Διαταραχές ύπνου: Γιατί δεν κάνουμε... όνειρα γλυκά;

Ο «καλός» ύπνος είναι απαραίτητος για την ισορροπία της υγείας μας και την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας. Ένας άνθρωπος χρειάζεται περίπου 7,5 - 8 ώρες συνεχούς ύπνου.

Συχνά παρατηρούνται διαταραχές του ύπνου. Σύμφωνα με το DSM-IV (Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders) οι διαταραχές του ύπνου διακρίνονται στις εξής:

• Δυσυπνίες
• Παραϋπνίες
• Διαταραχή του ύπνου σχετιζόμενη με άλλη ψυχική διαταραχή
• Διαταραχή του ύπνου οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση
• Διαταραχή του ύπνου προκαλούμενη από ουσίες

Στις δυσυπνίες κατατάσσονται και η αϋπνία, η υπερυπνία και η διαταραχή του ύπνου σχετιζόμενη με την αναπνοή. Η αϋπνία ορίζεται η δυσκολία του ανθρώπου να κοιμηθεί ή να διατηρήσει τον ύπνο του, ή να έχει καλή ποιότητα ύπνου τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα επί ένα μήνα. Η υπερυπνία έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό την υπερβολική υπνηλία για τουλάχιστον ένα μήνα που δεν οφείλεται σε άλλη ψυχική διαταραχή. Η διαταραχή του ύπνου σχετιζόμενη με την αναπνοή είναι η διατάραξη του ύπνου που οδηγεί σε υπερβολική υπνηλία ή αϋπνία και οφείλεται σε ανωμαλίες του μηχανισμού της αναπνοής κατά τον ύπνο (sleep apnea).

Στις παραυπνίες κατατάσσονται η διαταραχή των εφιαλτών, η διαταραχή ενύπνιου τρόμου και διαταραχή υπνοβασίας. Αυτές οι διαταραχές χαρακτηρίζεται από κάποια «ανώμαλα» γεγονότα που μπορούν να συμβούν κατά τον ύπνο. Οι παραυπνίες είναι κυρίως δραστηριότητες του φυσιολογικού συστήματος που εκδηλώνονται σε ακατάλληλο χρόνο στη διάρκεια του ύπνου.

Η έλλειψη ύπνου έχει συχνά αρνητικές συνέπειες στην καθημερινότητα του ανθρώπου, καθώς επηρεάζει σχεδόν όλους τους τομείς της ζωής του. Μάλιστα έχει συνδεθεί με το μικρό προσδόκιμο της ζωής, αλλά και με τον κίνδυνο σοβαρών παθήσεων. Παρατηρείται έλλειψη ενέργειας, κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, μειωμένη παραγωγικότητα, επιθετικότητα, μείωση ενδιαφερόντων, αναποφασιστικότητα και ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, επανερχόμενες σκέψεις θανάτου. Ακόμη μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση προβλημάτων υγείας, όπως καρδιοπάθεια, πρόωρη γήρανση, εγκεφαλικό επεισόδιο, σακχαρώδης διαβήτης. Επίσης αυξάνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας σε όλες τις ηλιακές ομάδες. Τέλος το ανοσοποιητικό σύστημα ενισχύεται από τον ύπνο, για αυτό τον λόγο η έλλειψη του οδηγεί σε συχνές λοιμώξεις, μειωμένη libido.

Οι διαταραχές του ύπνου συχνά οφείλονται σε ψυχολογικές αιτίες. Ο άνθρωπος που δεν έχει έναν «καλό» ύπνο αντιμετωπίζει έντονο άγχος, στρες, εσωτερικεύει σε μεγάλο βαθμό τα συναισθήματα του και έχει αναπτύξει αρνητικές σκέψεις. Ακόμα έχει υιοθετήσει κάποιες ανθυγιεινές συνήθειες γύρω από τον ύπνο όπως ο μεγάλος χρονικά μεσημεριανός ύπνος, το αλκοόλ, ο καφές, η γυμναστική, η χρήση κάνναβης, η μεγάλη κατανάλωση φαγητού, η τηλεόραση, η κακή χρήση των μέσων διαδικτύωσης και ο μειωμένος χρόνος που διαθέτει εξαιτίας επαγγελματικών πιέσεων.

Ο άνθρωπος που υποφέρει από διαταραχές του ύπνου μπορεί να αναζητήσει θεραπευτικούς τρόπους αντιμετώπισης. Φυσικά η αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών έχουν πολυδιάστατη προσέγγιση. Αρχικά μπορεί να ακολουθήσει κάποιες από τις παρακάτω τεχνικές:

• Να ακολουθεί ρουτίνα ύπνου - ξυπνήματος
• Να έχει ανατομικό στρώμα και μαξιλάρια
• Να αποφεύγει την καφεΐνη και την νικοτίνη πριν τον ύπνο
• Να τρώει τουλάχιστον 2 ώρες πριν τον ύπνο - ελαφρύ γεύμα
• Να μην καταναλώνει αλκοόλ
• Να γυμνάζεται τουλάχιστον 3-4 ώρες πριν τον ύπνο για να μην προκαλείται υπερδιέγερση
• Να αποφεύγει τον μεσημεριανό ύπνο μεγάλης διάρκειας
• Να υπάρχουν σωστές συνθήκες περιβάλλοντος στον χώρο που κοιμάται (θερμοκρασία, φως, θόρυβος)
• Να ξαπλώνει στο κρεβάτι όταν θέλει να κοιμηθεί

Εάν με αυτές τις φυσικές τεχνικές δεν βοηθηθεί και τα συμπτώματα επιμένουν, τότε κρίνεται απαραίτητο να απευθυνθεί κανείς σε ειδικό ψυχικής υγείας. Ο ειδικός θα αξιολογήσει τη συμπτωματολογία και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου και θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η συνεργασία με ψυχίατρο για το αν θα πρέπει να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή. Ο άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί σε ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση των διαταραχών του. Η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση στοχεύει στον εντοπισμό και στην αλλαγή των σκέψεων και των συμπεριφορών του ατόμου και βοηθάει στην κατανόηση των συναισθημάτων του.

Να θυμόμαστε πάντα πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο ύπνος για τον υγιεινό τρόπο ζωής μας. Θα αισθανόμαστε καλύτερα, θα είμαστε περισσότερο δημιουργικοί, θα έχουμε καλύτερες επιδόσεις σε διάφορους τομείς θα ενισχύουμε τη μνήμη μας, θα έχουμε περισσότερη ενέργεια, θα είμαστε πιο ήρεμοι και απαλλαγμένοι από το στρες, θα ζούμε καλύτερα.

Life tip: when nothing goes right, go to sleep...

  *Άρθρο της Μαρίας Παπαδάκη, Ψυχολόγου – Συνεργάτιδας Μetropolitan General.