Ρινόρροια ΕΝΥ: όταν η μύτη που τρέχει κρύβει κάτι πολύ πιο σοβαρό

H µύτη που τρέχει µπορεί να είναι απλώς ένα σύµπτωµα κρυολογήµατος, αλλά κάποιες φορές µπορεί να κρύβει κάτι πολύ πιο σοβαρό. Αυτό συνέβη και σε ασθενή µας η οποία είχε επισκεφτεί µια σειρά από ειδικούς, που είχαν κατά καιρούς διαγνώσει πολύποδες, κρύωµα και αλλεργική ρινίτιδα. Ωστόσο, κατά την εξέταση φάνηκε ότι υπήρχε µια επικοινωνία ανάµεσα στον εγκέφαλο και στη ρινική κοιλότητα –ένα «έλλειµµα της βάσης κρανίου»– και αυτό που νόµιζαν ότι ήταν πολύποδας ήταν ένα τµήµα του εγκεφάλου που είχε κατέβει µέσα στη µύτη, ενώ αυτό που έτρεχε δεν ήταν µύξα, αλλά εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Με µια επέµβαση ενδοσκοπική, η τρύπα (το έλλειµµα αυτό) έκλεισε µε επιτυχία και η ασθενής πήρε εξιτήριο µετά από 48 ώρες.

Η επικοινωνία αυτή δεν είναι κάτι συνηθισµένο, αλλά είναι κάτι που βλέπουµε αρκετά συχνά σε κέντρα αναφοράς σαν το δικό µας, και ενώ η σύγκλεισή της είναι µια επέµβαση χωρίς σηµαντικές επιπλοκές, µε ποσοστά επιτυχίας πάνω από 95% σε έµπειρα χέρια. ?υστυχώς, συχνά βλέπουµε ασθενείς στους οποίους η διάγνωση έχει καθυστερήσει ή και αναγκάζονται να κάνουν πολλαπλές επεµβάσεις (πάνω από τους µισούς ασθενείς που προσέρχονται σε εµάς µε ρινόρροια ΕΝΥ έχουν ήδη στο ιστορικό τους µία ή περισσότερες προσπάθειες σε άλλα κέντρα). Η αποτελεσµατική τους αντιµετώπιση είναι καίρια, καθώς πέρα από τη ρινόρροια οι ασθενείς αυτοί κινδυνεύουν από µηνιγγίτιδα: τα µικρόβια της µύτης µπορεί εύκολα να προσβάλουν τον εγκέφαλο, µε αποτέλεσµα µηνιγγοεγκεφαλίτιδα.

Πότε υποψιαζόµαστε Ρινόρροια ΕΝΥ; Φυσικά, δεν είναι όλοι οι ασθενείς µε ρινόρροια ύποπτοι για εγκεφαλονωτιαία ρινόρροια. Ωστόσο, αν το υγρό που τρέχει είναι διάφανο και διαυγές, έχει γεύση υφάλµυρη και κυρίως αν τρέχει πάντα µόνο από τη µία πλευρά και ειδικά µετά από σκύψιµο, τότε σίγουρα γεννά την υποψία ΕΝΥ. ?υστυχώς, µερικές φορές η διάγνωση θα έρθει µόνο µετά από µηνιγγίτιδα – και µερικές φορές µετά από επανειληµµένα επεισόδια µηνιγγίτιδας.

Τι προκαλεί Ρινόρροια ΕΝΥ; Μερικές φορές το έλλειµµα βάσης κρανίου και η ρινόρροια ΕΝΥ µπορεί να είναι το αποτέλεσµα προηγούµενου χειρουργείου, κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης ή όγκου, ενώ όλο και περισσότερο καταλαβαίνουµε τη σηµασία της αυτόµατης ρινόρροιας ΕΝΥ. Αυτό συµβαίνει συνήθως σε γυναίκες υπέρβαρες και πιστεύουµε ότι συνδέεται µε αυξηµένη ενδοκράνια πίεση (πίεση µέσα στο κρανίο), καθώς το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, προσπαθώντας να βρει διέξοδο, διαβρώνει σιγά σιγά το οστό γύρω από τον εγκέφαλο (βάση κρανίου) βρίσκοντας διέξοδο προς τη µύτη.

Πώς αντιµετωπίζεται η Ρινόρροια ΕΝΥ; Είναι σηµαντική η χειρουργική αντιµετώπιση. Οποιαδήποτε προσπάθεια να αντιµετωπιστεί µε συντηρητικά µέσα (κατάκλιση, φάρµακα που µειώνουν την πίεση) είναι προσωρινή και εµπεριέχει κίνδυνο µηνιγγίτιδας. Όπως είπαµε και πρόσφατα στις παγκόσµιες οδηγίες για την αντιµετώπιση της ρινόρροιας ΕΝΥ (οι οποίες βγήκαν µε πρωτοβουλία του Κέντρου Ενδοσκοπικής Χειρουργικής του ΥΓΕΙΑ), η χειρουργική αντιµετώπιση είναι το κλειδί.

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν προεγχειρητικά; O προεγχειρητικός έλεγχος είναι σηµαντικός. Αν δεν είναι ξεκάθαρο, ένα τεστ βήτα τρανσφερίνης ή beta trace θα µας επιβεβαιώσει ότι είναι ρινόρροια ΕΝΥ (τα τεστ γλυκόζης κ.λπ. είναι λιγότερο αξιόπιστα). Ο απεικονιστικός έλεγχος είναι κρίσιµος και περιλαµβάνει οπωσδήποτε µαγνητική και αξονική υψηλής ευκρίνειας (High Resolution CT / MRI Cisternography χωρίς σκιαγραφικό) µε λεπτές τοµές, οι οποίες θα επιτρέψουν την εντόπιση του ελλείµµατος. Πολύ συχνά η κακή ποιότητα ή η ελλιπής προσοχή κατά την εκτίµησή τους οδηγεί σε λάθος αποτελέσµατα. Η δική µας εµπειρία είναι ότι µε προσεκτική εξέταση πάνω από το 90% των ελλειµµάτων είναι ορατά.

Πώς γίνεται το χειρουργείο; Το χειρουργείο γίνεται σχεδόν πάντα ενδοσκοπικά (ακόµα και σε πολλαπλά, µεγάλα ελλείµµατα ή και ελλείµµατα του µετωπιαίου κόλπου) και ο λόγος, πέρα από τη µειωµένη νοσηρότητα, είναι η αυξηµένη αποτελεσµατικότητα. Δεν υπάρχουν εξωτερικές τοµές και δεν χρησιµοποιούµε επιπωµατισµό. Πολύ σηµαντική είναι, ωστόσο, και η µέτρηση και αξιολόγηση της ενδοκράνιας πίεσης µετεγχειρητικά, ώστε να αντιµετωπιστεί τυχόν συνυπάρχουσα ενδοκράνια υπέρταση.

 *Αρθρο του Χρίστου Γεωργάλα, Ωτορινολαρυγγολόγου, Αναπληρωτή Διευθυντή Κλινικής Κεφαλής και Τραχήλου - Διευθυντή Τμήματος Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Παραρρινίων και Βάσης Κρανίου ΥΓΕΙΑ.