Πόσο επικίνδυνες είναι οι μεταλλάξεις; Πόσο επικίνδυνοι είμαστε εμείς;

Ο ιός που προκαλεί οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και ονομάζεται (SARS COV-2) έχει παρουσιάσει πολλές παραλλαγές. Μερικές από αυτές πιστεύεται ότι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα ασχοληθούμε με αυτές τις αξιοσημείωτες παραλλαγές και θα αναλύσουμε και τις αξιόλογες μεταλλάξεις που έχουν παρατηρηθεί σ’ αυτές τις παραλλαγές.

Τα κριτήρια, που αν υπάρχουν, χαρακτηρίζουν μια μετάλλαξη «επικίνδυνη» είναι τα εξής:

1. αυξημένη μεταδοτικότητα
2. αυξημένη νοσηρότητα
3. αυξημένη θνησιμότητα
4. ικανότητα του ιού να μην ανιχνεύεται από τα διαγνωστικά tests
5. μειωμένη ευαισθησία στα αντιιϊκά φάρμακα (αν και όποτε αυτά είναι διαθέσιμα)
6. μειωμένη ευαισθησία στα εξουδετερωτικά αντισώματα που προκύπτουν είτε μετά τον εμβολιασμό είτε μετά από φυσική νόσηση ή όταν δίνονται θεραπευτικά (μονοκλονικά αντισώματα).

Στην πλειονότητά τους οι μεταλλάξεις αφορούν την πρωτεΐνη – ακίδα (spike πρωτεΐνη) που βρίσκεται στην επιφάνειά του με την οποία ο ιός συνδέεται με τα κύτταρα του ξενιστή. Οι μεταλλάξεις αφορούν αμινοξέα της spike πρωτεΐνης και έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της πιθανότητας μόλυνσης των αναπνευστικών κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό γίνεται, επειδή η τροποποιημένη spike πρωτεΐνη, λόγω της μετάλλαξης, βοηθάει τον ιό να αγκιστρώνεται πιο γερά πάνω στους υποδοχείς των αναπνευστικών κυττάρων και να εισέρχεται σ’ αυτά γρήγορα. Έτσι αναπαράγεται ταχέως και προκαλεί νόσο.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι μεταβολές της spike πρωτεΐνης καθιστούν τον ιό λιγότερο ή καθόλου ευαίσθητο στα «εξουδετερωτικά» αντισώματα που παράγονται, όπως είπαμε, είτε μετά την νόσηση είτε μετά τον εμβολιασμό είτε μετά την χορήγηση μονοκλονικών αντισωμάτων. Αν αυτό συμβαίνει τότε αν κάποιος έχει ήδη νοσήσει μπορεί να νοσήσει και πάλι από την μετάλλαξη και όποιος έχει εμβολιασθεί επίσης μπορεί να νοσήσει από τον μεταλλαγμένο ιό.

Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων και των μονοκλονικών αντισωμάτων επηρεάζεται και αν ναι, πόσο;

Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα φαίνεται ότι όσον αφορά το εμβόλιο της Pfizer η μείωση της αποτελεσματικότητας είναι μικρή παρά το γεγονός ότι παρετηρήθη μείωση κατά 2/3 των εξουδερωτικών αντισωμάτων έναντι της μετάλλαξης Β.1.3.5.1 της Νοτίου Αφρικής και το εμβόλιο της Astra – Zeneca παρουσιάζει ανάλογο πρόβλημα.

Το θετικό όμως είναι το γεγονός ότι τα Τ και Β λεμφοκύτταρα μνήμης (memory cells) του ανοσοποιητικού μας συστήματος φαίνεται ότι έχουν τη δυνατότητα να συμβάλλουν ώστε οι επαναμολύνσεις να είναι ηπιότερες. Το ίδιο συμβαίνει και με τους άλλους κορωνοϊούς οι οποίοι, λόγω της συνεχούς έκθεσής μας σ’ αυτούς, μας προκαλούν συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις, οι οποίες όμως είναι ήπιες.

