Ο Ναβάλνι, η έρευνα για το “χρυσό ξενοδοχείο” στην Ελλάδα και οι “δαιδαλώδεις” συνδέσεις με το “περιβάλλον” του Πούτιν
Η πρώτη μεγάλη έρευνα του Αλεξέι Ναβάλνι - του μεγαλύτερου “εγχώριου” επικριτή και αντιπάλου του Πούτιν, που βρήκε τραγικό θάνατο, ενώ ήταν έγκλειστος σε φυλακές της Δυτικής Σιβηρίας- και της ομάδας ερευνητών του που είχαν συστήσει το Ίδρυμα Κατά της Διαφθοράς, είχε έντονο άρωμα Ελλάδας.
Ξεκίνησε το 2014 και στο στόχαστρό της βρίσκονταν μία υπόθεση διαφθοράς, που ενέπλεκε τον Ρώσο Γενικό Εισαγγελέα Γιούρι Τσάικα και τους γιους του, Άρτεμ και Ίγκορ. Ο αντίκτυπος της, όταν το ντοκιμαντέρ που είχε δημιουργήσει η ομάδα Ναβάλνι ανέβηκε στο διαδίκτυο, στα τέλη του 2015, ήταν τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής: Σε διάστημα έξι εβδομάδων είχε 4,5 εκατομμύρια θεάσεις και προκάλεσε εκατοντάδες χιλιάδες αντιδράσεις από το ρωσικό κοινό.
Δημοσκόπηση που διενεργήθηκε έδειξε ότι σχεδόν το 50% των ερωτηθέντων είχε δει ή ακούσει για την «υπόθεση Τσάικα», ενώ το 43% δήλωσε ότι περίμενε κάποιου είδους κυβερνητική έρευνα, με αποτέλεσμα την απόλυση ή ακόμα και τη σύλληψη του Γενικού Εισαγγελέα. Το απόγειο του αντικτύπου ήταν, όταν κατά τη διάρκεια της ετήσιας τηλεοπτικής συνέντευξης του Ρώσου Προέδρου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναγκάστηκε τελικά να αναφερθεί δημόσια στην έρευνα για τον Τσάικα, μεγάλο μέρος της οποίας είχε διεξαχθεί στην Ελλάδα και φώτιζε αμφίβολους δεσμούς των γιων του Εισαγγελέα, με στοιχεία του υποκόσμου, καθώς και ροές χρήματος, συσσώρευση πλούτου και επενδύσεις σε ξενοδοχείο της Χαλκιδικής.
Οι δυτικές κυβερνήσεις ενδιαφέρθηκαν έντονα για το θέμα και έστρεψαν έκτοτε τα «ραντάρ» τους στα μέλη της οικογένειας Τσάικα και στις δραστηριότητές τους.
Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον Άρτεμ, τον μεγαλύτερο γιό του Εισαγγελέα το 2017, σημειώνοντας ότι «εκμεταλλεύτηκε τη θέση και την ικανότητα του πατέρα του να επηρεάζει τους υφισταμένους του, ώστε να κερδίζει με παράτυπο τρόπο κρατικά περιουσιακά στοιχεία και συμβόλαια και να ασκεί πίεση σε επιχειρηματίες ανταγωνιστές του». Ο πατέρας Τσάικα παρέμεινε Γενικός Εισαγγελέας άλλα τρία χρόνια, από τότε που αποφασίστηκαν οι κυρώσεις των ΗΠΑ στον υιό και μετά απέκτησε τη θέση του Πληρεξούσιου Αντιπροσώπου του Ρώσου Προέδρου στον Βόρειο Καύκασο.
Η Ευρώπη ακολούθησε τα βήματα των ΗΠΑ στις κυρώσεις κατά των Τσάικα, έπειτα από αρκετά χρόνια. Στα μέσα του 2023, σε απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ αναφερόταν ότι ο Άρτεμ Τσάικα δημιούργησε τις επιχειρήσεις του κυρίως με κρατικές συμβάσεις, την περίοδο που ο πατέρας του ήταν Γενικός Εισαγγελέας.
