Στην τελική ευθεία ο νέος πτωχευτικός κώδικας

Τη δυνατότητα όλων των φυσικών προσώπων να απαλλαγούν από χρέη εντός τριετίας από την κήρυξη της πτώχευσης προβλέπει ο νέος κώδικας φερεγγυότητας, όπως ονομάζεται επίσημα ο νέος πτωχευτικός νόμος που επεξεργάζονται η κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών.

Πρόκειται για τη δεύτερη ευκαιρία που δίνεται στα νοικοκυριά να συνεχίσουν τη ζωή τους απαλλαγμένα από τα χρέη του παρελθόντος, αφού όμως αποδεχθούν να χάσουν το σύνολο της περιουσίας τους, η οποία θα ρευστοποιηθεί με δικαστική απόφαση.

Όπως προβλέπει το προσχέδιο νόμου, μετά το πέρας της ισχύος του νόμου Κατσέλη, στην πτωχευτική περιουσία θα ανήκει πλέον και η πρώτη κατοικία του οφειλέτη. Μάλιστα, στην περίπτωση που τα φυσικά πρόσωπα που πτωχεύουν εισφέρουν στην πτωχευτική περιουσία στοιχεία σημαντικής αξίας, όπως λ.χ. την κύρια κατοικία τους, η απαλλαγή επέρχεται ταχύτερα, μετά την πάροδο ενός έτους από την κήρυξη της πτώχευσης.

Το «αγκάθι»

Το προσχέδιο νόμου συμφωνήθηκε με τους θεσμούς ύστερα από εξαντλητικές πολύμηνες διαπραγματεύσεις και αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα προς διαβούλευση την προσεχή εβδομάδα. «Αγκάθι» αποτελεί ακόμη το θέμα του φορέα που θα μπορεί να αγοράζει την πρώτη κατοικία των προσώπων που πτωχεύουν, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα σε ευάλωτα νοικοκυριά να συνεχίσουν να παραμένουν σε αυτήν καταβάλλοντας ενοίκιο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η σύσταση του φορέα θα προβλέπεται στο σχέδιο νόμου, αλλά οι κρίσιμες λεπτομέρειες για τον τρόπο βάσει του οποίου θα αποκτά ακίνητα, και στη συνέχεια θα τα διαθέτει στα ευάλωτα νοικοκυριά, θα καθοριστούν σε υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί μετά την ψήφιση του νόμου και αφού συμφωνηθεί με τους θεσμούς.

Εξωδικαστική ρύθμιση

Το σχέδιο του νέου κώδικα φερεγγυότητας δίνει τη δυνατότητα της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών με την υποβολή αίτησης σε ηλεκτρονική πλατφόρμα στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους. Το Δημόσιο μπορεί να συμμετάσχει στη ρύθμιση των οφειλών με συγκεκριμένα κριτήρια, που θα καθοριστούν με κοινή υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί μετά την ψήφιση του νόμου. Η εξωδικαστική διαδικασία προβλέπεται να είναι σύντομη και η προσπάθεια εξεύρεσης λύσης δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τους δύο μήνες.

Ο νέος κώδικας φερεγγυότητας θα αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη, αλλά και τις διατάξεις για την πτώχευση των επιχειρήσεων που ενοποιούνται. Ο νέος νόμος θέτει ενιαίους κανόνες και διαδικασίες για την πτώχευση των νομικών και των φυσικών προσώπων αλλά και αυστηρές προϋποθέσεις για την απαλλαγή τους από τα χρέη. Μεταξύ αυτών, να μην ελέγχονται για δόλιες ενέργειες ή να μην αρνούνται να συνεργαστούν με τα όργανα της πτώχευσης. Ασφαλιστική δικλίδα για τη μη καταστρατήγηση του νόμου είναι επίσης η υποχρέωση του οφειλέτη που έχει κάνει αίτηση για πτώχευση να δίνει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετήσιου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

Αυτό σημαίνει ότι για όσο διάστημα διαρκεί η πτώχευση, συντάσσεται σχέδιο περιοδικών πληρωμών και ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει το υπερβάλλον ποσό που διαθέτει π.χ. από την εργασία του, από αυτό που ορίζουν οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου, η πρόβλεψη αυτή γίνεται με στόχο να αποφευχθούν φαινόμενα καταστρατήγησης της πτωχευτικής διαδικασίας από πρόσωπα που ενώ δεν έχουν αξιοσημείωτη κινητή ή ακίνητη περιουσία, έχουν αντίθετα μεγάλα εισοδήματα, με αποτέλεσμα ενώ εμφανίζονται πτωχοί και χωρίς επαρκή περιουσία ώστε να εξοφλήσουν τους πιστωτές τους, να ζουν πλουσιοπάροχα.

