Οι “σχολικές” λοιμώξεις και η πρόληψή τους

Ο συγχρωτισμός των μαθητών  στο σχολείο ευνοεί τη μετάδοση πολλών παθογόνων μικροοργανισμών (μικροβίων, ιών, παρασίτων, μυκήτων) από άτομο σε άτομο, που προκαλούν λοιμώξεις από διάφορα συστήματα αναπνευστικό, γαστρεντερικό, δέρμα ή άλλα συστήματα,  λόγω της καθημερινής στενής επαφής πολλών παιδιών.

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο, λόγω νόσησης των παιδιών από λοιμώξεις,  χάνονται εκατομμύρια σχολικών ημερών παγκοσμίως. Σε μελέτη που έγινε το 2011 στις ΗΠΑ αναφέρεται ότι: α) το 40% των μαθητών των δημόσιων σχολείων, ηλικίας 5-17 ετών, απουσιάζει τρεις ή περισσότερες ημέρες από το σχολείο λόγω ασθένειας ή ατυχήματος  και β) 22 εκατομμύρια σχολικές ημέρες χάνονται ετησίως λόγω ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού (κοινό κρυολόγημα) και 38 εκατομμύρια ημέρες λόγω της νόσησης από γρίπη.

Τα νοσήματα που μεταδίδονται στο σχολείο είναι:

1. Λοιμώξεις του αναπνευστικού

• Ιογενείς λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα, που προκαλούν ρινοϊοί, αδενοϊοί και κορωνοϊοί, η γρίπη, σπανιότερα η λοιμώδης μονοπυρήνωση, η ανεμευλογιά,  η ιλαρά και η παρωτίτιδα. Τον τελευταίο χρόνο έχει προστεθεί στις ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού και η πανδημική νόσος Covid-19. 
• Μικροβιακές λοιμώξεις, όπως ο κοκκύτης η στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα ή λοιμώξεις από μικρόβια που αποικίζουν το φάρυγγα και προκαλούν μηνιγγίτιδα, μικροβιαιμία και πνευμονία.

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού μεταδίδονται κυρίως με τα σταγονίδια, με το βήχα ή το φτάρνισμα, από παιδιά που νοσούν ή μέσω μολυσμένων αντικείμενων από τις εκκρίσεις του ασθενούς (σάλιο, βλέννη, κόπρανα). Τα σταγονίδια μολύνουν υγιή άτομα του άμεσου περιβάλλοντος με την εισπνοή ή με την επαφή με μολυσμένα χέρια ή αντικείμενα.

2. Λοιμώξεις του γαστρεντερικού, που μεταδίδονται με τα άπλυτα χέρια ή με μολυσμένη τροφή ή νερό και οφείλονται σε ιούς (ροταϊό, νορροϊό, εντεροϊούς, ιό ηπατίτιδας Α), μικρόβια (σαλμονέλα, σιγκέλα, κολοβακτηρίδιο) και παράσιτα (οξύουροι, ασκαρίδες) και εκδηλώνονται με διάρροια, εμέτους, πυρετό ή άλλα συμπτώματα.
3. Λοιμώξεις δέρματος και τριχωτού της κεφαλής, που μεταδίδονται με επαφή με τον πάσχοντα. Αυτές είναι μικροβιακές λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο και στρεπτόκοκκο, γνωστές ως πυοδερμία, και παρασιτικές λοιμώξεις, όπως η ψώρα (δερματοπάθεια που οφείλεται στο άκαρι της ψώρας), καθώς και η φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής. που οφείλεται στις ψείρες.

