Απόκτηση παιδιών μετά από καρκίνου μαστού: Eίναι εφικτή;

Υπολογίζεται ότι πάνω από 5.000 Ελληνίδες κάθε χρόνο προσβάλλονται από καρκίνο του μαστού με προσδόκιμο επιβίωσης πάνω από 80%. Σε ένα ποσοστό γύρω στο 20% βρίσκονται ακόμη σε αναπαραγωγική ηλικία και στην πλειοψηφία τους δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη τον οικογενειακό τους προγραμματισμό. Η ωοθηκική ανεπάρκεια που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα. Ευτυχώς, σήμερα υπάρχουν εξειδικευμένες θεραπείες που επιτρέπουν στις νέες γυναίκες με καρκίνο μαστού να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους στο μέλλον.

Κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων

Η κατάψυξη ωαρίων με τη μέθοδο υαλοποίησης υπόσχεται ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης που φτάνουν το 90% ανά ωοληψία. Τόσο η ποιότητα των ωαρίων όσο και οι τοκετοί δεν συνδέονται με αυξημένα ποσοστά ανωμαλιών. Στην περίπτωση που η ασθενής είναι παντρεμένη ή βρίσκεται σε σχέση τη στιγμή της διάγνωσης, υπάρχει η δυνατότητα κατάψυξης εμβρύων, με πιθανότητα επιτυχίας που αγγίζει ή ξεπερνά το 50%, ειδικά αν η ασθενής έχει ηλικία μικρότερη από 35 έτη τη στιγμή της ωοληψίας.

Προετοιμασία για τη λήψη ωαρίων

Η λήψη ορμονών με ταυτόχρονη λήψη αναστολέων αρωματάσης εξασφαλίζει χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της διέγερσης, ειδικά σε καρκίνο μαστού με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς. Αυτή η τεχνική θεωρείται η πλέον ασφαλής. Η ορμονική διέγερση διαρκεί 10-12 μέρες και μπορεί να αρχίσει ακόμη και στην ωχρινική φάση, εφαρμόζοντας το λεγόμενο random start πρωτόκολλο. Το βραχύ διάστημα διέγερσης δεν επιτρέπει καμία επιτάχυνση της ανάπτυξης του όγκου, ενώ γυναίκες που έμειναν έγκυες μετά από καρκίνο του μαστού δεν εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής, κάτι που περιγράφεται ως healthy mother effect.

Πότε προγραμματίζεται η κύηση;

Η παρέλευση δύο ετών μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας θεωρείται αποδεκτό χρονικό διάστημα σε περίπτωση όγκων μαστού με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς, εφόσον συμφωνούν οι θεράποντες γιατροί. Αν ο όγκος είναι ορμονοεξαρτώμενος και η ορμονοθεραπεία διαρκεί τουλάχιστον πέντε με δέκα χρόνια, συζητείται η διακοπή της ορμονοθεραπείας μετά από δύο χρόνια εφόσον δεν υπάρχει υποτροπή, η επίτευξη κύησης μέσα στην επόμενη διετία και η συνέχιση της ορμονοθεραπείας μετά τον τοκετό και για όσο καιρό χρειαστεί.

Δωρεά ωαρίων

Η λύση της δωρεάς ωαρίων επιλέγεται στην περίπτωση που η παραγωγή ωαρίων μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας δεν είναι δυνατή. Η επιλογή της δότριας γίνεται με πολύ αυστηρά κριτήρια με βάση το νομικό πλαίσιο. Τα ωάρια της δότριας γονιμοποιούνται από το σπέρμα του συντρόφου της λήπτριας και τα έμβρυα που προκύπτουν τοποθετούνται στη μήτρα της λήπτριας, η οποία έχει ήδη λάβει φαρμακευτική αγωγή για την υποστήριξη της εμφύτευσης. Η εξέλιξη της κύησης είναι η ίδια με αυτή που προκύπτει από φυσιολογική σύλληψη ή μετά από συμβατική εξωσωματική γονιμοποίηση.

Παρένθετη μητρότητα

Στην περίπτωση που η κύηση στο σώμα της γυναίκας με καρκίνο μαστού αντενδείκνυται, χρησιμοποιείται μια άλλη γυναίκα (παρένθετη μητέρα), στη μήτρα της οποίας μεταφέρεται το έμβρυο που έχει προκύψει από την εξωσωματική γονιμοποίηση των ωαρίων της βιολογικής μητέρας ή ακόμη και δανεικών ωαρίων με το σπέρμα του συντρόφου της. Αφού μεσολαβήσει έγκριση της διαδικασίας από το δικαστήριο, ο γυναικολόγος έχει το δικαίωμα να προχωρήσει στην εμβρυομεταφορά. Με βάση το νόμο, η ηλικία της παρένθετης μητέρας ορίζεται μεταξύ 25 και 45 ετών, ενώ η ίδια θα πρέπει να έχει αποκτήσει τουλάχιστον ένα παιδί και να μην έχει περισσότερες από δύο καισαρικές τομές στο ιστορικό της.

Επίλογος

Η συνεχής εξέλιξη στο χώρο της Ογκολογίας, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο και η μετάθεση του οικογενειακού προγραμματισμού σε μεγαλύτερη ηλικία επιβάλλει τη λήψη μέτρων διατήρησης γονιμότητας για αυτή την κατηγορία των ασθενών. Η κύηση σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού είναι εφικτή, εφόσον η υγεία και η πρόγνωση της ασθενούς το επιτρέπουν. Η εξωσωματική γονιμοποίηση με κατάψυξη ωαρίων ή εμβρύων πριν τη χημειοθεραπεία είναι ασφαλής, ενώ η δωρεά ωαρίων και η παρένθετη μητρότητα αποτελούν λύση όταν η παραγωγή ωαρίων ή η κυοφορία δεν είναι εφικτές ή αντενδείκνυνται. Αυτές οι μέθοδοι πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε κέντρα που συνεργάζονται με ογκολογικές κλινικές και διαθέτουν την ανάλογη τεχνογνωσία όπως η νέα Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ.

 *Άρθρο του Ιωάννη Ζερβομανωλάκη, Μαιευτήρα – Γυναικολόγου, Ειδικού στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ.