Έχουν τα παιδιά πονοκεφάλους; Πότε ανησυχούμε;

Πονοκέφαλος είναι η εκδήλωση πόνου στην περιοχή του κεφαλιού ή του λαιμού. Οι πονοκέφαλοι είναι συχνοί σε παιδιά και εφήβους. Οι πονοκέφαλοι μπορούν να προκληθούν από πολλές αιτίες όπως κρυολόγημα, άγχος, αφυδάτωση, έλλειψη ύπνου ή προβλήματα στην όραση (π.χ. δυσκολία στο διάβασμα).

Οι περισσότεροι πονοκέφαλοι στα παιδιά δεν οφείλονται σε κάποιο σοβαρό υποκείμενο πρόβλημα, αλλά μπορεί να είναι ενοχλητικοί για το παιδί και να έχουν αντίκτυπο στη σχολική επίδοση, τον αθλητισμό και τις δραστηριότητες παιχνιδιού.

Όπως και οι ενήλικες, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν διαφορετικούς τύπους πονοκεφάλων, συμπεριλαμβανομένων ημικρανιών ή πονοκεφάλων που σχετίζονται με το άγχος. Τα παιδιά μπορούν, επίσης, να έχουν χρόνιους καθημερινούς πονοκεφάλους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πονοκέφαλοι στα παιδιά οφείλονται σε λοίμωξη ή σε κάποιο τραύμα στο κεφάλι. Είναι σημαντικό να δώσετε προσοχή στα συμπτώματα πονοκεφάλου του παιδιού σας και να συμβουλευτείτε έναν γιατρό, εάν ο πονοκέφαλος επιδεινώνεται ή εμφανίζεται συχνά.

Οι πονοκέφαλοι στα παιδιά συνήθως μπορούν να αντιμετωπιστούν με κοινά παυσίπονα φάρμακα και υγιεινές συνήθειες, όπως ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου και φαγητού.

Πώς εκδηλώνονται οι πονοκέφαλοι; Πού οφείλονται;

Ενώ τα παιδιά έχουν τους ίδιους τύπους πονοκεφάλων με τους ενήλικες, τα συμπτώματά τους μπορεί να είναι λίγο διαφορετικά. Για παράδειγμα, ο πόνος της ημικρανίας στους ενήλικες διαρκεί συχνά τουλάχιστον τέσσερις ώρες αλλά στα παιδιά, ο πόνος μπορεί να μην διαρκέσει τόσο πολύ.

Οι διαφορές στα συμπτώματα μπορεί να δυσκολέψουν την αναγνώριση του πονοκεφάλου σε ένα παιδί, ειδικά σε ένα παιδί μικρότερης ηλικίας που δεν μπορεί να περιγράψει τα συμπτώματα. Σε γενικές γραμμές όμως, κάποια συμπτώματα τείνουν να εμπίπτουν συχνότερα σε ορισμένες κατηγορίες.

Οι πονοκέφαλοι ταξινομούνται ως πρωτογενείς  και δευτερογενείς πονοκέφαλοι.

Οι πιο συχνοί πρωτογενείς πονοκέφαλοι είναι:

Πονοκέφαλος τάσης – το παιδί περιγράφει έναν πόνο σαν μια σφιχτή ζώνη γύρω από το κεφάλι. Πρόκειται για έναν σταθερό, διάχυτο πόνο που γίνεται αισθητός και στις δύο πλευρές του κεφαλιού, αλλά μπορεί να εντοπίζεται στο μπροστινό και στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Ημικρανία – συχνά περιγράφεται ως ένα παλλόμενο συναίσθημα, το οποίο μπορεί να είναι στη μία πλευρά του κεφαλιού. Οι ημικρανίες συνοδεύονται μερικές φορές από συμπτώματα ζάλης, ναυτίας, εμέτου και οπτικών διαταραχών.

Άλλες πρωτογενείς διαταραχές πονοκεφάλου είναι λιγότερο συχνές και μπορεί να σχετίζονται με ξαφνικό, μονόπλευρο πόνο στο πρόσωπο και ρινική συμφόρηση ή δακρύρροια (χωρίς πραγματικό κλάμα).

Τα παιδιά που έχουν πρωτογενείς πονοκεφάλους συχνά έχουν άτομα στο οικογενειακό τους περιβάλλον που εκδηλώνουν πονοκεφάλους. Η έλλειψη ύπνου και το άγχος αποτελούν τα συνηθέστερα αίτια.

Οι δευτερογενείς πονοκέφαλοι οφείλονται σε μια αναγνωρίσιμη υποκείμενη αιτία, συνήθως μια ήπια ασθένεια (π.χ. ιογενής λοίμωξη) ή αφυδάτωση. Σπάνιες αιτίες δευτερογενών πονοκεφάλων είναι οι όγκοι ή η ενδοκρανιακή  αιμορραγία.

