Αναιμία

Τι είναι η αναιμία;

Η αναιμία σημαίνει χαμηλή τιμή αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη. Έχουμε μάθει να κοιτάζουμε την τιμή του αιματοκρίτη και όχι της αιμοσφαιρίνης σε μια γενική αίματος. Εντούτοις η τιμή της αιμοσφαιρίνης είναι πιο αξιόπιστος δείκτης και συγκριτικά αυτό πρέπει να κοιτάζουμε στις γενικές αίματος που έχουμε κάνει σε τακτά διαστήματα.

Υπάρχουν διάφορες μορφές αναιμίας;

Ναι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι αναιμίας,  που όλοι όμως εκδηλώνονται με χαμηλή τιμή αιμοσφαιρίνης και συνήθως κοινά συμπτώματα. Ο ασθενής που έχει αναιμία συνήθως παρουσιάζει ωχρότητα, κόπωση, ευερεθιστότητα, υπνηλία, κακή διάθεση, ή και πονοκέφαλο. Ο αιματολόγος ή ο παθολόγος ανάλογα με κάποιους άλλους δείκτες που υπάρχουν στη γενική αίματος μπορεί να καταλάβει από τί οφείλεται η αναιμία αυτή και να ζητήσει επιπλέον εξετάσεις.

Ποια είναι η πιο συχνή μορφή αναιμίας;

Η πιο συχνή μορφή αναιμίας είναι η σιδηροπενική αναιμία, δηλαδή η αναιμία που οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου. Συνήθως σε παιδιά, εφήβους και νέες γυναίκες η αναιμία οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν μεγάλη ανάγκη για σίδηρο λόγω της ανάπτυξης. Η αναιμία στην αναπαραγωγική ηλικία στις γυναίκες οφείλεται συνήθως στην έλλειψη σιδήρου λόγω της  απώλειας αίματος με την έμμηνο ρύση.  Έτσι πολλές φορές νέες γυναίκες μπορεί να έρθουν στο ιατρείο και να πουν ότι νιώθουν κουρασμένες, πέφτουν τα μαλλιά πολύ εύκολα, τα νύχια σπάνε πολύ εύκολα, να υποφέρουν από κεφαλαλγία, ή να έχουν παράξενες διαιτητικές συνήθειες (π.χ. να θέλουν να τρώνε παγάκια). Όλα αυτά αποτελούν συνηθισμένες εκδηλώσεις σιδηροπενικής αναιμίας. Κατά την κύηση οι ανάγκες σε σίδηρο είναι πολύ μεγάλες γι’ αυτό συνήθως όλες οι έγκυες λαμβάνουν συμπληρώματα σιδήρου.

Σε μεγαλύτερες ηλικίες στις γυναίκες δηλαδή μετά την εμμηνόπαυση αλλά και σε ενήλικες άνδρες όταν βρούμε σιδηροπενική αναιμία θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει έλεγχος στο γαστρεντερικό σύστημα. Δηλαδή, μια μικρή χρόνια απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό είτε γιατί υπάρχει μια διαφραγματοκήλη, είτε λόγω αιμορροϊδοπάθειας μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία. Επιπλέον μπορεί να υπάρχει και κακοήθεια στο έντερο ή στο στομάχι και αυτό να οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία. Είναι υποχρεωτικό μετά την ηλικία των 50 ετών να γίνεται προληπτικός έλεγχος με γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση. Επιπλέον αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας από το γαστρεντερικό ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να ξεκινά πολύ νωρίτερα και να γίνεται και σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν και άλλες σπάνιες αιτίες σιδηροπενικής αναιμίας όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αλλά ο γιατρός σε κάθε περίπτωση θα ψάξει ανάλογα με τα συμπτώματα και θα κατευθύνει τον ασθενή ώστε να γίνουν οι σωστές εξετάσεις για να τεθεί η διάγνωση. 

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν αν υποψιαζόμαστε σιδηροπενική αναιμία;

Θα πρέπει να γίνει εξέταση για τις αποθήκες του σιδήρου δηλαδή την τιμή της φερριτίνης αλλά και εξέταση σιδήρου και σιδηροδεσμευτικής ικανότητας. Η εξέταση μόνο του σιδήρου δεν είναι διαγνωστική της σιδηροπενικής αναιμίας, γιατί η τιμή του σιδήρου επηρεάζεται πολλές φορές από το τι έχουμε φάει τις προηγούμενες μέρες. Για να μπορέσουμε να διαγνώσουμε σωστά μια σιδηροπενική αναιμία θα πρέπει να έχουμε εκτός από τη γενική αίματος, την τιμή της φερριτίνης, σίδηρο και σιδηροδεσμευτική ικανότητα.

Πως θεραπεύεται η σιδηροπενική αναιμία;

Ο γιατρός θα καθορίσει αν χρειάζεται να λάβετε σίδηρο και υπάρχουν διάφορα σκευάσματα σιδήρου.  Η χορήγηση του σιδήρου από το στόμα για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει να ακολουθούνται κάποιοι κανόνες. Ο σίδηρος χρειάζεται όξινο περιβάλλον για να μπορέσει να απορροφηθεί έτσι καλό θα είναι να παίρνουμε το σκεύασμα του σιδήρου με λίγο χυμό πορτοκάλι και επιπλέον να μην έχουμε φάει κάτι πριν και μετά τη λήψη του σκευάσματος του σιδήρου.  Στις περιπτώσεις εκείνες που δεν είναι ανεκτός ο σίδηρος (πολύ συχνές διαταραχές από το γαστρεντερικό όπως φούσκωμα, δυσκοιλιότητα, διάρροια) ή σε περιπτώσεις που δεν μπορεί να γίνει σωστή απορρόφηση σιδήρου, μπορεί να χορηγηθεί ο σίδηρος ενδοφλέβια, με μεγάλη ευκολία, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.

*Αρθρο της Έλενας Σολωμού, Αιματολόγου, Διευθύντριας Ε΄ Παθολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ.