Γιατί η γέννηση διδύμων έχει “πιάσει ταβάνι”
Περισσότερα δίδυμα παιδιά γεννιούνται σήμερα στον κόσμο από κάθε άλλη περίοδο στο παρελθόν, σύμφωνα με την πρώτη ολοκληρωμένη διεθνή μελέτη πάνω στο ζήτημα. Περίπου 1,6 εκατομμύρια δίδυμοι γεννιούνται πλέον κάθε χρόνο στον κόσμο και ένα στα 42 παιδιά που γεννιέται, είναι δίδυμο. Σε σχέση με τη δεκαετία του 1980, τα ποσοστά των γεννήσεων διδύμων στο σύνολο των γεννήσεων παγκοσμίως έχουν αυξηθεί κατά το ένα τρίτο, από εννέα σε 12 ανά 1.000 τοκετούς μέσα στα τελευταία 50 χρόνια.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή δημογραφίας Κρίστιαν Μόντεν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Human Reproduction" της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας, ανέλυσαν στοιχεία για 165 χώρες που καλύπτουν το 99% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η αύξηση διδύμων μετά τη δεκαετία του 1980 εκτιμάται σε 71% στη Βόρεια Αμερική, 60% στην Ευρώπη και 32% στην Ασία. Μόνο στη Νότια Αμερική δεν αυξάνονται οι γεννήσεις διδύμων.
Η μελέτη εκτιμά ότι μια βασική αιτία για την αύξηση των διδύμων με το πέρασμα του χρόνου είναι η ολοένα συχνότερη χρήση της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μετά τη δεκαετία του 1970, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, η τεχνητή σπερματέγχυση, η ορμονική διέγερση των ωοθηκών κ.α. Επίσης, οι κλινικές γονιμότητας, για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης τουλάχιστον ενός εμβρύου, συχνά μεταφέρουν ταυτόχρονα στη μητέρα δύο, τρία ή περισσότερα έμβρυα, κάτι που αυξάνει την πιθανότητα γέννησης διδύμων ή τριδύμων.
Μια άλλη αιτία είναι η καθυστέρηση του χρόνου απόκτησης παιδιών σε πολλές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς η πιθανότητα διδύμων αυξάνει όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία της μητέρας. Η επιλογή της δημιουργίας οικογένειας σε μεγαλύτερη ηλικία, η αυξημένη χρήση αντισυλληπτικών και η γενικότερη μείωση της γονιμότητας στα ζευγάρια παίζουν ρόλο στο να αυξηθεί η πιθανότητα γέννησης διδύμων.
Οι επιστήμονες θεωρούν πιθανό ότι ο αριθμός των διδύμων έχει «πιάσει ταβάνι», ιδίως στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Σύμφωνα με τη μελέτη, «τόσο οι σχετικοί όσο και οι απόλυτοι αριθμοί διδύμων στον κόσμο είναι πια υψηλότεροι από ό,τι έχουν υπάρξει από τα μέσα του 20ού αιώνα και πιθανώς αυτό θα είναι το υψηλότερο σημείο τους όλων των εποχών. Αυτό είναι σημαντικό, επειδή οι γεννήσεις διδύμων σχετίζονται με μεγαλύτερα ποσοστά θανάτων μεταξύ των μωρών και των παιδιών, καθώς και με περισσότερες επιπλοκές για τις μητέρες και τα παιδιά τους στη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και μετά από αυτόν».
Οι δίδυμοι είναι πιθανότερο να γεννηθούν πρόωρα και να έχουν μικρότερο βάρος, ενώ εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά θνησιγένειας. Πάντως, χάρη στις ιατρικές εξελίξεις, περισσότεροι δίδυμοι επιβιώνουν πλέον από όσοι στο παρελθόν.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της διαχρονικής αύξησης των διδύμων παγκοσμίως προέρχεται από τους διζυγωτικούς διδύμους, δηλαδή μη πανομοιότυπους διδύμους γεννημένους από δύο διαφορετικά ωάρια που έχουν γονιμοποιηθεί ταυτόχρονα. Μικρή είναι η αύξηση στους πανομοιότυπους μονοζυγωτικούς (από το ίδιο ωάριο), το ποσοστό των οποίων έχει παραμείνει σχεδόν σταθερό στις περίπου τέσσερις γεννήσεις ανά 1.000 τοκετούς.
Περίπου το 80% όλων των γεννήσεων διδύμων συμβαίνουν στην Ασία και στην Αφρική. Η Αφρική έχει παραδοσιακά τη μεγαλύτερη αναλογία διδύμων στο σύνολο των τοκετών από κάθε άλλη ήπειρο, αλλά τα ποσοστά στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ συνεχώς αυξάνουν, πλησιάζοντας πλέον τα αφρικανικά επίπεδα. Ο αριθμός τόσο πολλών διδύμων στην Αφρική οφείλεται ότι στη «μαύρη ήπειρο» γεννιέται ένας πολύ μεγάλος αριθμός διζυγωτικών, κάτι που πιθανώς οφείλεται σε γενετικές αιτίες. Όμως ειδικά στην υποσαχάρια Αφρική πολλοί δίδυμοι -περισσότεροι από 200.000 ετησίως- θα χάσουν το δίδυμο αδελφό τους από τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.
