Γιατί “απασφάλισε” ο Τραμπ με ΝΑΤΟ και ΕΕ
Του Χάρη Καρανίκα
Στις 3 Μαρτίου, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης της Tesla και ανώτερος σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ Έλον Μασκ πόσταρε στο X ότι συμφωνεί με μια πρόταση ενός συντηρητικού σχολιαστή πως οι ΗΠΑ πρέπει να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ και από τα Ηνωμένα Έθνη.
Και στις 9 Μαρτίου, ο Έλον Μασκ πρότεινε ξανά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, αναφέροντας με ανάρτηση στην πλατφόρμα του ότι “δεν έχει νόημα η Αμερική να πληρώνει για την άμυνα της Ευρώπης”. Ο Μασκ απαντούσε με αυτή τη δήλωσή του σε άλλη ανάρτηση στο X που υποστήριζε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε “να βγουν από το ΝΑΤΟ *τώρα*!”
- “Θα έπρεπε πραγματικά”, αποκρίθηκε.
Τα σχόλια του δισεκατομμυριούχου προεδρικού συμβούλου έρχονται σε μια στιγμή που το μέλλον του NATO, που έχει “γενέθλια” των Απρίλιο σβήνοντας 76 κεράκια, κρέμεται από λεπτές ισορροπίες.
Εν τω μεταξύ, στις 6 Μαρτίου υπήρξαν αναφορές σε αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος “ζύγιζε” με συμβούλους την εμπλοκή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ με τρόπο που να ευνοεί μέλη της συμμαχίας που ξοδεύουν για την άμυνά τους από ένα ορισμένο ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος τους και πάνω. Μιλώντας σε δημοσιογράφους την ίδια μέρα, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως ενημέρωσε τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ ότι δεν θα βάζει “πλάτη” από τη στιγμή που δεν πληρώνουν τους “λογαριασμούς” τους. “Είναι κοινή λογική, σωστά;” είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο. “Αν δεν πληρώσουν, δεν πρόκειται να τους υπερασπιστώ. Όχι, δεν πρόκειται να τους υπερασπιστώ”.
Τις ημέρες που ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε αυτές τις δηλώσεις, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσιζαν για την αύξηση των αμυντικών δαπανών τους - η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιελάμβανε δάνεια ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, καθώς και σχέδια να επιτραπεί σε χώρες μέλη να χρησιμοποιήσουν τους εθνικούς προϋπολογισμούς τους για να ξοδέψουν 650 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπάρξουν δημοσιονομικές κυρώσεις.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ “απασφαλίζει” με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Το σκηνικό θυμίζει έντονα το κλίμα που είχε δημιουργηθεί προ επταετίας, όταν συμμετείχε στη Σύνοδο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Ήταν Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018, δύο ημέρες πριν από την έναρξη των εργασιών της συνόδου, όταν ο αμερικανός πρόεδρος εξαπέλυσε το εξής tweet σε δύο δόσεις:
“Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξοδεύουν πολύ περισσότερα για το ΝΑΤΟ από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αυτό δεν είναι δίκαιο, ούτε είναι αποδεκτό. Ενώ αυτές οι χώρες αυξάνουν τις συνεισφορές τους από τότε που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, πρέπει να κάνουν πολύ περισσότερα. Η Γερμανία βρίσκεται στο 1%, οι ΗΠΑ στο 4% και το ΝΑΤΟ ωφελεί…”
“…την Ευρώπη πολύ περισσότερο από ό,τι τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, οι ΗΠΑ πληρώνουν για το 90% του ΝΑΤΟ, με πολλές χώρες να μην πλησιάζουν τη δέσμευσή τους για το 2%. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εμπορικό πλεόνασμα 151 εκατομμυρίων δολαρίων με τις ΗΠΑ, με μεγάλα εμπορικά εμπόδια για τα αμερικανικά προϊόντα. ΟΧΙ!”