«Οι εταιρείες του Άρτεμ Τσάικα έχουν επανειλημμένα κερδίσει διαγωνισμούς δημοσίων συμβάσεων, λόγω της απομάκρυνσης ανταγωνιστών από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Ο Άρτεμ Τσάικα είναι ιδιοκτήτης της εταιρείας PNK-Ural, του μεγαλύτερου προμηθευτή χαλικιών για τους Ρωσικούς Σιδηροδρόμους. Ο Ραμζάν Καντίροφ, ο επικεφαλής της Δημοκρατίας της Τσετσενίας και στενός σύμμαχος του Προέδρου Πούτιν, διόρισε τον Άρτεμ Τσάικα ως σύμβουλό του για ανθρωπιστικά, κοινωνικά και οικονομικά θέματα τον Οκτώβριο 2022. Ως εκ τούτου, ο Άρτεμ Τσάικα υποστηρίζει υλικά και επωφελείται από την κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία είναι υπεύθυνη για την προσάρτηση της Κριμαίας και την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας. Επιπλέον, συνδέεται με τον Ραμζάν Καντίροφ», ανέφερε το Συμβούλιο της ΕΕ στην απόφασή του.
Κυρώσεις η ΕΕ επέβαλε και στον μικρότερο γιο του εισαγγελέα, Ίγκορ, για παρόμοιους λόγους με τον Άρτεμ όσον αφορά στην επιρροή του πατέρα τους για να κάνουν μπίζνες, ενώ ιδιαίτερη μνεία έγινε στις επιχειρηματικές δραστηριότητες του νεότερου υιού στην Κριμαία. Στον ίδιο τον πατέρα, ευρωπαϊκές κυρώσεις είχαν επιβληθεί από το 2022.
Η έρευνα με το «ελληνικό άρωμα» ήταν κομβικής σημασίας στην πορεία του Ναβάλνι και της μάχης που έδινε κατά της διαφθοράς στη Ρωσία, καθώς σηματοδοτούσε την επιμονή και την αποφασιστικότητά του να τα βάλει με τους πλέον ισχυρούς θεσμούς του συστήματος Πούτιν, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.
Αν και ο Ναβάλνι ήταν εκτός Ρωσίας περισσότερο γνωστός ως πολιτικός της αντιπολίτευσης, η κληρονομιά του - ανάμεσα σε άλλα- περιλαμβάνει και τα στοιχεία μίας ανορθόδοξης, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικής, μεθόδου «ερευνητικής δημοσιογραφίας». Κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο Ναβάλνι ήταν με οποιονδήποτε τρόπο αμερόληπτος. Αντιθέτως, ήταν αυτός τελικά που επινόησε τον χαρακτηρισμό «πάρτι απατεώνων και κλεφτών», για να περιγράψει την παράταξη της «Ενωμένης Ρωσίας» του Πούτιν.
Υπό αυτές τις συνθήκες, της «μη αμεροληψίας», ο Ναβάλνι είχε καταστήσει τον ακτιβισμό κατά της διαφθοράς βασικό -και εξαιρετικά επιτυχημένο- συστατικό του πολιτικού του έργου. Για να καταφέρει να βρίσκει στοιχεία, εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους Ρώσους ερευνητές, χρησιμοποιώντας επιμελώς τεκμηριωμένες αποδείξεις, ώστε να αποκαλύψει τη διαφθορά στην… καρδιά του καθεστώτος Πούτιν. Και η πρώτη μεγάλη του ερευνητική επιτυχία, πέρασε από την Ελλάδα.
Τον Μάιο του 2014, έπειτα από ανακαίνιση εννέα μηνών, άνοιξε ένα «καινούριο» ξενοδοχείο, στην Χαλκιδική. Ο Ναβάλνι και η ομάδα του εντόπισαν ότι οι επενδυτές έβαλαν από 25 έως 29 εκατομμύρια ευρώ, μόνο στην ανακαίνισή του. «Το ξενοδοχείο αποδείχθηκε πολυτελές, ακόμη και με τα πρότυπα των ξενοδοχείων πέντε αστέρων, θεωρείται το καλύτερο στην χερσόνησο της Χαλκιδικής», έγραφαν σε ενημερωτικό σημείωμα που συνόδευε το σχετικό ντοκιμαντέρ.
«Τα εγκαίνια του ξενοδοχείου συνοδεύτηκαν από μια πρωτοφανή γιορτή. Υπήρχε συναυλία, πυροτεχνήματα, ορχήστρα και σόου με λέιζερ. Ωστόσο, αυτό που ήταν πιο εκπληκτικό ήταν η λίστα των καλεσμένων. Στην τελετή έναρξης παραβρέθηκαν όχι μόνο γνωστοί Έλληνες, αλλά και πολλοί καλεσμένοι από τη Ρωσία και αλλού», σημείωναν.
Βάσει εκτιμήσεων, η εκδήλωση για τα εγκαίνια κόστισε 1 εκατομμύριο ευρώ, ενώ κυκλοφορούσαν και φήμες που υποστήριζαν ότι το πάρτι διοργανώθηκε από την ίδια εταιρεία που διοργάνωσε την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2014, στο Σότσι. Στο πάρτι παραβρέθηκαν μερικοί από τους πλουσιότερους Ρώσους και διεθνείς επιχειρηματίες, διασημότητες και πολιτικοί, ανάμεσά τους, ο τότε Ρώσος Υπουργός Πολιτισμού, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι.
Εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε ούτε μία φωτογραφία του μεγαλύτερου γιου του Γενικού Εισαγγελέα στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, αλλά «έτσι ακριβώς μοιάζει ο Άρτεμ», ανέφερε η ερευνητική ομάδα του Ναβάλνι, παρουσιάζοντας φωτογραφίες και υλικό από τα εγκαίνια. Σε αυτές ο Άρτεμ εμφανιζόταν να κόβει την κορδέλα στα εγκαίνια του ξενοδοχείου.
Ωστόσο, η συμμετοχή του Άρτεμ Τσάικα στο resort της Χαλκιδικής δεν ήταν κρυφή στην Ελλάδα. Σε δελτίο Τύπου και ανακοίνωση που κυκλοφόρησαν αμέσως μετά τα εγκαίνια, ο μεγαλύτερος γιος του Ρώσου Γενικού Εισαγγελέα αναφερόταν μαζί με μία συνεταίρο του ως οι ιδιοκτήτες του ξενοδοχείου.
Επιπλέον, σε δημόσια προσβάσιμα έγγραφα φαίνεται ότι ο Άρτεμ Τσάικα, από τον Μάιο του 2012 έως το 2018, σχεδόν τρία χρόνια μετά την δημοσιοποίηση του ντοκιμαντέρ του Ναβάλνι και περίπου έναν χρόνο μετά τις κυρώσεις των ΗΠΑ, ήταν στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας του ξενοδοχείου με την ιδιότητα του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου, ενώ η συνεταίρος του από το 2013 και μετά. Επιπλέον, τα χρήματα για τα οποία έκανε λόγο η έρευνα Ναβάλνι, φαίνεται ότι άρχισαν να τροφοδοτούν την επιχείρηση, μέσω Αυξήσεων Μετοχικού Κεφαλαίου από το 2012, οπότε μπήκαν περίπου 7 εκατομμύρια ευρώ. Στις αρχές του 2014, αφού είχε κάνει την εμφάνισή της και η συνέταιρος στην εταιρεία, εισέρευσαν άλλα 5 εκατομμύρια, ενώ την άνοιξη του 2015 περίπου 9 εκατομμύρια ευρώ.
Από την έρευνα της ομάδας Ναβάλνι προέκυπτε ακόμη ότι η συνέταιρος του Άρτεμ, ήταν η πρώην σύζυγος του αναπληρωτή του Γενικού Εισαγγελέα Γιούρι Τσάικα. Κατά του αναπληρωτή Γενικού Εισαγγελέα, σύμφωνα με την έρευνα, είχαν υπάρξει καταθέσεις σε υπόθεση «προστασίας τυχερών παιχνιδιών κοντά στη Μόσχα». Στα στοιχεία που συγκέντρωσε η ομάδα Ναβάλνι περιλαμβάνονταν και κάποια για τα δηλωθέντα εισοδήματα της συνεταίρου, ύψους 9 εκατομμυρίων ρουβλίων για το 2009 και άλλα τόσα το 2010 και Μηδέν (0) για το 2011. Μετά, λόγω του διαζυγίου με τον αναπληρωτή Γενικό Εισαγγελέα δεν εμφανίζεται στις δηλώσεις του, ενώ στην έρευνα καταγράφεται ότι διέθετε κάποια ακίνητα.
