"Φόρουμ Φιλίας": Απάντηση στις τουρκικές προκλήσεις το κοινό ανακοινωθέν

Την προσήλωσή τους στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία έχουν υπογράψει οι χώρες τους, τονίζουν στο κοινό τους ανακοινωθέν, μετά το πέρας της πρώτης συνάντησης του Φόρουμ Φιλίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Ελλάδας, του Μπαχρέιν, της Γαλλίας, της Σαουδικής Αραβίας και η Υπουργός Επικρατείας για τη Διεθνή Συνεργασία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Περαιτέρω, οι Υπουργοί των τεσσάρων Αραβικών χωρών και των τριών κρατών-μελών της ΕΕ που συμμετείχαν στο Φόρουμ, υπογραμμίζουν την ισχυρή δέσμευση των χωρών τους στις θεμελιώδεις αρχές που διαφυλάσσονται στο παραπάνω πλαίσιο, όπως είναι ο σεβασμός της κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, η ειρηνική επίλυση διαφορών και η απόρριψη απειλών ή χρήση βίας, η μη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών και η ελευθερία ναυσιπλοΐας.

Επίσης, επισημαίνεται πως οι Υπουργοί Εξωτερικών και η Υπουργός Επικρατείας στη σημερινή συνάντηση αντήλλαξαν απόψεις για θέματα κοινού ενδιαφέροντος και συντονισμού, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας τους και την ενεργή συμβολή τους στην εδραίωση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή.

Επιπροσθέτως, αναγνωρίζουν «ότι σε αυτήν την κρίσιμη συγκυρία, που επισκιάζεται από την παγκόσμια πανδημία, η ανάγκη να επιδείξουμε αλληλεγγύη και να συντονίσουμε τις προσπάθειές μας προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις αυτής της υγειονομικής κρίσης στις οικονομίες μας, είναι ακόμη πιο επείγουσα». Υπό αυτό το πρίσμα, εξέφρασαν την ετοιμότητά τους να προωθήσουν ανταλλαγές προσανατολισμένες στα αποτελέσματα, καθώς και κοινές δράσεις και πρωτοβουλίες σε τομείς όπως η ενέργεια, η καινοτομία, η ψηφιακή οικονομία, η πολιτική προστασία και οι επαφές μεταξύ λαών. Στο ίδιο πνεύμα, διερευνήσαν, επίσης, δυνατότητες περαιτέρω συνεργασίας στους τομείς της επιστήμης, της γεωργίας, της ασφάλειας τροφίμων, της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και κατάρτισης, του διαθρησκευτικού διαλόγου, του πολιτισμού και του αθλητισμού.

Επιπλέον, αντήλλαξαν απόψεις για σημαντικά διεθνή και περιφερειακά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, το Κυπριακό, τη Συρία, τη Λιβύη, την Υεμένη και την Ανατολική Μεσόγειο.

Τέλος, σημειώνεται στο κοινό ανακοινωθέν ότι οι επτά χώρες συμφώνησαν σε αυτήν τη μορφή διαλόγου και συνεργασίας, εφεξής αναφερόμενη ως «Φόρουμ Φιλίας - Οικοδομώντας τη Φιλία, την Ειρήνη και την Ευημερία από τη Μεσόγειο μέχρι τον Κόλπο», που είναι αποτελεσματική, αλλά ευέλικτη και ανοιχτή σε άλλες χώρες της περιοχής και πέρα, που μοιράζονται τις προαναφερθείσες αξίες και αρχές.

Στον χαιρετισμό του προς τους Υπουργούς Εξωτερικών που συμμετείχαν στο φόρουμ, ο κ. Δένδιας έκανε λόγο για έναν αυτοτελή συμβολισμό. Όπως είπε, με τη συνάντηση αυτή «βάζουμε ένα επιπλέον θεμέλιο για την εμπέδωση της ειρήνης, της φιλίας και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή. Από τη Μεσόγειο μέχρι τον Κόλπο».

Ο κ. Δένδιας δήλωσε στη συνέχεια:

«Είχαμε σήμερα την ευκαιρία να εξετάσουμε πώς θα υπηρετήσουμε αυτό το φιλόδοξο στόχο. Κατ’ αρχήν, συμφωνήσαμε στη δημιουργία ενός δικτύου περιφερειακής συνεργασίας που συνδέει το Μασρέκ με την Ευρώπη.

Το Forum φιλίας αποτελεί πλαίσιο μέσα στο οποίο χώρες από τις δύο αυτές περιοχές μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις για κοινές προκλήσεις.

Όπως, παραδείγματος χάρη, την αντιμετώπιση της πανδημίας που δεν γνωρίζει ούτε σύνορα, ούτε ηπείρους. Αλλά επίσης και άλλα ζητήματα, όπως η Λιβύη, όπως η Συρία.

Παράλληλα, αποτελεί το υπόβαθρο για τη δημιουργία συνεργειών σε διάφορους τομείς, όπως η οικονομία, η ενέργεια, οι μεταφορές, ο τουρισμός, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, η πολιτική προστασία, ο διάλογος μεταξύ των θρησκειών.

Για την εμπέδωση, όμως, της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή χρειαζόμαστε ένα άλλο βασικό συστατικό, την ειρήνη. Δυστυχώς, η ειρήνη στην περιοχή μας απειλείται καθημερινά από ανατρεπτικές και αναθεωρητικές δυνάμεις, που επικαλούνται μάλιστα όχι τη λογική, αλλά τον παραλογισμό.

Για να πετύχουν τους σκοπούς τους, οι δυνάμεις αυτές προβαίνουν σε πλήθος παράνομων, αλλά και παράλογων ενεργειών, όπως το Τούρκο-Λιβυκό μνημόνιο. Απειλούν ή κάνουν χρήση βίας. Καταλαμβάνουν εδάφη άλλων κρατών. Υποστηρίζουν ακραίες ομάδες ή ακραίες ιδεολογίες, υποθάλπουν την τρομοκρατία, αναμειγνύονται στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών με απώτερο στόχο την ανατροπή μη φιλικών κυβερνήσεων σε αυτές.

Αυτό που μας ενώνει όλους σήμερα εδώ, είναι η καταδίκη παράνομων πράξεων, η καταδίκη παράλογων πράξεων, που υποσκάπτουν την ειρήνη και την ασφάλεια.

Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ανάχωμα στις απειλές, στη βία, στον εξτρεμισμό, στη μισαλλοδοξία, στη διαστρέβλωση της θρησκείας, στον παραλογισμό.

Αυτή η θέση απορρέει από τις κοινές μας αρχές, που δεν είναι άλλες από αυτές που περιλαμβάνονται στον καταστατικό χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Δηλαδή την καλή γειτονία, την ειρηνική επίλυση των διαφορών στη βάση του διεθνούς δικαίου.

Προφανώς δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι όλες οι χώρες σήμερα εδώ έχουν υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία ως γνωστόν αποτελεί και εθιμικό δίκαιο.

Και θα ήθελα να το ξεκαθαρίσω. Δεν σκοπεύουμε στη δημιουργία αμυντικής συμμαχίας. Tο Forum δεν στρέφεται εναντίον οιουδήποτε.

Τείνουμε χείρα φιλίας προς όλες τις κατευθύνσεις. Μηδενός εξαιρουμένου. Με μόνο μία βασική προϋπόθεση. Το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των βασικών αρχών της διεθνούς συμπεριφοράς.

Αγαπητοί συνάδελφοι, φιλοδοξία της χώρας μας, της Ελλάδας, είναι να αποτελέσει μία γέφυρα μεταξύ της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου  και των  Βαλκανίων και της υπόλοιπης Ευρώπης.

Και στο σημείο αυτό, θέλω να χαιρετήσω το θάρρος και το όραμα και τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλουν οι χώρες που εκπροσωπούνται σήμερα εδώ για την προώθηση της ειρήνης και της ευημερίας στην περιοχή.

