Κύστεις Παγκρέατος
Τι σημαίνει αν βρεθεί κύστη στο πάγκρεας;
Σήμερα που οι απεικονιστικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται ευρέως, κύστεις στο πάγκρεας βρίσκονται περίπου στο 8% των απεικονιστικών εξετάσεων, είναι δηλαδή ένα αρκετά συχνό εύρημα. Είναι πολύ σπάνιο μία κύστη στο πάγκρεας να προκαλεί πόνο, φουσκώματα (μετεωρισμό) ή άλλα κοιλιακά συμπτώματα. Άρα, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, οι κύστεις αποτελούν ‘τυχαία ευρήματα’.
Είναι ‘προκαρκινική’ βλάβη οι παγκρεατικές κύστεις;
Ορισμένες κύστεις που ονομάζονται ‘ορώδη κυσταδενώματα’ δεν εξελίσσονται ποτέ σε καρκίνο και δεν χρειάζονται καμία παρακολούθηση. Ο πιο συχνός τύπος κύστης όμως είναι το Ενδοπορικό Θηλώδες Βλεννώδες Νεόπλασμα, που είναι πιο γνωστό με την αγγλική του ονομασία, ΙΡΜΝ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ένα ΙΡΜΝ δεν θα εξελιχθεί ποτέ σε καρκίνο. Ο κίνδυνος αυτός όμως δεν είναι μηδενικός. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Κάποιοι αφορούν τον-την ασθενή, όπως η ηλικία, το κάπνισμα, το ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη ή το οικογενειακό ιστορικό. Κάποιοι αφορούν την ίδια την κύστη, όπως το μέγεθος της, η μορφολογία της και η διάμετρος του κεντρικού παγκρεατικού πόρου.
Τι είναι το ΙΡΜΝ (Ενδοπορικό Θηλώδες Βλεννώδες Νεόπλασμα);
Στο εσωτερικό του παγκρέατος υπάρχει ένα δίκτυο από μικρούς σωλήνες (πόρους) μέσω του οποίου το πάγκρεας διοχετεύει τις πλούσιες σε ένζυμα εκκρίσεις του στο έντερο. Αυτοί οι πόροι καλύπτονται από κύτταρα του λεγόμενου ‘ενδοπορικού’ επιθηλίου.
Στο ΙΡΜΝ, το ενδοπορικό επιθήλιο αποκτά ανώμαλη επιφάνεια (‘θηλώδες’) και παράγει μεγάλες ποσότητες παχύρευστου υγρού (‘βλεννώδες’). Η βλέννη συσσωρεύεται και δημιουργεί μία ή περισσότερες κύστεις, οι οποίες μπορεί να ανιχνευθούν όταν κάποιος κάνει μία απεικονιστική εξέταση της κοιλιάς, δηλαδή υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, για οποιονδήποτε λόγο.
Τι πρέπει να κάνω αν έχω μία κύστη στο πάγκρεας;
Επειδή έχει σημασία να χαρακτηριστεί με ακρίβεια μία τέτοια κύστη, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να γίνει αρχικά μία καλή Μαγνητική Τομογραφία (MRI) σε συνδυασμό με Μαγνητική Χολαγγειογραφία (MRCP). Η εξέταση αυτή είναι ανώδυνη και ακίνδυνη. Η μόνη δυσκολία της είναι ότι απαιτεί την υπομονή και συνεργασία μας.
Ανάλογα με τα συμπτώματα και τα ευρήματα της MRI-MRCP, υπάρχει η πιθανότητα να ζητηθεί και μία πιο εξειδικευμένη εξέταση, το Ενδοσκοπικό Υπερηχογράφημα (EUS). Το EUS γίνεται με απλή μέθη, όπως η γαστροσκόπηση. Ενδέχεται κατά τη διάρκεια του EUS να γίνει και παρακέντηση (EUS-FNA).
Στο τέλος όλων αυτών, ο γαστρεντερολόγος που εξειδικεύεται στο πάγκρεας θα μπορέσει να μας δώσει καθοδήγηση για το μέλλον. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως σε ένα ορώδες κυσταδένωμα, μπορεί ο κίνδυνος να είναι τόσο μικρός που ο γιατρός δεν θα συστήσει κανέναν επανέλεγχο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως στα ΙΡΜΝ, η καλύτερη επιλογή είναι μία παρακολούθηση με επαναληπτικές εξετάσεις, συνήθως MRI-MRCP, ανά διαστήματα κάποιων μηνών ή ετών. Επειδή κάποιες κύστεις που ξεκίνησαν μικρές σε βάθος ετών μεγάλωσαν, είναι σημαντικό να είναι κανείς συνεπής στα διαστήματα που συστήθηκαν για επανέλεγχο. Την εξέταση αυτή καλό θα ήταν να την αξιολογούσε εξειδικευμένος γαστρεντερολόγος.
Υπάρχει θεραπεία για το ΙΡΜΝ;
Δυστυχώς δεν υπάρχει δυνατότητα θεραπείας ή ελάττωσης του κινδύνου με φάρμακα ή με κάποια ενδοσκοπική μέθοδο. Η διακοπή του καπνίσματος σίγουρα θα ωφελήσει όποιον έχει ΙΡΜΝ και καπνίζει.
Η μόνη πραγματική θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση, μία επιλογή που πρέπει να συστήνεται μόνο μετά από προσεκτικό έλεγχο και σκέψη. Αν κάναμε χειρουργεία σε όλα τα ΙΡΜΝ που βρίσκαμε τυχαία, σίγουρα θα προκαλούσαμε πολύ περισσότερα προβλήματα λόγω των δυσκολιών του χειρουργείου από ό,τι θα προκαλέσουν ποτέ τα ίδια τα ΙΡΜΝ. Γιαυτό, χρειάζεται ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση από τους ασθενείς, τους γαστρεντερολόγους, αλλά και τους χειρουργούς.
*Άρθρο των:
Ηλία Σκοτινιώτη, Γαστρεντερολόγου, Διευθυντή Γ’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ και
Αθανάσιου Σιούλα, Γαστρεντερολόγου, Αναπλ. Διευθυντή Γ’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.
