Ο ρόλος του παιδογυναικολόγου στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Με βάση τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και της UNESCO, κάθε χρόνο αυξάνεται ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών για θέματα που αφορούν την αναπαραγωγική υγεία, την αντισύλληψη και την πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Οι ειδικοί που επιστρατεύονται για την ορθή ενημέρωση τους είναι ιατροί, νοσηλευτές και ψυχολόγοι ή εκπαιδευτικοί που έχουν πιστοποιηθεί μέσω ειδικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Στη χώρα μας, η πολιτεία θέλοντας να συμμετέχει στην προσπάθεια αυτή, ενέταξε το μάθημα της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης στα εργαστήρια δεξιοτήτων των μαθητών Γυμνασίου. Ωστόσο, πολλοί γονείς αλλά και εκπαιδευτικοί, θέτουν ερωτήματα και ανησυχίες σχετικά με το κατά πόσο οι μαθητές πρέπει να έχουν επίγνωση των θεμάτων αυτών, αν έχουν τη στοιχειώδη ωριμότητα διαχείρισης των παρεχόμενων πληροφοριών και αν η ενημέρωση δύναται να δράσει προτρεπτικά στην πρόωρη έναρξη σεξουαλικών επαφών.

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, τόσο το ποσοστό των εφήβων με διαγνωσμένο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα όσο και το αντίστοιχο ποσοστό ανεπιθύμητων κυήσεων στην εφηβεία, αυξάνεται κάθε έτος και περισσότερο. Η μέση ηλικία έναρξης των σεξουαλικών επαφών ελαττώνεται διεθνώς, με καταγραφόμενη σήμερα μέση ηλικία έναρξης την ηλικία κάτω των 15 ετών. Οι έφηβοι αναφέρουν ως κύρια πηγή ενημέρωσης τους το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θέτοντας στη πλειοψηφία των περιπτώσεων την υγεία τους σε κίνδυνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αλόγιστη και χωρίς ιατρική επίβλεψη λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων διακοπής κύησης. Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως η σωστή ενημέρωση από ειδικούς είναι αναγκαία και θα πρέπει να προηγείται της έναρξης των σεξουαλικών επαφών, με απώτερο στόχο την προστασία της αναπαραγωγικής και σωματικής υγείας των ανήλικων εφήβων.

Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε και την αυξανόμενη καταγραφή περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης. Η κακοποίηση συνήθως αφορά θύματα μικρής ηλικίας και σε αρκετές περιπτώσεις οι θύτες είναι οι φροντιστές ή άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η πρόληψη αυτών των περιστατικών προϋποθέτει την ορθή και έγκαιρή ενημέρωση των παιδιών από μικρή ηλικία σχετικά με το σώμα τους, τον τρόπο λειτουργίας του, το πως μπορούν να το φροντίσουν και να το προστατέψουν.

Ποιος ο ρόλος του Παιδογυναικολόγου;

Ο ρόλος του Παιδογυναικολόγου είναι πολύ σημαντικός στην ορθή ενημέρωση των παιδιών και εφήβων, σε θέματα που άπτονται της Αναπαραγωγικής Υγείας και της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης. Το Τμήμα Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας του ΜΗΤΕΡΑ, μέσω του προγράμματος “Αναπαραγωγική Υγεία και πρόληψη της Σεξουαλικής Κακοποίησης” έχει ως απώτερο στόχο την ενημέρωση τόσο των γονέων όσο και των μαθητών και μαθητριών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα πλαισιώνεται από Γυναικολόγους με εξειδίκευση στην Παιδική και Εφηβική Γυναικολογία, Γυναικολόγους Αναπαραγωγής και Ψυχολόγο-Δραματοθεραπεύτρια, οι οποίοι επισκέπτονται τα σχολεία, με σκοπό την πλήρη ενημέρωση και προετοιμασία των μαθητών τόσο σε θέματα αναπαραγωγικής υγείας όσο και προστασίας από εν δυνάμει περιστατικά σωματικής/σεξουαλικής κακοποίησης. Παράλληλα, μέσω του προγράμματος γίνεται προσπάθεια ενημέρωσης των γονέων και δασκάλων, δεδομένου ότι το περιβάλλον στο οποίο ζει και κοινωνικοποιείται ο/η ανήλικος μαθητής διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχολογική και κοινωνική διαμόρφωση του . Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως στόχος του προγράμματος αυτού αποτελεί και η σωματική υγεία των παιδιών και εφήβων. Και για το λόγο αυτό, εξειδικευμένη κλινική διατροφολόγος και γυμνάστρια έχουν επιμεληθεί ενός τμήματος του ενημερωτικού υλικού που παρέχεται στο κοινό.

Τι περιλαμβάνει η ενημέρωση αυτή στα παιδιά;

Ξεκινώντας από τις μικρότερες ηλικίες, τονίζεται ο ρόλος της διατροφής και της άσκησης στην σωστή ανάπτυξη του αναπαραγωγικού συστήματος και η έννοια της ενήβωσης (έναρξη της εφηβείας εντός φυσιολογικών ηλικιακών ορίων). Επίσης, δίνεται έμφαση στην αναγνώριση και κατανόηση των «ιδιωτικών» σημείων του σώματος και πως επιτυγχάνεται η προστασία αυτών. Έρευνες έχουν δείξει ότι η γνώση των παραπάνω έχει συμβάλλει στην πρόληψη περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης και στην έγκαιρη επικοινωνία τους αν συμβούν. Παράλληλα, στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί και η αξία της ενημέρωσης των γονέων σχετικά με τα σημεία που σηματοδοτούν την έναρξη της εφηβείας, καθώς και της εκπαίδευσης τους με στόχο την καλλιέργεια ισχυρών συναισθηματικών δεσμών με τα παιδιά τους. Τα στοιχεία αυτά θέτουν τα θεμέλια ανάπτυξης υγιούς σχέσης γονιών-παιδιών στην ευαίσθητη αυτή μεταβατική φάση.

Τι περιλαμβάνει η ενημέρωση αυτή στους έφηβους;

Η γνώση της ανατομίας και της φυσιολογίας του αναπαραγωγικού συστήματος, η σωστή εκμάθηση της καταγραφής της εμμήνου ρύσεως και η έγκαιρη αναγνώριση διαταραχών στα έξω γεννητικά όργανα οπλίζει τον/την έφηβο με χρήσιμες πληροφορίες που αφορούν τη σωστή λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος.

Η ενημέρωση σε θέματα σεξουαλικής υγείας όπως οι μέθοδοι αντισύλληψης, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και η επεξήγηση των εννοιών της αυτοδιάθεσής και της συναίνεσης, θα πρέπει να γίνεται ιδανικά προ της έναρξης των σεξουαλικών επαφών. Η πολύτιμή γνώση των ανωτέρω συμβάλλει στην ελάττωση περιστατικών σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων, στη πρόληψη ανεπιθύμητων κυήσεων της εφηβείας αλλά και στην αλόγιστη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων επείγουσας αντισύλληψης. Τονίζεται δε, η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής καθοδήγησης από εξειδικευμένους παρόχους Υγείας.

Επιπρόσθετα, μέσω του προγράμματος ενημέρωσης καθίσταται στους γονείς και εφήβους γνωστή η αναγκαιότητα και η ασφάλεια του εμβολιασμού έναντι του ιού του HPV και των 2 φύλων. Με τον εμβολιασμό επιτυγχάνεται η πρόληψη εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του ρινοφάρρυγα, του πρωκτού και του προστάτη.

Τέλος, σημαντικοί άξονες του προγράμματος είναι αφενός η αυτογνωσία του σώματος και η εξάλειψη ενοχικών συναισθημάτων ντροπής και αφετέρου η ευαισθητοποίηση των παιδιών και των εφήβων στην προστασία των «ιδιωτικών» σημείων του σώματος τους.

Σκοπός του Τμήματος Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας του ΜΗΤΕΡΑ είναι να παρέχει σωστή ενημέρωση, να προάγει την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης και να βρίσκεται κοντά στις οικογένειες, μέσω υπεύθυνων και επιστημονικά καταρτισμένων εξειδικευμένων συνεργατών ποικίλλων ειδικοτήτων, αναβαθμίζοντας συνεχώς το επίπεδο παροχής υπηρεσιών του.

*Αρθρο της Κυριακής Μίγκλη, Μαιευτήρα Γυναικολόγου, Συνεργάτιδας Τμήματος Παιδικής & Εφηβικής Γυναικολογίας, ΜΗΤΕΡΑ.