Καλοκαίρι και δέρμα: 3+1 συχνές παθήσεις

Το δέρμα μας είναι το πιο μεγάλο όργανο του σώματός μας. Είναι, όμως, και σε διαρκή επαφή με το περιβάλλον μας. Αυτή η δεύτερη ιδιότητά του το κάνει ευαίσθητο στις όποιες συνθήκες περιβάλλοντος και στις μεταβολές τους. Ο ερχομός του καλοκαιριού για τους περισσότερους από εμάς μπορεί να είναι μία περίοδος ευχάριστων προσδοκιών για ξεκούραση και διασκέδαση. Για κάποιους, όμως, μπορεί να σημαίνει άγχος για πιθανή επανεμφάνιση ή επιδείνωση ενοχλημάτων του δέρματος. Τέλος, για κάποιους άλλους, μπορεί να σημαίνει προσδοκία για προσωρινή, έστω, υποχώρηση των δερματικών προβλημάτων.

Φωτοαλλεργία/ Φωτοδερματίτιδα

Κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, στα δερματολογικά ιατρεία συναντάμε συχνά συνανθρώπους μας που παραπονούνται για εμφάνιση κνησμού (φαγούρας) και εξανθήματος στο πρόσωπο, τον κορμό και τα άνω και κάτω άκρα, όταν αυτοί/ές αρχίζουν να εκτίθενται στον ήλιο για τα πρώτα τους θαλασσινά μπάνια. Το πρόβλημα σχετίζεται με ένα είδος αλλεργίας αυτών των ασθενών στην υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπει ο ήλιος. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, τη λήψη αντιισταμινικών από το στόμα και την αυστηρή τήρηση των κανόνων ηλιοπροστασίας (κολύμπι ενωρίς, δηλαδή έως τις 10 ή τις 11 το πρωί, και από 5 ή 6 το απόγευμα, πολύ μικρή διάρκεια ηλιοθεραπείας, επαναλαμβανόμενες επαλείψεις αντηλιακών με υψηλό δείκτη προστασίας και χρήση καπέλου, T-shirt κ. ά.). Η ένταση του προβλήματος αυτού υποχωρεί σταδιακά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Για κάποιους ασθενείς, όμως, η ποιότητα ζωής επηρεάζεται τόσο, ώστε αυτοί να κάνουν προσπάθειες για μονιμότερες λύσεις (π.χ. απευαισθητοποίηση).

Φωτοευαισθησία του δέρματος φαρμακευτικής αιτιολογίας 

Κάποιοι ασθενείς παρουσιάζουν ερεθισμό του δέρματος, κυρίως του προσώπου, κατά τους μήνες με μεγάλη ηλιοφάνεια( Μάιο με Σεπτέμβριο κυρίως). Εδώ η αιτία του προβλήματος δεν είναι κάποια δερματική νόσος αλλά η λήψη φαρμάκων που προκαλούν φωτοευαισθησία. Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων είναι τα ρετινοειδή που δίνονται κατά της κυστικής αξκμής, τα αντιβιοτικά τετρακυκλίνες που δίνονται κατά της ακμής και της ροδόχρου νόσου, κάποια αντικαταθλιπτικά κ.ά. Με ανάλογο μηχανισμό μπορεί να προκληθεί φωτοευαισθησία και από τοπική εφαρμογή ορισμένων φαρμάκων.

Παθήσεις του δέρματος και του υπόλοιπου οργανισμού που επηρεάζονται από τον καλοκαιρινό ήλιο

Η αυξημένη έκθεση στον ήλιο προκαλεί επιδείνωση της ροδόχρου νόσου, μίας πάθησης που χαρακτηρίζεται από ερύθημα (κοκκίνισμα) και ευρυαγγείες του προσώπου.Το ίδιο συμβαίνει και με τον ερυθηματώδη λύκο, μία αυτοάνοση πάθηση που μπορεί να προσβάλλει το δέρμα του προσώπου αλλά και άλλα όργανα. Αντίθετα, παθήσεις όπως η ατοπική δερματίτιδα, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και η ψωρίαση εμφανίζουν συχνά βελτίωση της κλινικής εικόνας και των συμπτωμάτων κατά τις θερινές διακοπές.

Καλοκαίρι και μυκητιάσεις

Ο συνδυασμός υγρασίας, παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο και επαφής με την άμμο ευνοεί την εμφάνιση και τη δράση ενός μύκητα (πιτυρόσπορο), με αποτέλεσμα την εκδήλωση της ποικιλόχρου πιτυρίασης, μιας πάθησης που δεν εκδηλώνεται με ενοχλητικά συμπτώματα, προκαλεί, όμως, εξάνθημα στον κορμό και τα άνω άκρα. Μερικοί ασθενείς εκδηλώνουν αυτήν τη νόσο κάθε καλοκαίρι για κάποιο διάστημα της ζωής τους.

Για πολλούς συνανθρώπους μας, και ιδίως για τους υπέρβαρους, το καλοκαίρι συνοδεύεται από ταλαιπωρία στις πτυχώσεις του δέρματος, όπως είναι οι πτυχές κάτω από τους μαστούς, οι μασχάλες, οι πτυχώσεις του κοιλιακού τοιχώματος, οι βουβωνικές πτυχές και η περιγεννητική χώρα. Η διαρκής εφίδρωση και η τοπική τριβή οδηγούν στην ενοχλητική εκδήλωση μυκητίασης με παράτριμμα («σύγκαμα») στις περιοχές αυτές του σώματος.

Σε πολλούς αθλούμενους, ιδίως σε αυτούς που τρέχουν συστηματικά, παρατηρείται ένα είδος μυκητίασης που εντοπίζεται ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών («athlete’s foot»). Η πάθηση αυτή επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού λόγω της παρατεταμένης τοπικής υγρασίας και της αυξημένης θερμοκρασίας.

Αντιμετώπιση 

Ανάλογα και με την επί μέρους αιτία του προβλήματος, δίνεται έμφαση στα μέτρα καθημερινής αντηλιακής προστασίας ή/και στα μέτρα καθημερινής υγιεινής, τα οποία εκτός από θεραπευτικό έχουν και προληπτικό χαρακτήρα. Σε άλλες περιπτώσεις εφαρμόζουμε φαρμακευτική αγωγή ή και εξειδικευμένες θεραπείες κατά των συμπτωμάτων ή κατά υποκείμενων νόσων που πυροδοτούν την εκδήλωση φωτοευαισθησίας.

*Άρθρο του Μάρκου Αιβαλιώτη MD, PhD - Επιστημονικού Υπεύθυνου Δερματολογικού Τμήματος Metropolitan General.