Eξατομικευμένο εμβόλιο για τον καρκίνο των ωοθηκών με ελληνική συμμετοχή

Ένα εξατομικευμένο εμβόλιο που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών για να καταπολεμήσει τον καρκίνο των ωοθηκών, δημιούργησε μια διεθνής επιστημονική ομάδα, στην οποία σημαντική συμβολή είχαν έλληνες επιστήμονες.

Η πιλοτική κλινική δοκιμή του εμβολίου σε 25 ασθενείς με προχωρημένο και υποτροπιάζοντα καρκίνο των ωοθηκών, έδειξε ότι αυτό είναι ασφαλές, καλά ανεκτό και πέτυχε να ενισχύσει τις αντιδράσεις του αμυντικού μηχανισμού των καρκινοπαθών, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Το εμβόλιο σχεδόν διπλασιάζει τον αριθμό των ασθενών που ζουν τουλάχιστον δύο χρόνια.

Ο καρκίνος των ωοθηκών συνήθως εμφανίζεται στις γυναίκες στην εμμηνόπαυση και συχνά διαγιγνώσκεται με καθυστέρηση λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων, με συνέπεια να είναι δύσκολη η αντιμετώπισή του. Μόνο οι μισές γυναίκες επιβιώνουν πάνω από πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση.

Εως σήμερα η συνήθης θεραπεία για τα περιστατικά σε προχωρημένο στάδιο είναι η χειρουργική επέμβαση, που ακολουθείται από χημειοθεραπεία. Όμως πολλές ασθενείς (έως το 85%) υποτροπιάζουν και στη συνέχεια δεν υπάρχουν διαθέσιμες άλλες θεραπευτικές επιλογές. Το νέο εμβόλιο είναι εξατομικευμένο, καθώς αποτελείται από δενδριτικά ανοσοκύτταρα που έχουν ληφθεί από το αίμα της ασθενούς και έχουν στο εργαστήριο εκτεθεί σε καρκινικά κύτταρα. Στη συνέχεια εισάγονται στον οργανισμό της ασθενούς, όπου το εμβόλιο πυροδοτεί μια γενικότερη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, «εκπαιδεύοντας» τα Τ-λεμφοκύτταρα να αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τους καρκινικούς όγκους.

Οι επιστήμονες χορήγησαν σε δόσεις το εμβόλιο (περίπου μία το μήνα σε βάθος διετίας) είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με δύο ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, τη μπεβασιζουμάμπη και την κυκλοφωσφαμίδη. Ακολούθησε η παρακολούθηση των 25 ασθενών για πάνω από δύο έτη. Περίπου οι μισές εμβολιασμένες ασθενείς εμφάνισαν ενισχυμένη αντίδραση στα καρκινικά κύτταρα και έζησαν περισσότερο. Μετά από ένα έτος το 100% των εμβολιασμένων ασθενών ζούσαν, έναντι 60% όσων είχαν πάρει μόνο τα δύο αντικαρκινικά φάρμακα.

Διαπιστώθηκε ότι όταν το εμβόλιο χορηγήθηκε συνδυαστικά με τα άλλα φάρμακα, επιτεύχθηκε υψηλότερο μέσο ποσοστό διετούς επιβίωσης (80%), σε σχέση με όσες ασθενείς είχαν πάρει μόνο τα δύο φάρμακα (50%). Μάλιστα μία 46χρονη ασθενής με καρκίνο τετάρτου σταδίου είχε παραμείνει χωρίς καρκίνο πέντε χρόνια μετά τον εμβολιασμό της (28 δόσεις στη διάρκεια δύο ετών). Οι ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό "Science Translational Medicine", δήλωσαν ότι αν και προκαταρκτικά, τα αποτελέσματα είναι θετικά και δικαιολογούν μελλοντικές κλινικές δοκιμές του εμβολίου.

Στην ανάπτυξη και δοκιμή του εμβολίου καθοριστική συμβολή είχε ο διακεκριμένος έλληνας ογκολόγος Γιώργος Κούκος, διευθυντής του Τμήματος Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λωζάννης και ερευνητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια των ΗΠΑ. Συμμετείχαν επίσης ο Ιωάννης Ξενάριος του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής στη Λωζάννη και η καθηγήτρια βιοστατιστικής Ουρανία Δαφνή του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.