Εξωσωματική γονιμοποίηση με ελάχιστα ή καθόλου φάρμακα

Η χρήση φαρμάκων άλλαξε θεαματικά τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται μια εξωσωματική γονιμοποίηση. Όμως, μπορεί να επιτευχθεί κύηση και χωρίς τη χρήση τους, μέθοδος που έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Οι πρώτοι κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης από το 1978 έγιναν χωρίς διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα και είχαν σκοπό να βρεθεί και να γονιμοποιηθεί το ένα και μοναδικό ωάριο που παράγει η γυναίκα σε κάθε φυσικό της κύκλο. Στα επόμενα 30 χρόνια μέχρι και σήμερα, οι θεραπείες της υπογονιμότητας έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από την εξωσωματική γονιμοποίηση με τη χρήση φαρμάκων.

Εξωσωματική γονιμοποίηση χωρίς φάρμακα (σε φυσικό κύκλο).

Η εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Σχετίζεται με σχεδόν μηδενικό ποσοστό πολλαπλής κύησης και μηδενικό κίνδυνο του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Ανά φυσικό κύκλο η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι φθηνότερη και λιγότερο χρονοβόρα θεραπεία, λιγότερο απαιτητική σωματικά και συναισθηματικά για τους ασθενείς. Είναι όμως και λιγότερο αποτελεσματική.

Η αποτελεσματικότητα της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε φυσικό κύκλο παρεμποδίζεται από τα υψηλά ποσοστά ακύρωσης λόγω της πρόωρης ωρίμανσης των ωαρίων, αλλά και την πιθανότητα τα ωοθυλάκια να μην περιέχουν ωάριο.

Σε ποιες γυναίκες ενδείκνυται η θεραπεία αυτή;

Γυναίκες με χαμηλή ωοθηκική επάρκεια που δεν παράγουν ωάρια με τη χρήση φαρμάκων. Οι γυναίκες αυτές έχουν χαμηλά επίπεδα σε μια εξέταση αίματος - ΑΜΗ (anti-mullerian hormone).

Γυναίκες που δεν επιτρέπεται να πάρουν γοναδοτροπίνες – π.χ. με ιστορικό ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου.

Γυναίκες που επιλέγουν για προσωπικούς λόγους – π.χ. θρησκευτικούς να μην πάρουν φάρμακα και να μην παράγουν πολλά ωάρια.

Ποια είναι η διαδικασία;

Σε ένα φυσικό κύκλο, μόνο ένα ωοθυλάκιο με ένα ωάριο στο εσωτερικό του αναπτύσσεται συνήθως. Η τεχνική της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε φυσικό κύκλο είναι η γονιμοποίηση του ωαρίου αυτού χωρίς τη χρήση φαρμάκων για τη διέγερση της ωοθήκης. Οι ασθενείς παρακολουθούνται με υπερήχους και γίνεται ωοληψία. Εάν η ωοληψία είναι επιτυχής, το ωάριο γονιμοποιείται, δημιουργείται το έμβρυο και μεταφέρεται στη μήτρα ή γίνεται κρυοσυντήρηση. Χρησιμοποιούνται οι ίδιες τεχνικές διαδικασίες για την ωοληψία, τη γονιμοποίηση και την εμβρυομεταφορά, αλλά μόνο για το ένα ωάριο.

Το μειονέκτημα της μεθόδου είναι ότι στο 20% περίπου των περιπτώσεων δεν ανακτάται ωάριο. Ένα επιπλέον 20% των κύκλων δεν παράγει κανένα έμβρυο και δεν καταλήγει σε εμβρυομεταφορά.

Μέθοδος Collect & Freeze

Μια παραλλαγή χρήσης του φυσικού κύκλου είναι η διαδοχική συλλογή ωαρίων και κρυοσυντήρηση (Collect & freeze), δηλαδή αυτή των επαναλαμβανόμενων προσπαθειών, στις οποίες τα ωάρια που βρίσκονται κάθε μήνα γονιμοποιούνται και τα έμβρυα καταψύχονται. Όταν συγκεντρωθούν 2-4 έμβρυα, γίνεται μια εμβρυομεταφορά με όλα τα αποψυγμένα έμβρυα.

Τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου αυτής ανταγωνίζονται τους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης με φάρμακα, ειδικά για γυναίκες με ελάχιστη παραγωγή ωαρίων.

Πρέπει, όμως, να τονίσουμε ότι συνήθως χρειάζονται αρκετοί κύκλοι για να συλλέξουμε τελικά 3 έμβρυα καλής ποιότητας. Αυτό σε μερικές γυναίκες είναι αρκετά απαιτητικό ψυχικά, αλλά συνήθως είναι η μοναδική επιλογή που έχουν πριν καταφύγουν στη δωρεά ωαρίων.

Εξωσωματική γονιμοποίηση με ελάχιστα φάρμακα (mini IVF)

H μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί χαμηλότερες δόσεις των φαρμάκων για να ωριμάσει 2-4 ωάρια και στη συνέχεια ακολουθεί ωοληψία, γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά. Αυτή η προσπάθεια έχει μεγαλύτερη επιτυχία από το φυσικό κύκλο και έχει πολλά οφέλη.

Το αντίθετο της ελάχιστης διέγερσης δεν είναι η μέγιστη διέγερση, αλλά η επίτευξη της βέλτιστης διέγερσης, ένας στόχος προς τον οποίο όλοι αγωνιζόμαστε, και πρόθεση της ιατρικής είναι πάντα να επιτευχθούν τα καλύτερα αποτελέσματα.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση με ελάχιστα ή καθόλου φάρμακα είναι μια χαμηλού κινδύνου και φιλική προς τη γυναίκα διαδικασία, με καλά αποτελέσματα και ποσοστά επιτυχίας,  η οποία όμως πρέπει να γίνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

*Αρθρο του Γεώργιου Ιωαννίδη, Μαιευτήρα - Γυναικολόγου, Ειδικού στην Υποβοηθουμένη Αναπαραγωγή, Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