Ψάχνοντας απαντήσεις για το πού μπορεί να βρήκε τα χρήματα, ώστε να επενδύσει στο ξενοδοχείο η συνεταίρος, ο Ναβάλνι και η ομάδα του υποστήριξαν ότι εντόπισαν μία άλλη εταιρεία, με έδρα στη Ρωσία, στην οποία μετείχε η συνεταίρος, μαζί με συζύγους καταδικασμένων εγκληματιών. «Αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να το πιστέψει κανείς. Για να είμαστε ειλικρινείς, ελέγξαμε όλες τις πιθανές δηλώσεις και βάσεις δεδομένων ένα εκατομμύριο φορές και όλα ταιριάζουν: ονόματα, μοναδικοί αριθμοί, διευθύνσεις. Αυτή η ιστορία φαίνεται εντελώς παράλογη», έγραφαν στην έρευνά τους ο Νοβάλνι και η ομάδα του.
Η συνέταιρος προχώρησε σε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση κατά του Ναβάλνι και του δικού του Ιδρύματος Κατά της Διαφθοράς, με την οποία απαιτούσε να αποσυρθεί το ντοκιμαντέρ, καθώς και περίπου 70.000 ευρώ για ηθική αποζημίωση. Δικαστήριο της Μόσχας, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Ίντερφαξ, απέρριψε τη μήνυση, την οποία «επέστρεψεστον αιτητή, λόγω ατελειών».
Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Αλεξέι Ναβάλνι στον Observer, λίγο μετά τη δημοσιοποίηση της έρευνας, είχε αναφέρει ότι εντόπισαν για πρώτη φορά την ιστορία του Τσάικα, όταν παρακολουθούσαν τις αγορές ακινήτων σε περιοχές όπου οι Ρώσοι αξιωματούχοι ήθελαν να κρύβουν τα χρήματά τους, ήτοι Ελλάδα, Κύπρο, Ισπανία και Λονδίνο. Το ενδιαφέρον τους αρχικά κέντρισε η υπερπολυτελής εκδήλωση εγκαινίων του ξενοδοχείου στην Χαλκιδική και, φυσικά, η σύνδεση με τον γιο του Γενικού Εισαγγελέα της Ρωσίας.
«Βάλαμε το θέμα στην άκρη για λίγο, γιατί πραγματικά δεν υπάρχει κάποια τρομερή έκπληξη, σχετικά με το γεγονός ότι οι αξιωματούχοι μας έχουν αμφίβολης προέλευσης περιουσία. Αλλά, μετά, όταν εμφανίστηκαν οι σύνδεσμοι Τσάποκ (σ.σ. με έναν εκ των καταδικασμένων εγκληματιών), δεν μπορούσα να το πιστέψω αρχικά. Το ελέγξαμε ξανά και ξανά και απλώς γινόταν όλο και χειρότερο», είχε αναφέρει ο Ναβάλνι.
Στον απόηχο των αποκαλύψεων ο εκπρόσωπος του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, είπε ότι οι κατηγορίες «δεν προκάλεσαν το ενδιαφέρον μας», επειδή δεν σχετίζονται με τον Γενικό Εισαγγελέα, αλλά με τους γιους του, οι οποίοι έχουν τις δικές τους επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Ο ίδιος ο Τσάικα, στα μόνα σχόλιά του για την υπόθεση, είπε στο Interfax ότι το βίντεο ήταν «μια δουλειά που δεν πληρώθηκε από αυτούς που το έκαναν», αφήνοντας να εννοηθεί ότι κάποια εξωτερική δύναμη προσπαθούσε να τον πλήξει. «Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται είναι εσκεμμένα παραποιημένες και δεν έχουν καμία βάση στην πραγματικότητα», είχε πει τον Δεκέμβριο του 2015.
Οι ίδιοι οι επιτελείς του Ναβάλνι δεν προσποιούνται ότι είναι αμερόληπτοι. Σε μια συνέντευξή της στην εφημερίδα Meduza, η εκπρόσωπός του Κίρα Γιάρμις ήταν ξεκάθαρη, λέγοντας «Δεν είμαστε δημοσιογράφοι. Αν κάτι δεν μας αρέσει και θεωρούμε αυτόν και τον άλλον απατεώνα, τότε μπορούμε να τον αποκαλέσουμε απατεώνα».
Ευρωεκλογές 2024: Τα “μεγάλα ονόματα” που έμειναν “εκτός”
