ΓΣΕΒΕΕ: Μία στις 3 μικρές επιχειρήσεις κινδυνεύει με «λουκέτο» το επόμενο εξάμηνο

Σε καθεστώς συρρίκνωσης και διαρκούς ματαίωσης ή στη καλύτερη των περιπτώσεων αναστολής των επενδυτικών σχεδίων («κλειστό μέχρι νεοτέρας») βρίσκονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ελλείψει κάθε εξωγενούς θετικής προοπτικής, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα οικονομικού κλίματος που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ.

Η τελευταία κρίση που κορυφώθηκε με την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων επιδείνωσε σημαντικά τα πραγματικά μεγέθη των επιχειρήσεων, ενώ το κλείσιμο της συμφωνίας δε συνεπάγεται αυτόματα αναστροφή του κλίματος, αναφέρεται στην σχετική ανακοίνωση.

Σύμφωνα με την έρευνα 1 στις 3 επιχειρήσεις ή 63.000 επιχειρήσεις αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο «λουκέτου» ενώ υπάρχει κίνδυνος απώλειας 138.000 θέσεων συνολικής απασχόλησης (εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι, μισθωτοί).

Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας έχουν ως εξής:

A. ΓΕΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

1)     Η αποτίμηση του α’ εξαμήνου 2015 καταδεικνύει τη διάψευση των θετικών προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί στο προηγούμενο εξάμηνο, καθώς το 84,3% των ερωτώμενων δηλώνει επιδείνωση της γενικής οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης (μόνο το 4,8% παρουσιάζει βελτίωση), γεγονός που μας οδηγεί χρονικά στα μεγέθη που αποτυπώθηκαν το 2012.  

2)     Ο μέσος όρος μείωσης του κύκλου εργασιών κυμάνθηκε στο 21,23%, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στα γεγονότα του τελευταίου τριμήνου και τη σημαντική ύφεση την επιχειρηματική δραστηριότητα που ακολούθησε. Σωρευτικά στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις η συνολική μείωση από την έναρξη της κρίσης και μετά το 2010 αγγίζει μεσοσταθμικά το 78%.

3)     Στα υπόλοιπα μεγέθη, 3 στις 4 επιχειρήσεις διαπιστώνουν και σε αυτό το εξάμηνο μείωση της ζήτησης (75,4%), των παραγγελιών (77,1%) και επιδείνωση της ρευστότητας (81,7%).

4)     Ο δείκτης αποεπένδυσης κινείται σε υψηλά επίπεδα, καθώς το 49,8% των επιχειρήσεων δήλωσε μείωση των επενδύσεων στο προηγούμενο εξάμηνο, ενώ μόνο το 4,9% αύξησε τις επενδύσεις. Η κατάσταση αυτή αποτελεί προάγγελο μιας συνέχισης της διολίσθησης της ελληνικής οικονομίας σε ένα νέο φαύλο κύκλο ύφεσης- αποεπένδυσης- υποαπασχόλησης των παραγωγικών συντελεστών.

5)     Οι προβλέψεις σχετικά με την πορεία των επιχειρήσεων το επόμενο εξάμηνο φέρουν βαρύ το αποτύπωμα από τις πρόσφατες εξελίξεις στις τράπεζες και την πραγματική οικονομία. Μάλιστα, η αβεβαιότητα παραμένει παρά την επίτευξη συμφωνίας, γεγονός που αντανακλά την πραγματική αγωνία για την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας. Το ισοζύγιο αρνητικών και θετικών επιχειρηματικών προσδοκιών για το δεύτερο εξάμηνο του 2015 εκτοξεύτηκε στα επίπεδα της περιόδου 2011-2012 (-61,6 από –0,8). Σε όλους τους επί μέρους δείκτες οικονομικών προσδοκιών καταγράφονται συντριπτικά αρνητικές επιδόσεις και απαισιοδοξία για πάνω από 7 στις 10 επιχειρήσεις.

6)     Ενδεικτική της επίπτωσης των νέων φόρων και του αυξημένου ΦΠΑ είναι η τάση που εμφανίζεται στο επίπεδο των τιμών, καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι θα αυξήσει τις τιμές στο επόμενο εξάμηνο υπερδιπλασιάζεται (από το 5,7% στο 12,6%).

Β. ΛΟΥΚΕΤΑ- ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

1)     Το ποσοστό των μικρών επιχειρήσεων, που θεωρούν πολύ ή αρκετά πιθανό το ενδεχόμενο να έχουν το επόμενο διάστημα σοβαρό πρόβλημα λειτουργίας, σε βαθμό που θα κινδυνεύσουν να κλείσουν επανήλθε στα επίπεδα των προηγούμενων ετών, αντανακλώντας το πραγματικό πρόβλημα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις. Το 46,3% των επιχειρήσεων θεωρεί ως πολύ πιθανό τον κίνδυνο λουκέτου (έναντι 32,9% στην αντίστοιχη έρευνα Φεβρουαρίου 2015).