Τα πιο αξιόλογα στελέχη, λόγω των μεταλλάξεών τους είναι τα κάτωθι:

Νιγηρίας

Εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 2020, έχει κωδική ονομασία Β.1.1.207. δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα για μεταδοτικότητα, διεισδυτικότητα, αντιγονική συμπεριφορά. Φαίνεται να έχει τοπική εξάπλωση.

Αγγλίας

Εμφανίσθηκε τον Σεπτέμβρη του 2020. Οι κωδικοί των μεταλλάξεων είναι Ν501Υ, 69 – 70 del και Ρ681Η. Η μεταδοτικότητα είναι αυξημένη κατά 50% και η λοιμογόνος δύναμη είναι αυξημένη κατά 30%. Φαίνεται ότι τελικά προκαλεί περισσότερους θανάτους. Είναι λιγότερο ευαίσθητο στα εξουδετερωτικά αντισώματα. Έχει παγκόσμια διασπορά

Δανίας

Εμφανίσθηκε Οκτώβριο του 2020. Το στέλεχος αυτό έχει τις μεταλλάξεις Υ453F και 69 – 70 delta HY. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για μεταδοτικότητα, λοιμογόνο δύναμη. Είναι μετρίως ευαίσθητο στα εξουδετερωτικά αντισώματα. Η διασπορά του είναι μικρή.

Νότιας Αφρικής

Εμφανίσθηκε Δεκέμβριο του 2020. Οι γνωστές μεταλλάξεις είναι: 501Υ, Κ417Ν, Ε484Κ. Παρουσιάζει κατά 50% αυξημένη μεταδοτικότητα. Δεν υπάρχουν στοιχεία για την λοιμογόνο δύναμη. Έχει κατά 21% μειωμένη ευαισθησία στα εξουδετερωτικά αντισώματα. Εμφανίζει παγκόσμια διασπορά.

Ιαπωνίας, Βραζιλίας

Εμφανίσθηκε τον Ιανουάριο του 2021. Οι γνωστές μεταλλάξεις είναι Ν501Υ και Ε484Κ. Εμφανίζει αυξημένη μεταδοτικότητα όχι αυξημένη λοιμογόνο δύναμη. Μειωμένη ευαισθησία στα εξουδετερωτικά αντισώματα. Διασπορά παγκόσμια.

Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω δεδομένα πρέπει τα εμβολιαστικά προγράμματα να επιταχυνθούν, διότι όσο δεν δημιουργείται το απαραίτητο ανοσιακό τείχος ο ιός μπορεί να μεταλλάσσεται και να διαφεύγει.

Πρέπει λοιπόν να επιταχύνουμε τους εμβολιασμούς. Ίσως θα πρέπει να επανασχεδιασθούν τα απαγορευτικά (Lock – Downs), διότι από τα τελευταία δεδομένα φαίνεται ότι ναι μεν δεν πίνουμε καφέ στα καφενεία, τον πίνουμε όμως στα σπίτια συγγενών και φίλων με αποτέλεσμα να υπάρχει συγχρωτισμός και ο ιός να μεταδίδεται και τα κρούσματα να αυξάνουν.

Χρειαζόμαστε, ως κοινωνία, θάρρος, συνέπεια και υπευθυνότητα. Η καταπολέμηση της πανδημίας είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Όλα τα απαγορευτικά θα αποτυγχάνουν αν δεν τα τηρούμε με την απαραίτητη υπευθυνότητα και αγάπη για τον συνάνθρωπο. Να μην είμαστε εμείς υπεύθυνοι για την μετάδοση της νόσου, την νόσηση ή και τον θάνατο κανενός συμπολίτη μας. Η τήρηση των συμφωνηθέντων πρέπει να είναι κοινωνικό και πατριωτικό καθήκον. Ο βαθμός μη τήρησής τους αντιστοιχεί σε ανάλογο αριθμό θανάτων φίλων και συγγενών.

*Άρθρο του Κωνσταντίνου Β. Σπυρόπουλου, Ομ. Καθηγητή Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Πατρών, Επιστημονικού Συνεργάτη ΥΓΕΙΑ.