Τότε αναλυτής της εφημερίδας New York Times που είχε κληθεί σε πάνελ τηλεοπτικού δικτύου σχολίασε τη συγκεκριμένη στάση του Τραμπ ως εξής: “Δεν είναι σαν οι Ευρωπαίοι να χρωστάνε χρήματα - δεν λειτουργεί έτσι. Είναι μία δέσμευση που τα μέλη του NΑΤΟ έχουν κάνει από το 2006 και την έχουν ανανεώσει το 2014, για αμυντικές δαπάνες ύψους περίπου 2% επί του ΑΕΠ τους(…) Αλλά δεν πρόκειται για μία νομικά δεσμευτική απαίτηση. Το εμφανίζει όμως σαν να έχουν εξαπατηθεί οι ΗΠΑ και αυτό είναι ένα μήνυμα για την “Αμερική Πρώτα” (σ.σ. το σλόγκαν τότε προεκλογικής καμπάνιας του Τραμπ το 2016) που στέλνει στους ψηφοφόρους του στην πατρίδα”.
Εκείνη την περίοδο ελάχιστα μέλη του ΝΑΤΟ είχαν στρατιωτικές δαπάνες άνω του 2% - και η Ελλάδα ήταν ένα από αυτά. Για την ακρίβεια, από τα 25 μέλη της συμμαχίας το 2018 που βρίσκονταν επί ευρωπαϊκού εδάφους, μόλις δύο μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, ξεπερνούσαν το συγκεκριμένο όριο.
Πριν εξαπολύσει το συγκεκριμένο tweet ο Τραμπ, είχαν υπάρξει έντονες ζυμώσεις. Στο βιβλίο του με τίτλο “The Room Where It Happened” (“Το Δωμάτιο Όπου Συνέβη”) ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον, ο οποίος συνόδευε τον αμερικανό πρόεδρο σε εκείνη τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, αποκαλύπτει το παρασκήνιο με λεπτομέρειες. Σημειώνεται ότι αυτά που έγραφε ο Μπόλτον στο βιβλίο του δεν άρεσαν καθόλου στον Αμερικανό Πρόεδρο. Το 2020 επί πρώτης θητείας Τραμπ το υπουργείο Δικαιοσύνης υπέβαλλε μήνυση κατά του Μπόλτον με την αιτιολογία ότι στο βιβλίο του αποκαλύπτονται διαβαθμισμένες πληροφορίες, η οποία μήνυση όμως αποσύρθηκε την πρώτη χρονιά διακυβέρνησης Μπάιντεν.
Το πρώτο “θερμό” επεισόδιο Τραμπ-ΝΑΤΟ έλαβε χώρα στα τέλη Ιουνίου 2018 όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος ζήτησε να μιλήσει τηλεφωνικά με τον τότε Γενικό Γραμματέα της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ. Ο Μπόλτον υποστηρίζει ότι σε συνομιλία που είχε πριν με τον Τραμπ, εκείνος του είχε πει ότι είχε κληρονομήσει ένα οικονομικό χάος. Στο τηλέφωνο με τον Στόλτενμπεργκ ο Αμερικανός Πρόεδρος παραπονιόταν ότι η Ισπανία ξόδευε μόλις το 0,9% του ΑΕΠ της για την άμυνα, ενώ ο Γενικός Γραμματέας, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Μπόλτον, συμφωνούσε ότι οι Γερμανοί πρέπει να δαπανούν περισσότερα. “Είπε στον Στόλτενμπεργκ ότι επειδή αυτή η ανισότητα στις πληρωμές του ΝΑΤΟ ήταν τόσο άδικη, η Αμερική θα πλήρωνε μόνο ό,τι πλήρωνε η ??Γερμανία”, έγραφε ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ. Ο Στόλτενμπεργκ φέρεται να συμφώνησε με τον Τραμπ ότι η κατάσταση ήταν άδικη, αλλά σημείωσε ότι μετά από πολλά χρόνια μείωσης των δαπανών του ΝΑΤΟ, πλέον τις έβλεπε να αυξάνονται.