Τι μπορούμε να κάνουμε στο σπίτι;

Ένας περιστασιακός πονοκέφαλος μπορεί να αντιμετωπιστεί πολύ απλά με λίγο φαγητό, νερό, ξεκούραση και χαλάρωση. Ένα δροσερό, υγρό πανί που τοποθετείται στο μέτωπο μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πονοκεφάλου, όπως και το μασάζ ή το τέντωμα των μυών της κεφαλής και του λαιμού.

Εάν αυτές οι πρακτικές δεν λειτουργούν, μπορείτε να δώσετε στο παιδί σας κάποιο παυσίπονο, όπως παρακεταμόλη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Μην χρησιμοποιείτε παυσίπονα για περισσότερο από δύο ημέρες την εβδομάδα, χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας. Η υπερβολική χρήση παυσίπονων φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα ή ακόμα και να επιδεινώσει τον πονοκέφαλο.

Για να προσπαθήσετε να μειώσετε τη συχνότητα των πονοκεφάλων, βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας κοιμάται και ξεκουράζεται αρκετά, ασκείται τακτικά και ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή. Η ισορροπημένη διατροφή σημαίνει ότι το παιδί σας πρέπει να τρώει πολλά λαχανικά και φρούτα και να περιορίζει τα επεξεργασμένα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και σάκχαρα.

Είναι χρήσιμο να κρατήσετε ένα ημερολόγιο πονοκεφάλου, ώστε να προσδιορίσετε τι προκαλεί τους πονοκεφάλους του παιδιού σας. Το ημερολόγιο θα βοηθήσει τον γιατρό του παιδιού σας στον καθορισμό του καλύτερου τρόπου διαχείρισης και θεραπείας των πονοκεφάλων του παιδιού σας στο μέλλον. Εάν διαπιστώσετε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις  που φαίνεται να προκαλούν πονοκεφάλους στο παιδί σας, μπορείτε να προσπαθήσετε να τις αποφύγετε.

Το ημερολόγιο πονοκεφάλων πρέπει να περιλαμβάνει:

• πότε ξεκίνησε ο πονοκέφαλος και τι φάνηκε να τον προκαλεί
• πόσο διήρκεσε
• σε ποιο μέρος του κεφαλιού εντοπίζεται
• πόσο έντονος ήταν σε κλίμακα από 1 (ήπια) έως 10 (σοβαρή)
• αν κάτι βοήθησε τον πονοκέφαλο να υποχωρήσει
• την ώρα που το παιδί πήγε για ύπνο το προηγούμενο βράδυ
• εάν υπήρχαν άλλα συμπτώματα με τον πονοκέφαλο
• αν έχει χάσει σχολείο ή δραστηριότητες  λόγω του πονοκεφάλου

Πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια;

Οι περισσότεροι πονοκέφαλοι δεν είναι σοβαροί, αλλά αναζητήστε άμεση ιατρική φροντίδα εάν οι πονοκέφαλοι του παιδιού σας:

• Ξυπνάνε το παιδί σας από τον ύπνο.
• Επιδεινώνονται  ή γίνονται  πιο συχνοί.
• Αλλάζει η συμπεριφορά του παιδιού σας.
• Ακολούθησαν έναν τραυματισμό, όπως ένα χτύπημα στο κεφάλι.
• Το παιδί έχει επίμονους εμετούς ή διαταραχές όρασης.
• Συνοδεύονται από πυρετό και πόνο στον αυχένα ή δυσκαμψία.

Συζητήστε με το γιατρό του παιδιού σας εάν ανησυχείτε ή έχετε ερωτήσεις σχετικά με τους πονοκεφάλους του παιδιού σας.

Βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε

• Οι πονοκέφαλοι είναι συχνοί στα παιδιά και γενικά δεν είναι σοβαροί.
• Μπορούν να επηρεάσουν τη σχολική εκπαίδευση και επίδοση, τον αθλητισμό και τις εξωσχολικές δραστηριότητες.
• Κρατήστε ένα ημερολόγιο πονοκεφάλου ώστε να εντοπίσετε τα πράγματα που προκαλούν πονοκεφάλους του παιδιού σας, ώστε να  να προσπαθήσετε να τα αποφύγετε.
• Είναι σημαντικό το παιδί σας να κοιμάται καλά, να μην μένει νηστικό και να έχει σε κάποιο βαθμό σωματική άσκηση.

Μερικοί πονοκέφαλοι μπορεί να είναι σοβαροί, και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και να αναζητήσετε εξειδικευμένη αξιολόγηση.

*Άρθρο της Ιωάννας Κουρή, Παιδιάτρου - Παιδονευρολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Τμήματος Μελέτης Διαταραχών Ύπνου Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.