2)     Άμεσο κίνδυνο κλεισίματος το επόμενο εξάμηνο αντιμετωπίζει το 27,3 % των μικρών επιχειρήσεων. Εκτιμάται ότι η μείωση επιχειρήσεων το επόμενο εξάμηνο θα είναι 63,000 και θα αφορά κυρίως τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 30% των αυτοαπασχολούμενων δηλώνει ότι είναι πολύ πιθανό να διακόψει ή να αναστείλει την επιχειρηματική δραστηριότητα.

3)     Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το σενάριο βάσης του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ τα πιθανά λουκέτα επιχειρήσεων, που βρίσκονται στο «κόκκινο» συνεπάγονται κίνδυνο απώλειας 138,000 θέσεων συνολικής απασχόλησης (εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι, μισθωτοί).

Γ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ- ΟΦΕΙΛΕΣ

1)     Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων με καθυστερημένες οφειλές αφορά τις υποχρεώσεις προς το δημόσιο (ασφαλιστικά ταμεία, εφορία, ΔΕΚΟ). Σημαντική αύξηση σημείωσαν οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς τις ΔΕΚΟ (από 25,5% σε 29,1%).

2)     Στο πεδίο των φορολογικών υποχρεώσεων, παρά τις ευεργετικές ρυθμίσεις των 100 δόσεων για φορολογικές και ασφαλιστικές οφειλές που αξιοποίησαν οι επιχειρήσεις μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2015 (3 στις 10 δηλώνει ότι έχει κάνει αίτηση υπαγωγής έναντι 11% για την προηγούμενη ρύθμιση) παραμένει η εκπεφρασμένη αδυναμία τους να εκπληρώσουν τις υψηλές φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις στο επόμενο εξάμηνο (το 37,9% δηλώνει αδυναμία πληρωμής).

3)     Μεγάλο μέρος των καθυστερημένων οφειλών των επιχειρήσεων αφορά τις ασφαλιστικές οφειλές προς  το κύριο ασφαλιστικό ταμείο των επαγγελματιών, τον ΟΑΕΕ (35,6%).

4)     Ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες έχει το 16,3% των μικρών επιχειρήσεων. Οι νέες ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια και την προστασία της πρώτης κατοικίας πρέπει να   λάβουν υπόψη το δεδομένο της σταθερής αύξησης του ιδιωτικού χρέους.

Δ. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

1)     Οι επιπτώσεις της πρόσφατης κρίσης στην απασχόληση είναι προφανείς καθώς κυρίως σε αυτόν τον τομέα εκδηλώνονται πρακτικά οι επιφυλάξεις των επιχειρήσεων για την οικονομική τους προοπτική. Μείωση προσωπικού κατά το τελευταίο εξάμηνο ανέφερε το 11% των επιχειρήσεων ενώ αύξηση ανέφερε μόλις το 4,8%.

2)     Σε απόλυτα μεγέθη η απώλεια θέσεων συνολικής απασχόλησης στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις κατά το προηγούμενο εξάμηνο του 2015 ανέρχεται στις 25,000 (εκ των οποίων οι 15,000 ήταν μισθωτής απασχόλησης), στοιχείο που εν μέρει επιβεβαιώνεται από τις ροές  μισθωτής απασχόλησης που δημοσιεύει η Εργάνη, καθώς προκύπτει ότι τον μήνα Ιούλιο σημειώθηκε αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων- απολύσεων (για πρώτη φορά έπειτα από 2 χρόνια), γεγονός που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την πραγματική κατάσταση της οικονομίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η πραγματικότητα έρχεται να αντικρούσει τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί το προηγούμενο εξάμηνο για οριακή αύξηση των απασχολούμενων.

3)     Ανησυχητική είναι η εικόνα σχετικά με τις μελλοντικές ροές απασχόλησης. Οι προοπτικές για το επόμενο εξάμηνο παραμένουν αρνητικές, καθώς σχεδόν 1 στις 4 επιχειρήσεις προβλέπει μείωση του απασχολούμενου προσωπικού. Έντονο παρουσιάζεται το φαινόμενο στις επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους (που απασχολούν από 5 άτομα και άνω) όπου είναι εμφανής η πρόθεσή τους να προβούν σε νέα αναδιάρθρωση των θέσεων και του κόστους απασχόλησης, προκειμένου να ανταποκριθούν στα νέα οικονομικά βάρη και την αναιμική αναπτυξιακή προοπτική. Σε αντιδιαστολή, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι αναμένεται να θέσουν εαυτόν σε κατάσταση αργίας, ενισχύοντας έμμεσα τον άτυπο τομέα της οικονομίας.

