Μητρικός Θηλασμός και Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα
Το μητρικό γάλα είναι αδιαμφισβήτητα η ιδανική φυσική τροφή για τα μωρά, καθώς είναι φτιαγμένο για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου. Το μητρικό γάλα αποτελείται από λακτόζη και ολιγοσακχαρίτες, λιπαρά γάλακτος, πρωτεΐνες, συμπεριλαμβανομένων εκκριτική ανοσοσφαιρίνη Α (IgA) και μέταλλα.
Παρέχει όλες τις βιταμίνες, πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, ιχνοστοιχεία και άλατα που χρειάζονται τα βρέφη, ενώ παράλληλα ενισχύει το ανοσοποιητικό τους σύστημα και τη νευροαναπτυξιακή τους εξέλιξη. Τo μητρικό γάλα εκκρίνεται στις κυψέλες, με ενεργητική μεταφορά, που περιλαμβάνει εξωκυττάρωση, αντίστροφη πινοκυττάρωση, διακυττάρωση και μεταφορά στη θηλή.
Φάρμακα που προσλαμβάνονται από τη μητέρα, γενικά μεταφέρονται στο γάλα μέσω διάχυσης. Μόνο το αδέσμευτο κλάσμα του φαρμάκου μεταφέρεται στο μητρικό γάλα. Φάρμακα υψηλού μοριακού βάρους, ισχυρά με πρωτεΐνες συνδεόμενα και μη λιποδιαδιαλυτά, είναι απίθανο να διέλθουν στο μητρικό γάλα.
Η κινητική του φαρμάκου μπορεί επίσης να επηρεάσει την τελική συγκέντρωση του φαρμάκου, πχ., φάρμακα με μακρό χρόνο ημίσειας ζωής, είναι πιο πιθανό να συσσωρεύονται στο μητρικό γάλα.
H ασθενής με Αυτοάνοσο Ρευματικό Νόσημα θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένη και να συμμετάσχει ενεργά στις θεραπευτικές αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν, πριν από τη σύλληψη, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό και σχετικά με το θηλασμό.
Ο θηλασμός είναι μια φυσική ικανότητα
Τα Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα χαρακτηρίζονται από την παρουσία εργαστηριακών γνωρισμάτων, τα αυτοαντισώματα, δηλαδή τα αντισώματα κατά του ίδιου του οργανισμού.
Η συνύπαρξη Αυτοάνοσου Ρευματικού Νοσήματος (ΑΡΝ) κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι δυνατόν να οδηγήσει σε υποτροπή και έξαρση του ΑΡΝ, λόγω αυξημένης προφλεγμονώδους δράσης της αυξημένης προλακτίνης.
Φάρμακα χαμηλού κινδύνου για θηλάζουσες μητέρες με Α.Ρ.Ν.
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs) είναι ασθενή οξέα και είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένα με πρωτεΐνες, άρα περνούν στο γάλα σε χαμηλά ποσά, οι μικρότερες δόσεις NSAIDs πρέπει να προτιμώνται, με προσοχή για πρόωρα νεογνά.
Η υδροξυχλωροκίνη και η σουλφασαλαζίνη είναι συμβατά με το θηλασμό. Η Azathioprine απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα σε πολύ χαμηλή ποσότητα.
Φάρμακα αυξημένου κινδύνου για θηλάζουσες μητέρες με Α.Ρ.Ν.
Η ΜΤΧ απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα, αν και σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Όσον αφορά τα γλυκοκορτικοειδή, κατά μέσο όρο, λιγότερο από 10% μιας δόσης πρεδνιζόνης ή πρεδνιζολόνης απεκκρίνεται στο μητρικό γάλα. Τα μέγιστα επίπεδα ορού εμφανίζονται 1 ώρα μετά τη δόση και μειώνονται ταχέως μετά.
Η χρήση τους κατά τη διάρκεια της γαλουχίας
Κρίνεται συμβατή, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ), εάν αυτό δικαιολογείται από το δυνητικό όφελος για την υγεία της μητέρας.
- Η χρήση της χαμηλότερης αποτελεσματικής δόσης επιβάλλεται
- Γλυκοκορτικοειδή (GC) για γυναίκες που λαμβάνουν δόσεις στεροειδών > 20 mg/ημέρα, συνιστάται η καθυστέρηση του θηλασμού για 4 ώρες μετά την κατάποση.
- Για γυναίκες που παίρνουν >40 mg πρεδνιζόνης καθημερινά, είναι συνετό να παρακολουθείται το βρέφος, για ενδείξεις καταστολής των επινεφριδίων.
- Από τους βιολογικούς παράγοντες, που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των Α.Ρ.Ν. οι πιο ασφαλείς είναι οι ΤΝFα-αναστολείς. Εξαιτίας της δομής τους, είναι φάρμακα χαμηλού κινδύνου για τις θηλάζουσες μητέρες με Α.Ρ.Ν.
- Μικρή ποσότητα IgG1 εκκρίνεται στο μητρικό γάλα και οι περισσότεροι διαθέσιμοι ΤΝFα-αναστολείς περιέχουν μέρη IgG1.
- Εκτός από τη χαμηλή πιθανότητα ενεργού μεταφοράς, οι TNFα-αναστολείς, είναι πρωτεΐνες υψηλού μοριακού βάρους και θα αναμενόταν να έχουν μικρή διάχυση στο μητρικό γάλα.
Συχνές απορίες
1) Υπάρχουν κίνδυνοι για το θηλασμό σε μια γυναίκα που έχει μια αυτοάνοση πάθηση πριν την εγκυμοσύνη; Μπορεί ο θηλασμός να προκαλέσει αυτοάνοση πάθηση;
Η μητέρα που θηλάζει αντιμετωπίζει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή της. Τα υψηλά επίπεδα προλακτίνης μπορεί να οδηγήσουν, είτε στην ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων σε ευαίσθητες μητέρες είτε σε παροξύνσεις υπαρχόντων ήδη αυτοάνοσων διαταραχών.
2) Ο θηλασμός επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας;
Ασθενής με αυτοάνοσο ρευματικό νόσημα δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα κατά τη διάρκεια της γαλουχίας, με την προϋπόθεση ότι θα παρακολουθείται από τον Ρευματολόγο της ο οποίος θα συνεργάζεται με τον Γυναικολόγο για την καλύτερη διαχείρισή της.
3) Μπορεί ο θηλασμός να προκαλέσει έξαρση Συστηματικού Ερυθηματώδους Λύκου;
Ειδικότερα, οι ασθενείς με Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, μπορεί να είναι ευάλωτοι σε έξαρση της νόσου μετά τον τοκετό. Οι εξάρσεις του λύκου μετά τον τοκετό αντιμετωπίζονται παρόμοια με εκείνες σε μια μη έγκυο ασθενή.
4) Είναι δυνατόν να μεταφερθούν αυτοάνοσα αντισώματα από τη μητέρα στο μωρό κατά τη διάρκεια του θηλασμού;
Είναι δυνατόν να μεταφερθούν αυτοαντισώματα αλλά και ένα ευρύ φάσμα άλλων ουσιών, κατά τη διάρκεια του θηλασμού, πολλές από τις οποίες είναι ωφέλιμες, ενώ άλλες (συχνά βασισμένες σε φάρμακα) μπορεί να είναι προβληματικές.
*Άρθρο της Ελένης Κομνηνού, Ρευματολόγου, Υπεύθυνης Τμήματος Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων Κύησης ΜΗΤΕΡΑ
