Μάγια Σάντο: Η νέα πρόεδρος της Μολδαβίας
Η πρώην πρωθυπουργός και μέχρι χθες επικεφαλής της αντιπολίτευσης της Μολδαβίας Μάγια Σάντο, 48 ετών, που υποσχέθηκε προεκλογικά πως θα εξασφαλίσει στήριξη και χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κέρδισε χθες τις προεδρικές εκλογές συγκεντρώνοντας το 56% των ψήφων, σύμφωνα με την εκλογική επιτροπή της χώρας, με το 99,07% των ψηφοδελτίων να έχει καταμετρηθεί. Ο φιλορώσος πρόεδρος Ίγκορ Ντόντον περιορίστηκε στο 43% των ψήφων.
Στην πρώην σοβιετική σοσιαλιστική δημοκρατία ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρουμανία, κράτος μέλος της ΕΕ, η πολιτική τάξη μοιράζεται σε δύο στρατόπεδα, αυτό που επιθυμεί στενότερη σχέση με τις Βρυξέλλες και αυτό που προτιμά να διατηρεί στενή σχέση με τη Μόσχα.
Ο 45χρονος Ντόντον κέρδισε οριακά τη Σάντο το 2016, αλλά περιορίστηκε στη δεύτερη θέση στον πρώτο γύρο των φετινών εκλογών αυτόν τον μήνα, προς γενική έκπληξη, και χθες δοκίμασε οδυνηρή ήττα. Επιδίωξε να εξασφαλίσει στήριξη από τη Ρωσία τα τελευταία χρόνια σε μια από τις φτωχότερες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, που βρέθηκε στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης.
Η Σάντο ήταν πρωθυπουργός για μερικούς μήνες στη θητεία του Ντόντον, προτού απομακρυνθεί από το αξίωμα έπειτα από ψήφο δυσπιστίας του κοινοβουλίου. Χθες έγινε η πρώτη γυναίκα που θα αναλάβει την προεδρία στην ιστορία της Μολδαβίας. Προτείνει τη στενότερη ολοκλήρωση με την ΕΕ ως τον δρόμο που πρέπει να πάρει η χώρα για να βγει από την οικονομική κρίση. Συγκέντρωσε το 36,1% των ψήφων στον πρώτο γύρο (1η Νοεμβρίου), αφήνοντας πίσω τον Ντόντον (32,6%).
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ο οποίος ανέπτυξε παρατηρητές στις εκλογές, ενέκρινε τη διαδικασία, που χαρακτήρισε ανταγωνιστική, με «σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών» και «τις τεχνικές διαστάσεις τις εκλογές να οργανώνονται με επαγγελματισμό» από την εκλογική επιτροπή.
Η Σάντο υποσχέθηκε προεκλογικά ότι θα αγωνιστεί εναντίον της διαφθοράς, αναφερόμενη στις κατηγορίες σε βάρος του απερχόμενου φιλορώσου προέδρου για ύποπτες δοσοληψίες τα τέσσερα χρόνια της προεδρίας του.
Για τον Γιουλιάν Γκρόζα, εκτελεστικό διευθυντή του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Μεταρρυθμίσεων στην Κισινάου, η νίκη της Σάντο θα σημάνει «σαφή μείωση της ρωσικής επιρροής». Η νέα πρόεδρος θα «προωθήσει μεταρρυθμίσεις» και «θα υπερασπιστεί τα εθνικά συμφέροντα στον διάλογο με τη Ρωσία», πρόσθεσε.
Η οικονομολόγος Σάντο εργάστηκε για την Παγκόσμια Τράπεζα στην πατρίδα της και στην Ουάσινγκτον. Προτού αναλάβει πρωθυπουργός, ήταν υπουργός Παιδείας.
Η Μόσχα, αντιμέτωπη με πολιτικές κρίσεις στη Λευκορωσία και στο Κιργιστάν, χώρες που θεωρεί ότι ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της, υποστήριξε ανοικτά τον Ντόντον. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον υποδέχθηκε στο Κρεμλίνο και ανήγγειλε τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στη Μολδαβία, η βασιζόμενη στον πρωτογενή τομέα οικονομία της οποίας πλήττεται από ξηρασία φέτος. Η Ρωσία κατηγόρησε εξάλλου τις ΗΠΑ ότι σκόπευαν να ενορχηστρώσουν «επαναστατικό σενάριο» στη Μολδαβία.
Το Βουκουρέστι, που ιστορικά διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τη ρουμανόφωνη χώρα, υποστήριξε σθεναρά τη Σάντο.
Με ακρωτηριασμένο ένα κομμάτι της επικράτειάς της, την Υπερδνειστερία, που ελέγχεται από φιλορώσους αυτονομιστές, η Μολδαβία των 3,5 εκατ. κατοίκων φιγουράρει ανάμεσα στα φτωχότερα κράτη της Ευρώπης, με το 40% του πληθυσμού της, κατά εκτιμήσεις, να έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό για να ξεφύγει από την ανέχεια.
Η χώρα είχε συγκλονιστεί το 2015 από τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς, την εξαφάνιση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων — ποσού ίσου με το 15% του ΑΕΠ της — από τα ταμεία τριών μολδαβικών τραπεζών.
«Σήμερα έχετε τη δυνατότητα να τιμωρήσετε αυτούς που σας έκλεψαν, που σας ανάγκασαν να ζείτε στη μιζέρια και να φύγετε από το σπίτι σας», πέταξε η Σάντο χθες, αφού ψήφισε, αναφερόμενη εμμέσως πλην σαφώς στον αντίπαλό της. Θεωρείται πως εξασφάλισε μεγάλη πλειοψηφία μεταξύ των Μολδαβών της διασποράς. Σχεδόν 258.000 πολίτες ψήφισαν στο εξωτερικό, αριθμός άνευ προηγουμένου.
Πάντως, τα περιθώρια ελιγμών της θα είναι περιορισμένα, ελλείψει ισχυρής στήριξης στο κοινοβούλιο, όπου κυριαρχούν οι Σοσιαλιστές του Ντόντον. Η νίκη της αναγγέλλεται «μπραντεφέρ» με τη Βουλή, αλλά «μόλις εμφανίστηκαν πιθανότητες και ελπίδες αλλαγής», έκρινε ο πολιτολόγος Βίκτορ Τσομπάνο, σύμφωνα με τον ιστότοπο Newsmaker.md.
Εκτιμάται ότι η Σάντο θα επιδιώξει την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών, ελπίζοντας να μεταβληθεί η ισορροπία δυνάμεων.
Η νέα πρόεδρος της Μολδαβίας υποστηρίχθηκε θερμά από ευρωπαίους πολιτικούς, όπως η γερμανίδα υπουργός Άμυνας Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ ή ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Ορισμένοι υποστηρικτές του Ντόντον είδαν στη στήριξη της Σάντο από την Ευρώπη απόπειρα «αποσταθεροποίησης» της Μολδαβίας.
Ο ίδιος ο απερχόμενος πρόεδρος, που διαβεβαίωνε πως δεν θέλει να δει τη χώρα του να γίνεται πιόνι «σε γεωπολιτικά παιγνίδια», κάλεσε για «ηρεμία» όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών.