4)     Είναι σαφές  ότι η οριακή αποκλιμάκωση της ανεργίας που σημειώθηκε τους προηγούμενους μήνες (ΕΛΣΤΑΤ,  25%,  Μάιος 2015, μηνιαία στοιχεία) δεν φαίνεται να συνεχίζεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2015. Τα ευρήματα από τις στατιστικές προβολές του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ για το επόμενο εξάμηνο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, καθώς το ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων θα τείνει να γίνει αρνητικό, άρα και οι προοπτικές μείωσης της ανεργίας είναι περιορισμένες. Πάνω από 1 στις 5 επιχειρήσεις  θεωρεί πιθανό ότι θα απολύσει προσωπικό το επόμενο εξάμηνο. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 5 άτομα (40,2%). Εάν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ τότε υπάρχει κίνδυνος απώλειας 55,000 θέσεων μισθωτής απασχόλησης  στο επόμενο εξάμηνο. Συνολικά, αναμένεται να απωλεσθούν 138,000 θέσεις απασχόλησης, αν συμπεριλάβουμε και τον αριθμό όσων αναστείλουν την επιχειρηματική δραστηριότητα (εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι).

5)     Το στοιχείο που παρουσιάζεται σταθερά επαναληπτικά στην έρευνα κλίματος είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην έγκαιρη καταβολή των μισθών. Το 43% των επιχειρήσεων παρουσιάζει αυτό το πρόβλημα χωρίς κάποια τάση εκτόνωσης και 1 στις 4 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι έχουν μειώσει τις αποδοχές των υπαλλήλων στο προηγούμενο εξάμηνο. Παραμένει, αν και μειούμενο (39% έναντι 43%), το καθεστώς εφαρμογής ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Μάλιστα, το 41,1% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι είναι πολύ πιθανό να μειώσει μισθούς ή ώρες εργασίας στο επόμενο εξάμηνο. Δεδομένης της έλλειψης προοπτικής για αύξηση της ζήτησης και των επενδύσεων, η πρακτική αυτή θα συνεχίσει να αποτελεί λύση ανάγκης για τις επιχειρήσεις.

Ε. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ

1)     Οι επιπτώσεις από την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων ήταν ιδιαίτερα οδυνηρές.  Κάθετη πτώση στο κύκλο εργασιών τους λόγω της επιβολής κεφαλαιακών έλεγχων (capital controls) σημείωσαν 9 στις 10 επιχειρήσεις.  3 στις 10 επιχειρήσεις σημείωσαν μείωση πάνω από 70% ενώ συνολικά για τις επιχειρήσεις η μείωση του κύκλου εργασιών ήταν μεσοσταθμικά 48%. Άμεση συνέπεια ήταν η συρρίκνωση της κατανάλωσης κατά 50% ή κατά 3,8 δισ. € κατά το διάστημα αυτό. Με μια μετριοπαθή εκτίμηση υπολογίζεται ότι από αυτή την μείωση το ελληνικό δημόσιο έχασε 570 εκ. ευρώ από έμμεσους φόρους.

2)     Οι μικρές επιχειρήσεις ήταν απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την επιβολή των capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών. Πιο συγκεκριμένα μόνο 1 στις 2 επιχειρήσεις  χρησιμοποιεί e-banking για τις συναλλαγές της με πελάτες και προμηθευτές, ενώ 7 στις 10 δεν διαθέτουν συσκευές  EFT/POS προκειμένου να πραγματοποιούν συναλλαγές με πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες. Εκτιμάται ότι το υψηλό κόστος αγοράς των μηχανών, αλλά και το υψηλό αναλογικό κόστος προμήθειας επί του τζίρου απέτρεψε τις μικρές επιχειρήσεις από την έγκαιρη προσαρμογή τους στη νέα ψηφιακή τραπεζική εποχή.

ΣΤ. ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ- ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

1)    Αδιαπραγμάτευτη φαίνεται να είναι η θέση της χώρας στο σκληρό νόμισμα, παρά τα αρνητικά στοιχεία που επιφέρει η νέα δυσμενής συμφωνία για τη χώρα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων θεωρεί ότι η χώρα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ (71,7%).

Αρκετά επιφυλακτικός και διχασμένος εμφανίζεται ο επιχειρηματικός κόσμος από τις πολιτικές διεργασίες και τη νέα εκλογική μάχη, ο νικητής της οποίας θα κληθεί να διαχειριστεί το τρίτο μνημόνιο. Σχετικά με την πολιτική τους εκπροσώπηση, πάνω από 1 στις 2 (56,5%) επιχειρήσεις θεωρούν ότι δεν εκφράζει τα συμφέροντά τους κανένας υφιστάμενος πολιτικός σχηματισμός.