Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
Τι είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΟ);
Το ΣΠΟ προκαλεί υπογονιμότητα, ολιγομηνόροια και αρρενοποιητικά προβλήματα όπως τριχοφυΐα και ακμή. Παρ’ όλο που είναι συνδεδεμένο με την παχυσαρκία το βλέπουμε αρκετά συχνά και σε γυναίκες με φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Πόσο συχνό είναι;
Περίπου 4-5% των γυναικών πάσχουν από Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.
Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί από το Γυναικολόγο ώστε η ασθενής να μην συγχέει το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών με τις πολυκυστικές ωοθήκες. Οι τελευταίες είναι ένα εύρημα των υπερήχων στην γυναικολογική εξέταση ρουτίνας. Υπολογίζεται πως περίπου 20% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν πολυκυστικές ωοθήκες, αλλά λιγότερες από τις μισές έχουν τα βιοχημικά και ορμονικά ευρήματα που συνιστούν το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.
Που οφείλεται;
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών εμφανίζει έντονη οικογενή επίπτωση, πράγμα που δείχνει πως υπάρχει μεγάλη γενετική συμβολή στην εμφάνισή του. Δεν είναι ακριβώς γνωστό πως κληρονομείται, αλλά οι τελευταίες μελέτες δείχνουν πως πρόκειται για έκφραση ενός επικρατούντος γονιδίου.
Συμπτώματα
Λόγω της περιφερικής μετατροπής των οιστρογόνων σε ανδρογόνα παρατηρούνται αρρενοποιητικά φαινόμενα. Δηλαδή υπερτρίχωση και ακμή, ενώ παράλληλα η περίοδος της γυναίκας δεν είναι τακτική. Ταυτόχρονα λόγω της επίδρασης των ορμονών στην ινσουλίνη παρατηρείται σημαντική τάση για παχυσαρκία.
Διάγνωση
Συνήθως η ασθενής παραπονιέται για παχυσαρκία ή τάση για αύξηση του βάρους της, ανώμαλο κύκλο (αμηνόρροια-ολιγομηνόρροια-αραιομηνόρροια σε ποσοστό 20-50%), αυξημένη τριχοφυία (65-70%), ακμή (25-35%) και αλωπεκία (3-6%). Ένα σημαντικό ποσοστό (20-75%) των γυναικών αυτών πάσχει από υπογονιμότητα. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών διαγιγνώσκεται κατά τη διάρκεια της διερεύνησης των αιτίων της υπογονιμότητας του ζεύγους.
Η διερεύνηση συνεχίζεται με Διακολπικό Υπερηχογράφημα Ωοθηκών και εν συνεχεία με έλεγχο του ορμονικού προφίλ της ασθενούς με μια σειρά εξετάσεων (LH, FSH, Προλακτίνη, Προγεστερόνη, DHEAS, SHBG κ.ά.).
Σημαντικό πρόβλημα αποτελέι η τάση για αύξηση βάρους.
Υπάρχουν ασθενείς οι οποίες πραγματικά ασκούνται τακτικά και με δίαιτα για να διατηρήσουν το βάρος τους και δεν τα καταφέρνουν. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου ασθενείς συναντούν ένα τείχος δυσπιστίας όταν λένε πως κάνουν δίαιτα χωρίς αποτέλεσμα. Εδώ ο Γυναικολόγος θα πρέπει να διακρίνει το πρόβλημα και να προχωρήσει σε περαιτέρω εξετάσεις ή αλλαγή θεραπείαςπροκειμένου να έχει αποτελέσματα. ‘Οσο πιο υπέρβαρη είναι μια ασθενής τόσο πιο έντονα είναι τα προβλήματα αυτά και άλλο τόσο δύσκολο είναι γι’αυτήν να χάσει βάρος.
Η ανωμαλία της περιόδου
Αφού αποκλειστεί πιθανή εγκυμοσύνη θα διερευνηθεί το ενδεχόμενο Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών. Οι ορμονικές ανωμαλίες οδηγούν αρκετά συχνά σε ανωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους με συνέπεια αφ’ενώς την κλασσική εικόνα των πολυκυστικών ωοθηκών, αφ’ετέρου τον άστατο κύκλο ή/και αμηνόρροια και συνεπακόλουθη υπογονιμότητα.
Επίδραση του Συνδρόμου στην υγεία
οι παχύσαρκες πάσχουσες γυναίκες που έχουν αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης διατρέχουν κίνδυνο έως και 20% να νοσήσουν στο μέλλον από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ (μη ινσουλινο-εξαρτώμενος). Ωστόσο ακόμη και οι ασθενείς που δεν είναι παχύσαρκες, αλλά έχουν αυξημένο σωματικό βάρος (δείκτης σωματικής μάζας >27) έχουν αυξημένο ρίσκο εμφάνισης της νόσου.
Ταυτόχρονα θα πρέπει να τονιστεί πως οι έγκυες γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση Διαβήτη της Κύησης και κατά συνέπεια θα πρέπει να παρακολουθούνται στένα από το Μαιευτήρα τους με αιματολογικές εξετάσεις και υπερηχογραφήματα ανάπτυξης του εμβρύου.
Θεραπεία
Συνήθως αρχικά γίνεται με ένα απλό αντισυλληπτικό χάπι.
Ταυτόχρονα συνίσταται τακτική άσκηση και δίαιτα. Αν χρειαστεί μπορεί σταδιακά να χορηγηθεί μετφορμίνη, η οποία χρησιμοποιείται σε Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ, με ικανοποιητικά αποτελέσματα στον έλεγχο του βάρους, την τριχοφυία, αλλά και την ωορρρηξία.
Τι γίνεται με την υπογονιμότητα;
Ένα ποσοστό ασθενών αντιδρά θετικά στην πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας με κιτρική κλομιφαίνη όταν αυτή παρακολουθείται στενά με υπερηχογραφήματα.
Αν αυτή δεν επιτύχει τότε ακολουθείται η οδός της σπερματέγχυσης ή της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αυτές θα πρέπει να γίνονται πάντα από εξειδικευμένους γυναικολόγους σε αναγνωρισμένα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής καθώς υπάρχει αυξημένη πιθανότητα πρόκλησης του Συνδρόμου Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών.
*Άρθρο του Χάρη Χηνιάδη, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην εξωσωματική γονιμοποίηση, Επιστ. Συνεργάτης Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής IVF ΜΗΤΕΡΑ.