Τα μέτρα για την πρόληψη των λοιμώξεων στο σχολικό περιβάλλον, είναι ιδιαιτέρως σημαντικά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο μετά την εκδήλωση της πανδημίας COVID-19. Οι σημαντικότεροι τρόποι αποτροπής εξάπλωσης των λοιμώξεων στο σχολείο είναι: 

1.  Μέτρα ατομικής υγιεινής

• Αποφυγή επαφής χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα.
• Κάλυψη της μύτης και του στόματος με χαρτομάντηλο (ή εναλλακτικά με το εσωτερικό του αγκώνα) σε βήχα ή φτέρνισμα. Το χρησιμοποιημένο χαρτομάντηλο πρέπει να απορρίπτεται αμέσως μετά τη χρήση μέσα σε κάδους απορριμμάτων.
• Τα παιδιά δεν πρέπει να πίνουν νερό απευθείας από τη βρύση με το στόμα.
• Επιτήρηση των παιδιών ώστε να αποκλείεται η κοινή χρήση των σερβίτσιων φαγητού.
• Συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό και εκπαίδευση για σωστή υγιεινή των χεριών. Τα χέρια πρέπει να πλένονται μετά τη χρήση της τουαλέτας, πριν από τη λήψη οποιασδήποτε τροφής, μετά τον καθαρισμό της μύτης, κυρίως σε συνάχι, και όταν είναι λερωμένα.
• Χρήση μάσκας για την αποτροπή μετάδοσης του ιού SARS-CoV-2 στο περιβάλλον του σχολείου και σε συνθήκες πανδημίας. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, (Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρική, CDC, WHO, Παγκόσμια Παιδιατρική Εταιρεία) συμφωνούν ότι η μάσκα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα παιδιά άνω των 2 ετών.
• Απομόνωση του άρρωστου παιδιού αλλά και οποιοδήποτε μέλους του προσωπικού του σχολείου στο σπίτι μέχρι να αναρρώσει πλήρως.
• Ανοσοποίηση με εμβολιασμό κάθε παιδιού σύμφωνα με το Εθνικό χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών πριν πάει στο σχολείο ή αργότερα. Πολλές παιδιατρικές λοιμώξεις προλαμβάνονται με εμβολιασμό, που αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο πρόληψης.
•  Ενημέρωση των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού για τους τρόπους πρόληψης των λοιμώξεων.

2. Καθαρισμός και απολύμανση χώρων 

• Συστηματικός και επαρκής αερισμός όλων των χώρων.
• Γραπτές οδηγίες καθαριότητας των χώρων του σχολείου.
• Συχνός καθαρισμός λείων επιφανειών που χρησιμοποιούνται συχνά (πόμολα, χερούλια, παιχνίδια, έπιπλα, κουπαστή από σκάλες ή κιγκλίδωμα, βρύσες, τουαλέτες κλπ) με υγρό σαπούνι και νερό, ή διάλυμα οικιακής χλωρίνης 10% (1 μέρος οικιακής χλωρίνης αραιωμένο σε 10 μέρη νερό) ή αλκοολούχο αντισηπτικό.
• Απολύμανση επιφανειών που έχουν μολυνθεί με αίμα ή σωματικά υγρά απαιτεί τη χρήση κατάλληλου διαλύματος χλωρίνης 1:10 το οποίο θα δράσει για τουλάχιστον 30΄΄.
• Οι χώροι νηπιαγωγείων όπου αλλάζονται οι πάνες πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για αυτό το σκοπό και να διαθέτουν όλα τα απαραίτητα.
• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στον καθαρισμό των αντικειμένων  με τις οποίες ήρθε σε επαφή άτομο που εμφάνισε συμπτώματα.
• Πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων, τα οποία πρέπει να διατίθενται για αυστηρά προσωπική χρήση.

Σημείωση: Με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, το Παίδων ΜΗΤΕΡΑ έχει σχεδιάσει για τις ανάγκες των μικρών του φίλων ειδικά πακέτα βεβαίωσης άθλησης. Δείτε τους ελέγχους εδώ

*Άρθρο της Βασιλικής Συριοπούλου, Ομότιμης Καθηγήτριας Παιδιατρικής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Συμβούλου Λοιμωξιολόγου ΜΗΤΕΡΑ.