Σπάμε το φαύλο κύκλο που διαρκεί χρόνια. Προσπαθούμε και ανοίγουμε νέους δρόμους ειρήνης και συνεργασίας».

Διπλωματικές πηγές εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το κοινό ανακοινωθέν της πρώτης συνάντησης του “Φόρουμ Φιλίας”, το οποίο έχει σαφείς αναφορές στο Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο της Θάλασσας και την αποχή από απειλές ή χρήση βίας.

Όπως αναφέρουν:

«Το Κοινό Ανακοινωθέν που υπέγραψαν σήμερα στο πλαίσιο του Φόρουμ Φιλίας συνολικά επτά χώρες, τρεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ελλάδα, Κύπρος και Γαλλία) και τέσσερις Αραβικές (Αίγυπτος, Μπαχρείν, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) ικανοποιεί πλήρως τις Ελληνικές επιδιώξεις.

Καταρχήν, οι ανωτέρω χώρες επαναλαμβάνουν την προσήλωση τους στο Διεθνές Δίκαιο, ενώ παράλληλα γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο Δίκαιο της Θάλασσας. Η εν λόγω αναφορά αποτελεί δικαίωση των προσπαθειών της χώρας μας να εμπεδωθεί στην περιοχή, αλλά και διεθνώς, η θέση ότι τα ζητήματα που αφορούν την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της Υφαλοκρηπίδας θα πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στο Δίκαιο της Θάλασσας.

Συγκρατείται ότι μετά την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, καθώς και την επίτευξη συμφωνίας με την Αλβανία για την παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όλο και περισσότερες χώρες στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου επιθυμούν να προβούν σε σχετικές οριοθετήσεις, στη βάση πάντα του Δικαίου της Θάλασσας.

Υπογραμμίζεται στο πλαίσιο αυτό η ειδική αναφορά στην ανάγκη σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων των χωρών της περιοχής, όπως αυτά απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο.

Επίσης, σημειώνεται η ιδιαίτερη μνεία στην ανάγκη σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, της ανεξαρτησίας τους, καθώς και η ανάγκη αποχής από πάσα απειλή (casus belli) ή χρήση βίας.

Αν και το ανακοινωθέν δεν κάνει ρητή μνεία σε συγκεκριμένες χώρες ή πρακτικές, είναι σαφές ότι οι εν λόγω αναφορές έχουν ως βασικό αποδέκτη την μοναδική χώρα της περιοχής ή οποία συνεχίζει να μην αποδέχεται τις βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου, καθώς του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Επίσης, αξίζει να τονιστεί το γεγονός ότι αναγνωρίζεται στην Ελλάδα ο σημαντικός της ρόλος ως γέφυρας μεταξύ από τη μία πλευρά της ευρύτερης περιοχής του Μασρέκ, που καλύπτει τις Αραβικές χώρες από την Αίγυπτο μέχρι και τον Κόλπο, και των Βαλκανίων και της υπόλοιπης Ευρώπης από την άλλη.

Οι διάφοροι τομείς συνεργασίας συμπεριλαμβάνουν όχι μόνο την ενέργεια και την πολιτική προστασία, αλλά και ιδιαίτερα ευαίσθητους τομείς, όπως ο διαθρησκειακός διάλογος και ο πολιτισμός. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται το πλαίσιο δημιουργίας ενός αντίβαρου, ιδιαίτερα στις Βαλκανικές χώρες, στην προώθηση ακραίων ιδεολογιών και ενός νεο-οθωμανικού αφηγήματος.

Τέλος, επισημαίνεται ο ανοιχτός χαρακτήρας της συνεργασίας αυτής, η οποία επιτρέπει την προσθήκη νέων συμμετεχόντων σε προσεχείς συναντήσεις, οι οποίοι, βεβαίως, δεν θα είναι απαραίτητα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Αραβικές χώρες, αλλά που θα είναι χώρες που έχουν την ίδια προσέγγιση όσον αφορά τις ευρύτερες προκλήσεις της περιοχής.»