Τρεις ημέρες μετά, ο Μπόλτον, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος, προέτρεψε τον Αμερικανό Πρόεδρο να συνεχίσουν απλώς να πιέζουν τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ να φτάσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο επίπεδο του 2% επί του ΑΕΠ. Σε αυτή τη συζήτησή τους ο Τραμπ φέρεται να το δέχθηκε χωρίς αντεπιχειρήματα. Τις επόμενες ημέρες όμως αναρωτήθηκε ενώπιον τον Μπόλτον γιατί να μην αποχωρήσουν εντελώς οι ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ.
Το δεύτερο επεισόδιο ξεκίνησε το πρωί της έναρξης εργασιών της συνόδου στις 11 Ιουλίου 2018. Όταν δημοσιογράφοι εισήλθαν στην αίθουσα όπου σερβιριζόταν το πρωινό ο Τραμπ ανέφερε: “Πολλοί (σύμμαχοι του ΝΑΤΟ) οφείλουν τεράστια ποσά. Αυτό γίνεται για δεκαετίες”. Εκεί βρισκόταν και ο Στόλτενμπεργκ, ο οποίος εξήγησε ότι οι ετήσιες αυξήσεις στις δαπάνες των χωρών μελών του ΝΑΤΟ από τότε που ανέλαβε ο Τραμπ προσεγγίζουν τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Τραμπ όμως συνέχιζε αυτό που είχε ξεκινήσει, συμπληρώνοντας ότι αυτές οι οφειλές υπάρχουν την ώρα που η Γερμανία συνάπτει συμφωνίες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο με τη Ρωσία και ότι οι ΗΠΑ επί της ουσίας πληρώνουν για να προστατεύουν κάποιους που δίνουν τόσα χρήματα στη Ρωσία. “Η Γερμανία ελέγχεται πλήρως από τη Ρωσία. Η Γερμανία πληρώνει ελάχιστα πάνω από 1%, εμείς πληρώνουμε πάνω από 4%. Αυτό συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες… Θα πρέπει να κάνουμε κάτι, γιατί δεν πρόκειται να τα καταφέρουμε. Η Γερμανία καταλαμβάνεται από τη Ρωσία”, είπε ο Τραμπ.
Όπως ανέφερε ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας στο βιβλίο του, ο Τραμπ πίστευε ξεκάθαρα ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίον οι σύμμαχοι θα αύξαναν τις αμυντικές τους δαπάνες είναι αν φοβόντουσαν ότι οι ΗΠΑ θα έφευγαν από το ΝΑΤΟ. Λίγη ώρα μετά το πρωινό, μακριά από τους δημοσιογράφους, ο Αμερικανός Πρόεδρος φέρεται να ρώτησε τον Μπόλτον αν ήθελε να κάνει κάτι “ιστορικό”, λέγοντας ότι “είμαστε έξω (από το ΝΑΤΟ). Δεν πρόκειται να πολεμήσουμε κάποιον που πληρώνουν”. Και κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως υποστηρίζει ο πρώην σύμβουλος, ο Τραμπ του έκανε νόημα και τον τον ρώτησε “θα το κάνουμε;”
Ο Μπόλτον γράφει ότι τον προέτρεψε να μην το κάνει, απλά να επιπλήξει τα μέλη επειδή δεν ξοδεύουν αρκετά για την άμυνα, αλλά να μην απειλήσει ότι θα αποσύρει ή θα περικόψει τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Τραμπ ανέφερε ότι πολλοί άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες ένιωθαν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν πλήρωναν το δίκαιο μερίδιό τους, το οποίο θα έπρεπε να είναι 4 τοις εκατό, σε αντίθεση με την υπάρχουσα συμφωνία του 2014 για το 2%. Για χρόνια, είπε ο Τραμπ, οι Πρόεδροι των ΗΠΑ έρχονταν και παραπονιόντουσαν, αλλά μετά έφευγαν και δεν συνέβαινε τίποτα. Οι ΗΠΑ θεωρούσαν το ΝΑΤΟ σημαντικό, ανέφερε, αλλά ήταν πιο σημαντικό για την Ευρώπη. Η Γερμανία, παραπονέθηκε, πλήρωνε μόνο το 1,2% του ΑΕΠ και θα αυξανόταν μόλις στο 1,5% μέχρι το 2025. Και στη συνέχεια ο Τραμπ συνέδεσε την προστασία της Ευρώπης μέσω του ΝΑΤΟ με εμπορικά θέματα μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. “Η ΕΕ δεν δεχόταν τα προϊόντα των ΗΠΑ και αυτό ήταν κάτι που οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να επιτρέψουν να συνεχιστεί”, γράφει ο Μπόλτον στο βιβλίο του.