Τα ετήσια εισοδήματα εξαιρούνται όταν η πτωχευτική περιουσία υπερβαίνει το 10% των χρεών του οφειλέτη, είναι αξίας άνω των 100.000 ευρώ και εφόσον δεν έχει αποκτηθεί στη διάρκεια των 12 μηνών προ της υποβολής της αίτησης πτώχευσης. Στην περίπτωση που οι τρεις αυτές προϋποθέσεις συντρέχουν αθροιστικά, κρίνεται ότι το να συμπεριληφθούν και τα ετήσια εισοδήματα του πτωχού στην πτωχευτική περιουσία είναι εξαιρετικά επαχθές γι’ αυτόν, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της "Καθημερινής".

Όπως προβλέπει το προσχέδιο του νέου κώδικα φερεγγυότητας, δικαίωμα στην πτώχευση έχουν όλα τα νομικά και τα φυσικά πρόσωπα με την προϋπόθεση ότι αδυνατούν να καταβάλουν τις ληξιπρόθεσμες οικονομικές τους υποχρεώσεις.

Ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή τις τράπεζες σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, αλλά και όταν η αδυναμία είναι επαπειλούμενη, δηλαδή ακόμα και αν δεν έχει ακόμη επέλθει. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από την υποβολή όλων των οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και της συναίνεσης για άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου.

Η αίτηση

Η πτώχευση κηρύσσεται έπειτα από αίτηση του οφειλέτη, ενός ή περισσότερων πιστωτών με έννομο συμφέρον, καθώς και έπειτα από αίτηση του εισαγγελέα Πρωτοδικών, εφόσον δικαιολογείται από λόγους δημοσίου συμφέροντος.  Από την κήρυξη της πτώχευσης αναστέλλονται αυτοδικαίως όλα τα ατομικά καταδιωκτικά μέτρα των πιστωτών κατά του οφειλέτη, τα οποία έχουν ασκηθεί προς ικανοποίηση ή εκπλήρωση πτωχευτικών απαιτήσεών τους.

Τι προβλέπεται για τα νομικά πρόσωπα

Όσον αφορά τα νομικά πρόσωπα, με τoν αναθεωρημένο κώδικα φερεγγυότητας κωδικοποιούνται όλες οι διαδικασίες που ισχύουν σήμερα για την πτώχευση στη βάση και της προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας με τη νέα κοινοτική οδηγία περί αφερεγγυότητας, ενώ κωδικοποιούνται σε ένα ενιαίο κείμενο και όλες οι προπτωχευτικές διαδικασίες που στόχο έχουν τη διάσωση της επιχείρησης και την αποτροπή της πτώχευσης. Συγκεκριμένα, ο νέος νόμος ρυθμίζει:

• • Την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που λειτουργεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους.
• • Την προπτωχευτική διαδικασία με στόχο την εξυγίανση της επιχείρησης (το παλιό άρθρο 99-106).
• • Την ειδική διαχείριση (γνωστός ως νόμος Δένδια).

Όπως σημειώνεται στην αιτιολογική έκθεση, το νέο πλαίσιο επιδιώκει στόχους που είναι κρίσιμοι για την εθνική οικονομία, καθώς αποβλέπει στην ταχύτερη δυνατή επιστροφή παραγωγικών μέσων σε παραγωγικές χρήσεις. Στοχεύει στην ταχύτερη ανάκτηση απαιτήσεων από τους πιστωτές μέσω της εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας σε αγοραίες αξίες, όπως αυτές αποκαλύπτονται από τον δημόσιο πλειστηριασμό. Εξίσου σημαντική επιδίωξη αποτελεί η διατήρηση των βιώσιμων επιχειρήσεων μέσω της διαδικασίας εξωδικαστικού συμβιβασμού ή της διαδικασίας εξυγίανσης.

Ο νέος κώδικας προβλέπει δύο εναλλακτικές μορφές πτωχευτικής εκκαθάρισης: την εκκαθάριση των στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας ξεχωριστά ή τη διάθεση του συνόλου του ενεργητικού μιας επιχείρησης.

Βασική καινοτομία του νέου νόμου είναι ο αυξημένος ρόλος των πιστωτών. Συγκεκριμένα, το πτωχευτικό δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει από τον οφειλέτη τη διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας, αν τούτο επιβάλλει το συμφέρον των πιστωτών, και στην περίπτωση αυτή το δικαίωμα διοίκησης περιέρχεται μόνον στον σύνδικο. Ο σύνδικος ορίζεται από το πτωχευτικό δικαστήριο και αποτελεί πρόσωπο που διαθέτει άδεια διαχειριστή αφερεγγυότητας.

Ο κώδικας εισάγει την αρχή της αστικής ευθύνης των μελών του οργάνου διοίκησης του νομικού προσώπου για τη μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης πτώχευσης εντός της προθεσμίας των 30 ημερών από την ημέρα παύσης των πληρωμών, έστω και από αμέλεια.