Καθυστέρηση λόγου και ομιλίας στα παιδιά
Η καθυστέρηση λόγου και ομιλίας συμβαίνει όταν ένα παιδί δεν αναπτύσσει ομιλία με τον αναμενόμενο ρυθμό για την ηλικία του. Είναι ένα συχνό αναπτυξιακό πρόβλημα που αφορά έως και το 10% - 15% των παιδιών 2 ετών, και 4 - 5% των παιδιών μετά τα 3 έτη.
Συμπτώματα
Το παιδί σας μπορεί να έχει καθυστέρηση ομιλίας εάν δεν είναι σε θέση:
- Να «μπαμπαλίσει» σε ηλικία 6 έως 9 μηνών.
- Να πει απλές λέξεις (όπως «μαμά» ή «μπαμπά») με νόημα, περισσότερο ή λιγότερο καθαρά μέχρι την ηλικία των 12 έως 15 μηνών.
- Να κατανοήσει απλές λέξεις (όπως «όχι» ή «σταμάτα») μέχρι την ηλικία των 18 μηνών.
- Να λέει λιγότερες από 50 λέξεις και να μην συνδυάζει 2 λέξεις μέχρι την ηλικία 2 ετών.
- Να μιλάει σε σύντομες προτάσεις μέχρι την ηλικία των 3 ετών.
- Να λέει μια απλή ιστορία σε ηλικία 4 έως 5 ετών.
Αιτίες
Οι πιο κοινές αιτίες καθυστέρησης ομιλίας περιλαμβάνουν προβλήματα ακοής, γενικότερη καθυστέρηση και σε άλλους τομείς της εξέλιξης, νοητική υστέρηση και προωρότητα (ανάλογα με το πόσο νωρίς γεννήθηκε, ένα παιδί ακολουθεί τα δικά του αναπτυξιακά ορόσημα).
Άλλες αιτίες είναι:
- Ψυχοκοινωνική στέρηση (το παιδί δεν περνάει αρκετό χρόνο μιλώντας με ενήλικες και μεγαλώνει σε περιβάλλον φτωχό σε ερεθίσματα).
- Αυτισμός (το παιδί δεν γυρίζει στο όνομά του, δεν σας κοιτάζει στα μάτια, δεν δείχνει αντικείμενα με τον δείκτη, κάνει επαναληπτικές κινήσεις, στερεοτυπικά, μονότονες).
- Κληρονομικότητα (όταν ο ένας από τους γονείς έχει αργήσει να μιλήσει).
- Εκλεκτική αλαλία (το παιδί απλώς δεν θέλει να μιλήσει).
- Εγκεφαλική παράλυση (μια κινητική κυρίως διαταραχή που οφείλεται σε περιγεννητική συνήθως εγκεφαλική βλάβη και συνοδεύεται από άλλα προβλήματα όπως νοητικά, ομιλίας, συμπεριφοράς).
- Μεταβολικά νοσήματα, όπως υποθυρεοειδισμός, φαινυλκετονουρία
- Γενετικά νοσήματα, όπως σύνδρομο Down, εύθραυστο Χ.
Η διαβίωση σε ένα δίγλωσσο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί επίσης να επηρεάσει την παραγωγή λόγου και της ομιλίας του παιδιού. Ο εγκέφαλος του παιδιού χρειάζεται να εργαστεί πιο πολύ για να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει δύο γλώσσες. Έτσι, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος γι’ αυτά τα παιδιά να αρχίσουν να χρησιμοποιούν μία ή και τις δύο γλώσσες που μαθαίνουν. Δεν είναι ασύνηθες για ένα δίγλωσσο παιδί να χρησιμοποιεί μια μόνο γλώσσα στην αρχή.
Διάγνωση
Ο παιδίατρός σας και ο παιδονευρολόγος μπορεί να σας βοηθήσουν να αναγνωρίσετε μια καθυστέρηση ομιλίας. Θα σας ρωτήσει τι λέξεις χρησιμοποιεί το παιδί και θα to προκαλέσει και ο ίδιος να επικοινωνήσει μαζί του λεκτικά και μπορεί να ακούσει ο ίδιος πώς το παιδί σας μιλάει. Ταυτόχρονα ελέγχει τη συνολική ψυχοκινητική εξέλιξη του παιδιού.
Ο παιδίατρός σας μπορεί να σας παραπέμψει σε άλλους ειδικούς για να καθορίσει γιατί το παιδί σας δεν μιλάει. Για παράδειγμα, εάν ο γιατρός σας πιστεύει ότι το παιδί σας μπορεί να έχει πρόβλημα ακοής, μπορεί να παραπέμψει το παιδί σας σε ωτορινολαρυγγολόγο για ακοολογικό έλεγχο.
Η διάγνωση του αυτισμού δεν γίνεται με κάποια εξέταση αίματος, αλλά μέσα από την κλινική παρατήρηση και ειδικά ανιχνευτικά εργαλεία από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας.
Θεραπεία
Το παιδί σας μπορεί να μην χρειάζεται απαραίτητα θεραπεία. Μερικά παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αρχίσουν να μιλούν. Αλλά αν το παιδί σας χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση, αυτό θα εξαρτηθεί από την αιτία της καθυστέρησης ομιλίας. Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει για την αιτία του προβλήματος του παιδιού σας και θα σας μιλήσει σχετικά με τις επιλογές θεραπείας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν λογοθεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής μπορεί να σας δείξει πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να μιλήσει περισσότερο και να μιλήσει καλύτερα και επίσης μπορεί να διδάξει στο παιδί σας πώς να ακούει ή πώς να διαβάζει τα χείλη.
Άλλοι ειδικοί που μπορεί να σας συστήσει ο γιατρός σας περιλαμβάνουν έναν ψυχολόγο (ειδικό σε προβλήματα συμπεριφοράς) κι έναν εργοθεραπευτή (για ενίσχυση λεπτής κινητικότητας).
*Άρθρο των:
Ιωάννας Κουρή, Παιδονευρολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Παίδων ΜΗΤΕΡΑ και
Ελένης Ν. Σκουτέλη, Παιδονευρολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών ΜΗΤΕΡΑ.
