Ποιες ώρες πρέπει να γίνονται επεμβάσεις ανοικτής καρδιάς

Οι χειρουργικές επεμβάσεις στην καρδιά είναι ασφαλέστερες, όταν γίνονται όχι τις πρωινές αλλά τις απογευματινές ώρες, επειδή τότε η καρδιά συγχρονίζεται καλύτερα με το βιολογικό ρολόι των ασθενών και είναι πιο ανθεκτική, σύμφωνα με μια νέα γαλλική επιστημονική έρευνα.

Αν μελλοντικές μελέτες επιβεβαιώσουν ότι αυτό όντως συμβαίνει ευρέως, τότε σε όλο τον κόσμο τα νοσοκομεία θα κληθούν να αλλάξουν τις ώρες των χειρουργείων ανοικτής καρδιάς.

Η νέα μελέτη συνδύασε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή σε καρδιοπαθείς, παρατηρήσεις ασθενών, ανάλυση ιστών και έρευνα σε πειραματόζωα (ποντίκια) για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ώρα του χειρουργείου παίζει ζωτικό ρόλο. Όταν γίνεται απόγευμα, υπάρχει καλύτερος συγχρονισμός της καρδιάς με το «ρολόι» του οργανισμού (τον κιρκάδιο ρυθμό), με αποτέλεσμα να είναι μικρότερη η πιθανότητα επικίνδυνων επιπλοκών μετά την επέμβαση.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Νταβίντ Μονταίν του Πανεπιστημίου της Λιλ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικο "The Lancet", προτείνουν οι επεμβάσεις ανοικτής καρδιάς να μετακινηθούν τις απογευματινές ώρες. Τόνισαν πάντως ότι η μελέτη τους πρέπει να επιβεβαιωθεί σε μεγαλύτερο δείγμα ασθενών και ιδίως σε όσους πάσχουν από διαβήτη και νεφρική ανεπάρκεια, οι οποίοι κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιοπάθεια.

Μετά από μια επέμβαση στην καρδιά, οι ασθενείς μπορούν να εμφανίσουν έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλη βλάβη που μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο. Οι ερευνητές εντόπισαν 287 γονίδια που συνδέουν το βιολογικό ρολόι (το οποίο ελέγχει τον ύπνο και το ξύπνημα των ανθρώπων, την ανάγκη για τροφή κ.α.) με πιθανές βλάβες στην καρδιά.

Όπως είπε ο Μονταίν, «η μελέτη μας βρήκε ότι η μετεγχειρητική ζημιά στην καρδιά είναι πιο συχνή στους ανθρώπους που έκαναν επέμβαση το πρωί, σε σχέση με όσους εγχειρήθηκαν το απόγευμα. Σύμφωνα με τα ευρήματά μας, εν μέρει ο βιολογικός μηχανισμός γι' αυτές τις βλάβες επηρεάζεται από το βιολογικό ρολόι του ασθενούς και τα γονίδιά που το ελέγχουν. Συνεπώς, το να μετακινήσουμε τις επεμβάσεις της καρδιάς το απόγευμα, μπορεί να βοηθήσει στο να μειωθεί ο κίνδυνος για την καρδιά μετά από το χειρουργείο».

Η μελέτη παρατήρησης που έγινε μεταξύ 2009-2015 σε σχεδόν 600 ανθρώπους, οι οποίοι είχαν κάνει επέμβαση για αντικατάσταση βαλβίδας καρδιάς (οι μισοί το πρωί και οι άλλοι μισοί το απόγευμα), έδειξε ότι -σε διάστημα 500 ημερών μετά το χειρουργείο- όσοι είχαν χειρουργηθεί τις απογευματινές ώρες, είχαν κατά μέσο όρο 50% μικρότερο κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα, να εκδηλώσουν καρδιακή ανεπάρκεια ή να πεθάνουν από καρδιά (αυτά συνέβησαν στο 9% μόνο των ασθενών, έναντι ποσοστού 18% σε όσους είχαν χειρουργηθεί το πρωί).

Σε μια άλλη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή, που έγινε το 2016-2017 σε 88 ασθενείς, οι οποίοι τυχαία χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες, μία πρωινή και μία απογευματινή, για να κάνουν επίσης επέμβαση αντικατάστασης βαλβίδας και των οποίων η υγεία παρακολουθήθηκε στη συνέχεια, διαπιστώθηκε ότι αν και ο μέσος χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο ήταν ίδιος για όλους (12 μέρες), όσοι είχαν εγχειρηθεί το απόγευμα, εμφάνιζαν στον καρδιακό ιστό μετά την επέμβαση επίπεδα βλάβης περίπου 20% μειωμένα σε σχέση με τις βλάβες στους «πρωινούς».

Η ξεχωριστή ανάλυση ιστών καρδιάς προερχόμενων από 30 ασθενείς έδειξε ότι όσοι ιστοί προέρχονταν από άτομα που είχαν κάνει απογευματινή επέμβαση, ήσαν πιο υγιείς και πιο ικανοί να ανακτήσουν την ομαλή λειτουργία τους μετά την προσωρινή στέρηση του οξυγόνου.

Η περαιτέρω γενετική ανάλυση των ίδιων ιστών αποκάλυψε ότι τα 287 γονίδια που σχετίζονται με τη λειτουργία του βιολογικού ρολογιού, είναι πιο ενεργά στους ασθενείς που έχουν χειρουργηθεί το απόγευμα, πράγμα που σημαίνει ότι η καρδιά τους συγχρονίζεται καλύτερα με τον κιρκάδιο ρυθμό. Τέλος, και μια μελέτη σε ποντίκια επιβεβαίωσε τις καρδιο-προστατευτικές ιδιότητες του βιολογικού ρολογιού.