Προς το τέλος της ομιλίας του ο Τραμπ ανέφερε ότι ήταν με το ΝΑΤΟ 100%, αλλά οι σύμμαχοι θα έπρεπε να φτάσουν να πληρώνουν το 2% επί του ΑΕΠ τους μέχρι την 1η Ιανουαρίου ή “οι Ηνωμένες Πολιτείες απλώς επρόκειτο να κάνουν κάτι”. Μετά το τέλος της συνόδου ο αμερικανός πρόεδρος τουίταρε:
“Μεγάλη επιτυχία σήμερα στο ΝΑΤΟ! Δισεκατομμύρια επιπλέον δολάρια πληρώθηκαν από τα μέλη μετά την εκλογή μου”
Οι αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ από την ΕΕ δεν αυξήθηκαν ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του έως τα τέλη του 2020 - τουλάχιστον όχι τόσο όσο πίεζε να αυξηθούν ο Αμερικανός Πρόεδρος. Ίσως, οι ευρωπαίοι ηγέτες να μην πίστευαν ότι θα υπήρχε δεύτερη θητεία Τραμπ.
Από στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας προκύπτει ότι το 2018 ο μέσος όρος των χωρών της ΕΕ όσον αφορά της στρατιωτικές δαπάνες έφτανε το 1,3% επί του ΑΕΠ. Η Ελλάδα ήταν στο 2,7% και άλλες τέσσερις χώρες (Λετονία, Πολωνία, Λιθουανία και Εσθονία) έφταναν και ξεπερνούσαν το όριο του 2%. Από τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, η Γαλλία ήταν στο 1,8% ενώ Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία κυμαίνονταν ανάμεσα στο 1,2-1,4%.
Την επόμενη χρονιά, ενόσω έτρεχε η πρώτη προεδρική θητεία του Τραμπ, τα πράγματα δεν άλλαξαν πολύ: ο μέσος όρος της ΕΕ έφτανε στο 1,4%, και Ελλάδα μαζί με πέντε ακόμα χώρες (αυτές της προηγούμενης χρονιάς συν την Βουλγαρία) ξεπερνούσαν το 2%. Οι μεγάλες οικονομίες βρίσκονταν πάνω κάτω στα ίδια επίπεδα στρατιωτικών δαπανών.
Το 2020, τελευταία χρονιά της πρώτης θητείας Τραμπ, υπήρχε και πάλι ελαφριά αύξηση στο σύνολο των στρατιωτικών δαπανών, όχι όμως στα επίπεδα των επιθυμιών του αμερικανού προέδρου. Ο μέσος όρος της ΕΕ ανέβηκε στο 1,5%, η Γαλλία έπιασε το 2% και πλέον έξι χώρες μαζί με την Ελλάδα έφταναν και ξεπερνούσαν το όριο.
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι για το 2023, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία. Σε αυτά φαίνεται ότι ο μέσος όρος της ΕΕ έφτασε στο 1,7%, ενώ δέκα χώρες συνολικά βρίσκονταν πάνω από το 2%, με την Ελλάδα στο 3,2%. Από τις μεγάλες οικονομίες και πάλι η Γαλλία μόνο ξεπερνούσε το όριο - Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία κυμαίνονταν στο 1,5-1,6%.
Κροκόδειλος κατασπάραξε γυναίκα - Η στιγμή που βγαίνει από το νερό με την σορό (βίντεο)
Χατζηδάκης: Με τον κόσμο δεν αντιδικείς, αλλά συνομιλείς και...
Εθνική Πινακοθήκη: Τέλος στην έκθεση των έργων που βανδάλισε ο Παπαδόπουλος
