήρα, ενώ όλα σχεδόν τα είδη των λίθων αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο αυτή. Χρησιμοποιούνται κρουστικά κύματα που σπάνε τον λίθο σε μικρότερα κομμάτια, τόσο μικρά ώστε να μπορούν να περάσουν από το νεφρό, στον ουρητήρα, στην κύστη και να αποβληθούν. Είναι μια διαδικασία που κρατά περίπου 1 ώρα και ο ασθενής πάει σπίτι του αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας.

®    Ουρητηρο-νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη

Η ουρητηροσκόπηση είναι μέθοδος κατά την οποία ένα μακρύ και λεπτό όργανο, το ουρητηροσκόπιο, προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα ή στο νεφρό μέχρι το σημείο που βρίσκεται ο λίθος.
Μέσα από το όργανο αυτό εισάγονται οι λιθοτρίπτες που θρυμματίζουν το λίθο, αλλά και οι ειδικές λαβίδες που τον συλλαμβάνουν και τον αφαιρούν.

• Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
• Ποσοστό επιπλοκών: 1%
• Προβλεπόμενος χρόνος: νοσηλείας 5-24 ώρες

®  Διαδερμική νεφρολιθοτριψία (PCNL, Percutaneous nephrolithotomy)

Η διαδερμική λιθοτριψία είναι μια χειρουργική επέμβαση που έχει στόχο την αφαίρεση μεγάλων λίθων απευθείας από τους νεφρούς με μία μόνο επέμβαση. Έχει ένδειξη κυρίως για τους λίθους εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εξωσωματική λιθοτριψία. Τέτοιες περιπτώσεις είναι λίθοι μεγαλύτεροι από 2.5 εκ., οι κοραλλιογενείς λίθοι, οι σκληροί λίθοι που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί στην εξωσωματική λιθοτριψία, καθώς και λίθοι σε ασθενείς με δυσμορφία του σκελετού τους ή μεγάλη παχυσαρκία.

• Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
• Ποσοστό επιπλοκών: 1%
• Προβλεπόμενος χρόνος νοσηλείας: 48-72 ώρες

®  Ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική (ECIRS, Endoscopic Combined Intra-Renal Surgery)

Η ενδοσκοπική συνδυαστική ενδονεφρική χειρουργική είναι μια νέα, ελάχιστα επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος και ενδείκνυται για μεγάλους ή/και επιπλεγμένους νεφρικούς λίθους. Αποτελεί συνδυασμό της ανιούσας ενδονεφρικής χειρουργικής και της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας για την αντιμετώπιση της σύνθετης ουρολιθίασης. Εφαρμόζεται από εξαιρετικά εξειδικευμένους ουρολόγους, απαιτεί σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό και άριστα εξοπλισμένη χειρουργική αίθουσα.

Η ECIRS προσφέρει:

• ταχύτερους χειρουργικούς χρόνους
• χαμηλά ποσοστά επιπλοκών
• υψηλότερο ποσοστό ελεύθερο λιθίασης
• μειωμένη ανάγκη για επανεπέμβαση

*Άρθρο του Ιωάννη Μπουζάλα, Ουρολόγου, Συνεργάτη Μetropolitan General.