ΕΕ: Οι νέοι κανόνες για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος
Όσοι αποκαλύπτουν πληροφορίες για παράνομες ή επιβλαβείς δραστηριότητες στο πλαίσιο της εργασίας τους θα προστατεύονται καλύτερα, βάσει νέων κανόνων της ΕΕ που εγκρίθηκαν την Τρίτη.
Οι νέοι κανόνες, που υιοθετήθηκαν με 591 ψήφους υπέρ, 29 κατά και 33 αποχές και οι οποίοι έχουν ήδη ανεπίσημα συμφωνηθεί με τους υπουργούς της ΕΕ, θεσπίζουν νέα, πανευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος που αποκαλύπτουν παραβάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Οι καταγγελίες μπορούν να αφορούν, μεταξύ άλλων, θέματα σχετικά με συμβάσεις του δημοσίου, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ξέπλυμα χρήματος, ασφάλεια προϊόντων και μεταφορών, πυρηνική ασφάλεια, δημόσια υγεία, προστασία καταναλωτών και προσωπικά δεδομένα.
Ασφαλείς μέθοδοι καταγγελιών
Για να διασφαλιστεί ότι οι πιθανοί μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος θα είναι ασφαλείς και ότι οι πληροφορίες που αποκαλύπτουν παραμένουν εμπιστευτικές, οι νέοι κανόνες επιτρέπουν την υποβολή καταγγελιών είτε εσωτερικά στην εργασία των εργαζομένων, είτε εξωτερικά σε αρμόδιες εθνικές αρχές και φορείς, καθώς και σε θεσμούς, όργανα, γραφεία και υπηρεσίες της ΕΕ.
Σε περίπτωση που δεν έχει υπάρξει κατάλληλη ανταπόκριση στις αρχικές καταγγελίες, ή αν διαπιστωθεί άμεσος κίνδυνος για το δημόσιο συμφέρον ή κίνδυνος εκδικητικών πράξεων, ο καταγγέλλων θα συνεχίσει να προστατεύεται αν αποφασίσει να αποκαλύψει τις πληροφορίες του δημόσια.
Δικλείδες ασφαλείας εναντίον τιμωρητικών πρακτικών
Η νομοθεσία απαγορεύει ρητά τις τιμωρητικές πρακτικές και θεσπίζει δικλείδες ασφαλείας για την αποτροπή της αναστολής των καθηκόντων, του υποβιβασμού, του εκφοβισμού του εργαζομένου καθώς και κάθε άλλης μορφής εκδικητικής πρακτικής. Αυτοί που υποβοηθούν τους καταγγέλλοντες, όπως συνάδελφοι, συνεργάτες και συγγενικά πρόσωπα, προστατεύονται επίσης.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος έχουν πρόσβαση σε ενδελεχή και ανεξάρτητη πληροφόρηση και συμβουλές για τις διαδικασίες και τα ένδικα ή εξωδικαστικά μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, χωρίς κόστος, καθώς και νομική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Μπορεί επίσης να παρασχεθεί οικονομική και ψυχολογική στήριξη.
Δήλωση
Η εισηγήτρια Virginie Roziere (Σοσιαλιστές, Γαλλία) είπε: «Πρόσφατα σκάνδαλα, όπως τα LuxLeaks, τα Panama Papers και τα Football leaks έχουν βοηθήσει να πέσει φως στην επισφάλεια που αντιμετωπίζουν οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος σήμερα. Στις παραμονές των ευρωπαϊκών εκλογικών, το Κοινοβούλιο στέλνει ηχηρό μήνυμα ότι εισακούστηκαν οι ανησυχίες των πολιτών και πίεσε για στιβαρά μέτρα που εξασφαλίζουν την ασφάλεια όσων αποφασίζουν να μιλήσουν».
Επόμενα βήματα
Η νομοθεσία πρέπει να εγκριθεί από τους υπουργούς της ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα έχουν έπειτα δύο χρόνια για να συμμορφωθούν με τους κανόνες.
Σχετικές πληροφορίες
Πρόσφατα σκάνδαλα, από τα LuxLeaks μέχρι τα Panama Papers, έχουν καταδείξει πόσο σημαντικές είναι οι αποκαλύψεις των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην ανίχνευση και την πρόληψη παραβάσεων της νομοθεσίας της ΕΕ που απειλούν το δημόσιο συμφέρον και την κοινωνική ευμάρεια. Η έλλειψη αποτελεσματικής προστασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να επιδράσει αρνητικά στις λειτουργίες των πολιτικών της ΕΕ σε κάποιο κράτος μέλος, αλλά μπορούν να επηρεάσουν και άλλες χώρες καθώς και την ΕΕ στο σύνολό της.
Προς το παρόν μόνο 10 χώρες της ΕΕ (Γαλλία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιθουανία, Μάλτα, Ολλανδία, Σλοβακία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο) παρέχουν πλήρη νομική προστασία. Στις υπόλοιπές χώρες, η προστασία είναι είτε μερική, είτε αφορά μόνο συγκεκριμένους τομείς δραστηριότητας ή κατηγορίες υπαλλήλων.
Μελέτη του 2017 που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολόγισε τις απώλειες στην ΕΕ από την ελλιπή προστασία για τέτοιου είδους καταγγελίες, στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων μόνο, σε 5.8 έως 9.6 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.
