Εμβολιασμοί Ενηλίκων

Η ανακάλυψη των εμβολίων αποτελεί αναμφίβολα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ιατρικής διαχρονικά. Σώζουν εκατομμύρια ζωές σε όλον τον κόσμο, προλαβαίνουν αναπηρίες, βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και έχουν εξαφανίσει από τον παγκόσμιο υγειονομικό χάρτη πολλές αρρώστιες-μάστιγες για την ανθρωπότητα. Ένα θέμα που απασχολεί την επιστήμη αναφορικά με την πρόληψη των λοιμώξεων είναι και η μη ορθολογική εφαρμογή των προγραμμάτων εμβολιασμού. Αποτελεί πραγματικά ένα οξύμωρο φαινόμενο (εν μέσω πληθώρας σύγχρονων εμβολίων)  που έχει σαν αποτέλεσμα την επανεμφάνιση λοιμώξεων που είχαν εξαφανιστεί, ακριβώς λόγω της χαλάρωσης στα προγράμματα εμβολιασμού .

Αυτό, βέβαια, δεν οφείλεται στην αναποτελεσματικότητα των εμβολίων αλλά στη μη ορθολογική εφαρμογή των σύγχρονων εμβολιαστικών πρακτικών. Όταν και όπου υπάρχει παρέκκλιση από την ορθή χρήση των εμβολίων (αμέλεια, οικονομική δυσπραγία, αντιεμβολιαστικές εμμονές, παραμελημένες πληθυσμιακές ομάδες, κλπ.) τότε παρατηρείται επανεμφάνιση νόσων που είχαν εξαφανιστεί λόγω των εμβολιασμών. Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί η ιλαρά που επανεμφανίστηκε πρόσφατα σε πολλές χώρες της Ευρώπης.

Τα εμβόλια είναι πολύ πιο ασφαλή από τα φάρμακα. Βασίζονται σε κλινικές μελέτες που περιλαμβάνουν χιλιάδες άτομα ,ενώ οργανισμοί σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο τα αξιολογούν συνεχώς για την ποιότητα , την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους. Έχουν δε το χαρακτηριστικό του πολύ χαμηλού κόστους σε σχέση με το όφελος που παρέχουν μακροπρόθεσμα συγκριτικά με άλλες παρεμβάσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας (π.χ. αντικαπνιστική εκστρατεία, χλωρίωση νερού, διαφήμιση για ζώνες ασφαλείας, κλπ. )

Όλοι μας έχουμε συνηθίσει τους κλασσικούς εμβολιασμούς που εκτελούν οι παιδίατροι στα βρέφη και τα μικρά παιδιά για να ενισχύσουν την ανοσία τους. Όμως,  ο άνθρωπος χρειάζεται συνεχώς ανοσοενίσχυση για να αντιμετωπίσει παθογόνους μικροοργανισμούς επειδή μεγαλώνοντας προστίθενται παράγοντες κινδύνου, όπως η ηλικία.

Σήμερα, οι εμβολιασμοί στην ενήλικο ζωή θεωρούνται εξίσου σημαντικοί με τους εμβολιασμούς παιδιών και εφήβων.

Η χώρα μας διαθέτει ένα εξαιρετικό και γενναιόδωρο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών με σύγχρονα, αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια.

Τα εμβόλια που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα των ενηλίκων είναι τα ακόλουθα:

1.  Γρίπης. Κάθε χρόνο χορηγείται διαφορετικό εμβόλιο, στην έναρξη της χειμερινής περιόδου, σε μια μόνο δόση. Άτομα>60ετων ή με παράγοντες κινδύνου.

2.  Τετάνου-διφθερίτιδος-κοκκύτη. Αναμνηστική δόση για τον τέτανο ανά 10ετια. Αντιτετανικός ορός (έτοιμα αντισώματα) σε ρυπαρά τραύματα ή δήγματα ζώων. Ο κοκκύτης επανεμφανίζεται σε άτομα με ελλιπή εμβολιασμό.

3. Ιλαρά-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR). Άτομα γεννηθέντα πριν το 1970 θεωρούνται άνοσα. Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει έξαρση ιλαράς  λόγω ελλιπούς εμβολιασμού.

4. Ανεμοβλογιά. Ενήλικες γεννημένοι μετά το 1990 χωρίς αποδεδειγμένη ανοσία πρέπει να εμβολιάζονται.

5.  Έρπητα ζωστήρα. Άτομα>60 ετών ή ανοσοκατεσταλμένοι. 2 δόσεις.

6. Ιού ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Στόχος η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου μήτρας και του ορθοπρωκτικού καρκίνου.

7. Πνευμονιοκόκκου (PCV20). Μια εφάπαξ δια βίου δόση σε άτομα >65 ετών ή με υποκείμενα νοσήματα.

8. Ηπατίτιδας Α. Σε άτομα ειδικών ομάδων.

9. Ηπατίτιδας Β. Όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί στην παιδική ηλικία και ανήκουν σε ειδικές ομάδες.

10. Μηνιγγιτιδοκόκκου (τετραδύναμο,ομάδας Β).Ομάδες αυξημένου κινδύνου.

11. Αιμόφιλου Β. Ανεμβολίαστοι ειδικών ομάδων.

12. Ευλογιάς των πιθήκων. Σε ειδικές ομάδες.

13. COVID-19. Φαίνεται ότι πλέον θα χορηγείται σε ετήσια βάση όπως ακριβώς το αντιγριπικό.

14. Αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV). Θα αρχίσει να χορηγείται στις έγκυες γυναίκες (προστασία του νεογνού) και ηλικίες>60 ή >70 ετών ανάλογα με τον αριθμό συννοσηροτήτων.

Ένα άρτιο πρόγραμμα εμβολιασμών όμως, δεν αρκεί από μόνο του. Απαιτείται ταυτόχρονα η ακριβής καταγραφή της εμβολιαστικής κάλυψης όλου του πληθυσμού σε ατομικό επίπεδο. Δηλαδή η δημιουργία Εθνικού Μητρώου Εμβολιασμών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων ,διαχρονικά. Ήδη η  Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών έχει  αρχίσει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αυτού του τεράστιου αλλά απόλυτα απαραίτητου έργου.

*Άρθρο του Αθανάσιου Σκουτέλη, Παθολόγου-Λοιμωξιολόγου, Διευθυντή Β΄Παθολογικής - Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ.