Η σύγχρονη αντιμετώπιση της ανδρικής ακράτειας

Η ακράτεια των ούρων είναι ένα αρκετά συχνό πρόβλημα υγιεινής, με οικονομικές προεκτάσεις στο χώρο της περίθαλψης. Η συχνότητα της πάθησης στην τρίτη ηλικία κυμαίνεται από 5 έως 50%. Εκτός από τις προφανείς επιπτώσεις στην υγεία (ουρολοιμώξεις, κατακλίσεις κλπ.), διαταράσσει σημαντικά τις κοινωνικές δραστηριότητες του ατόμου και του προκαλεί κατάθλιψη και απομόνωση που ίσως είναι σημαντικότερα από τα καθαρά ιατρικά ζητήματα.

Ποιες είναι οι αιτίες της ακράτειας;

Η ανδρική ακράτεια των ούρων στην πλειονότητα των περιπτώσεων οφείλεται σε μία από τις παρακάτω αιτίες:

• σε καλοήθη υπερπλασία προστάτη (επιτακτική ακράτεια)
• σε συγγενείς παθήσεις που βλάπτουν τη νεύρωση της κύστεως και της ουρήθρας (π.χ. μυελομηνιγγοκήλη) ή προκαλούν δομικές ανωμαλίες ( π.χ. εκστροφή της κύστεως)
• σε επίκτητες νευρολογικές παθήσεις (όπως  Σκλήρυνση Κατά Πλάκας)
• σε κακώσεις της λεκάνης
• σε ακράτεια μετά προστατεκτομή

Η ακράτεια των ούρων αποτελεί μια πολύ ενοχλητική, αλλά ευτυχώς σπάνια, επιπλοκή των προστατεκτομών. Η συχνότητά της κυμαίνεται περί το 1% για την προστατεκτομή για καλοήθη υπερπλασία προστάτη (διουρηθρική η διακυστική). Μετά όμως από ριζική αφαίρεση του οργάνου για κακοήθη νόσο, η επίπτωση της πάθησης είναι σαφώς μεγαλύτερη και κυμαίνεται περί το 5-8%.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Οι ασθενείς με ακράτεια πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη κλινικό, απεικονιστικό και ουροδυναμικό έλεγχο, για να διαπιστωθεί ο τύπος της ακράτειας και έτσι να εφαρμοστεί η κατάλληλη συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία

Από άποψη υποκείμενης βλάβης η ανδρική ακράτεια κατατάσσεται σε τρεις τύπους

1. Ακράτεια οφειλόμενη σε δυσλειτουργία της κύστεως (επιτακτική ακράτεια): Ιδιοπαθής υπερλειτουργικός εξωστήρας / Νευρογενής υπερλειτουργικός εξωστήρας
2. Ακράτεια οφειλόμενη σε σφιγκτηριακή ανεπάρκεια (ακράτεια από προσπάθεια)
3. Μεικτού τύπου ακράτεια (Συνδυασμός επιτακτικής και ακράτειας από προσπάθεια)

Θεραπεία ακράτειας

Μετά την πλήρη αξιολόγηση και ταξινόμηση της ακράτειας, εφαρμόζουμε την κατάλληλη για κάθε τύπο θεραπεία.

Θεραπεία της ακράτειας επιτακτικού τύπου:

• Συντηρητική: Αντιμουσκαρινικά, Β3 αγωνιστές, Ενδοκυστικές εγχύσεις, Capsaisine, Resiniferatoxin
• Επεμβατική: Botulinum toxin στο τοίχωμα της κύστεως, Νευροτροποποίηση, Εντεροκυστεοπλαστική

Επί αποτυχίας, και μόνο τότε, της συντηρητικής θεραπείας, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά το ενδεχόμενο της επεμβατικής αντιμετώπισης και ιδίως της εντεροκυστεοπλαστικής.

Θεραπεία σφιγκτηριακής ανεπάρκειας

Όταν η υποκείμενη αιτία της ακράτειας είναι η σφιγκτηριακή ανεπάρκεια, τότε ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί  αποκατάσταση της εγκράτειας είναι η χρήση συμπίεσης στην ουρήθρα ή στον κυστικό αυχένα. Αυτό γίνεται με τους κάτωθι τρόπους:

Ενέσιμα διογκωτικά υλικά

Ο στόχος των περιουρηθρικών εγχύσεων ενέσιμων διογκωτικών υλικών, είναι να αυξήσει την ουρηθρική αντίσταση. Επιτυγχάνεται τεχνητή διόγκωση των ιστών που έτσι πιέζουν τον ουρηθρικό αυλό στην περιοχή της εγχύσεως. Έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες ουσίες για αυτές τις εγχύσεις. Τα αποτελέσματα είναι πτωχά  (αποτελεσματικότητα <50%)  και η χρήση τους είναι περιορισμένη.                                                           

Ταινίες

Τα τελευταία  χρόνια έχουν παρουσιαστεί πολλά είδη ανδρικών ταινιών για ακράτεια μετά από προστατεκτομή. Όλες λειτουργούν ασκώντας πίεση στη βολβική ουρήθρα. Οι ανδρικές ταινίες συνιστώνται για ασθενείς με ελαφρά ακράτεια, ενώ δεν έχουν ακόμη υποστεί τη δοκιμασία του χρόνου. Η τοποθέτησή τους είναι απλούστερη και έχουν χαμηλότερο κόστος.

Τεχνητός σφιγκτήρας

Ο τεχνητός σφιγκτήρας είναι μια δοκιμασμένη στο χρόνο τεχνική για την αντιμετώπιση της ακράτειας των ούρων σφιγκτηριακής αιτιολογίας. Υπερέχει των εναλλακτικών λύσεων και είναι το Gold Standard στις κατευθυντήριες οδηγίες τόσο της EAU όσο και της ICI για την ακράτεια των ούρων μετά προστατεκτομή.

Τα ποσοστά επιτυχίας είναι πολύ υψηλά και αντέχουν στο χρόνο, ενώ όταν τηρούνται οι ενδείξεις και τα κριτήρια επιλογής των ασθενών τα ποσοστά επιπλοκών κυμαίνονται σε αποδεκτά επίπεδα.

*Άρθρο του Χαράλαμπου Γ. Θεοδώρου, Ουρολόγου - Διευθυντή Α' Ουρολογικής Κλινικής & Επιστημονικού Διευθυντή Ουροδυναμικού Εργαστηρίου ΥΓΕΙΑ.